13 września

13 września jest 256. (w latach przestępnych 257.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 109 dni.

Kalendarium dzień po dniu

<<	wrzesień 2024					>>
Pn	Wt	Śr	Cz	Pt	So	Nd
26	27	28	29	30	31	1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28	29
30	1	2	3	4	5	6

Święta

• imieniny obchodzą: Aleksander, Amat, Apolinary, Aureliusz, Dobielut, Eulogia, Eulogiusz, Filip, Genadia, Haralampia, Jan Chryzostom, Julian, Litoriusz, Makrobiusz, Maria, Mauryliusz i Morzysław.
• Dzień Programisty (z wyjątkiem lat przestępnych, kiedy to wypada 12 września)
• Wspomnienia i święta Kościoła katolickiego
  • św. Apolinary
  • św. Jan Chryzostom

Wydarzenia w Polsce

• 1195 - Małopolska: bitwa nad Mozgawą jedna z krwawszych bitew okresu rozbicia dzielnicowego pomiędzy oddziałami Mieszka Starego i wojewody krakowskiego Mikołaja, stoczona nad rzeką Mozgawą.
• 1637 - Cecylia Renata, żona Władysława IV Wazy, koronowana w katedrze św. Jana w Warszawie.
• 1732 - Rosja, Austria i Prusy zawarły traktat Loewenwolda (tzw. przymierze trzech czarnych orłów), dotyczący następstwa tronu w Polsce.
• 1764 - Stanisław August Poniatowski podpisał pacta conventa, dotyczące osobistych zobowiązań króla Rzeczpospolitej Obojga Narodów i Wielkiego Księstwa Litewskiego
• 1769 - Konfederacja Barska:
  • bitwa pod Orzechowem
  • początek bitwy pod Włodawą.
• 1900 - cesarz Franciszek Józef I zagroził deputacji polskiej utratą autonomii Galicji w razie dalszych roszczeń niepodległościowych.
• 1934 - Polska wypowiedziała traktat mniejszościowy.
• 1944 - 44. dzień powstania warszawskiego: po raz pierwszy od początku powstania samoloty radzieckie dokonały zrzutów broni i żywności nad terenem Śródmieścia.
• 1973 - Telewizja Polska wyemitowała premierowy odcinek serialu Stawiam na Tolka Banana.
• 1978 - drużyna piłkarska KKS Lech Poznań rozegrała pierwszy mecz w europejskich pucharach z MSV Duisburg na wyjeździe, przegrywając 0:5.
• 1982 - odbyła się premiera filmu Konopielka.
• 1993 - w krypcie Archikatedry Warszawskiej pochowano sprowadzone ze Szwajcarii prochy byłego prezydenta RP Ignacego Mościckiego i jego małżonki.
• 1995 - Legia Warszawa jako pierwszy polski klub piłkarski wystąpiła w fazie grupowej Ligi Mistrzów, wygrywając u siebie z Rosenborg Trondheim 3:1.
• 2003 - wyłączono nadajniki śląskiego Rock Radia w wyniku odebrania koncesji przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji.
• 2006 - doszczętnie spłonęła zabytkowa cerkiew w Komańczy.

Wydarzenia na świecie

Straż nocna Rembrandta - płótno częściowo zniszczone w 1975

•   509 p.n.e. - konsekracja świątyni Jowisza Kapitolińskiego w Rzymie.
•   533 - wojna cesarstwa wschodniorzymskiego z Wandalami: siły Bizancjum odniosły zwycięstwo w bitwie pod Ad Decimum.
•   604 - Sabinian wybrany papieżem.
• 1515 - wojny włoskie: szwajcarskie kantony starły się z Francją w bitwie pod Marignano.
• 1759 - wojna siedmioletnia: wojska brytyjskie pokonały Francuzów w bitwie na Równinie Abrahama.
• 1791 - Ludwik XVI podpisał nową francuską konstytucję.
• 1899 - brytyjski geograf Halford John Mackinder dokonał pierwszego wejścia na Mount Kenya.
• 1899 - pierwsza w historii amerykańska śmiertelna ofiara wypadku samochodowego: 68. letni agent nieruchomości Henry Bliss zginął potrącony na ulicy w Nowym Jorku.
• 1906 - lot pierwszego samolotu w Europie.
• 1922 - w miejscowości Al-Azizija w Libii zarejestrowano najwyższą temperaturę na Ziemi, 57,7°C.
• 1940 - II wojna światowa: Włochy zaatakowały Egipt.
• 1940 - II wojna światowa: niemieckie bomby zniszczyły pałac Buckingham w Londynie.
• 1950 - argentyński astronom Miguel Itzigsohn odkrył planetoidę Fanatica.
• 1968 - Albania opuściła Układ Warszawski.
• 1969 - wyemitowano pierwszy odcinek kreskówki Scooby Doo, gdzie jesteś?.
• 1975 - w Holandii szaleniec zniszczył obraz Rembrandta Straż nocna.
• 1985 - premiera najlepiej sprzedającej się gry wideo w historii, Super Mario Bros..
• 1993 - Jaser Arafat i Icchak Rabin podpisali układ zapowiadający utworzenie Autonomii Palestyńskiej.
• 1995 - amerykańska telewizja CBS wyemitowała pierwszy odcinek serialu obyczajowego Central Park West.
• 1999 - Moskwa, Rosja: wybuch bomby. Zginęło 119 osób.
• 2000 - hiszpańskie i francuskie służby bezpieczeństwa przeprowadziły operację, w wyniku której aresztowano 36 kluczowych członków ETA.
• 2003 - ponad 100 osób zginęło w Korei Południowej po przejściu huraganu Maemi.
• 2009 - Mistrzostwa Europy w Turcji: polscy siatkarze zdobyli złoty medal po pokonaniu w finale Francji 3:1.
• 2009 - w kazachskim mieście Tałdykorgan 38 osób zginęło w pożarze szpitala psychiatrycznego.

Urodzili się

• 1087 - Jan II Komnen, cesarz bizantyjski (zm. 1143)
• 1475 - Cezar Borgia, książę Romanii, kondotier (zm. 1507)
• 1502 - John Leland, angielski historiograf (zm. 1552)
• 1520 - William Cecil, angielski polityk (zm. 1598)
• 1604 - William Brereton, angielski generał, polityk, pisarz (zm. 1661)
• 1739 - Krzysztof Kluk, polski duchowny katolicki, przyrodnik (zm. 1796)
• 1766 - Samuel Wilson, amerykański masarz, Wuj Sam (zm. 1854)
• 1775 - Laura Secord, kanadyjska patriotka, bohaterka narodowa (zm. 1868)
• 1802 - Arnold Ruge, niemiecki filozof, pisarz (zm. 1880)
• 1803 - Maurycy Mochnacki, polski polityk, publicysta (zm. 1834)
• 1819 - Klara Schumann, niemiecka kompozytorka, pianistka (zm. 1896)
• 1830 - Marie von Ebner-Eschenbach, austriacka pisarka (zm. 1916)
• 1842 - Jan Puzyna, książę, polski duchowny katolicki, kardynał, biskup krakowski (zm. 1911)
• 1851 - Walter Reed, amerykański lekarz, biolog (zm. 1902)
• 1853 - Hans Christian Gram, duński lekarz, twórca metody Grama (zm. 1938)
• 1854 - Napoleon Cybulski, polski lekarz, fizjolog, twórca elektroencefalografii (zm. 1919)
• 1857 - Michał Drzymała, polski chłop, symbol walki o polskość w zaborze pruskim (zm. 1937)
• 1860 - John Pershing, amerykański generał (zm. 1948)
• 1863 - Arthur Henderson, brytyjski polityk, laureat Nagrody Nobla (zm. 1935)
• 1873 - Constantin Carathéodory, niemiecki matematyk pochodzenia greckiego (zm. 1950)
• 1874 - Arnold Schönberg, austriacki kompozytor (zm. 1951)
• 1876 - Sherwood Anderson, amerykański pisarz (zm. 1941)
• 1882 - Ramón Grau, kubański polityk, prezydent Kuby (zm. 1969)
• 1883 - August Zaleski, polski polityk, minister spraw zagranicznych, prezydent Polski na uchodźstwie (zm. 1972)
• 1885 - Wilhelm Blaschke, austriacki matematyk (zm. 1962)
• 1886 - Robert Robinson, brytyjski chemik, laureat Nagroda Nobla (zm. 1975)
• 1887 - Leopold Ruzicka, chorwacki chemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1976)
• 1893 - Larry Shields, amerykański klarnecista jazzowy (zm. 1953)
• 1894 - John Boynton Priestley, angielski pisarz (zm. 1984)
• 1894 - Julian Tuwim, polski poeta (zm. 1953)
• 1896 - Tadeusz Szeligowski, polski kompozytor, pedagog (zm. 1963)
• 1898 - Kazimierz Jarocki, polski aktor (zm. 1970)
• 1899 - Grzegorz Peradze, święty prawosławny, gruziński duchowny prawosławny, teolog, patrolog (zm. 1942)
• 1900 - Edmund Nowicki, polski duchowny katolicki, biskup gdański (zm. 1971)
• 1902 - Izydor Zorzano, Sługa Boży, argentyński inżynier kolejnictwa, członek Opus Dei (zm. 1943)
• 1903 - Claudette Colbert, amerykańska aktorka (zm. 1996)
• 1905 - Eugeniusz Poreda, polski aktor, reżyser teatralny, scenograf (zm. 1972)
• 1909 - Lech Kaczmarek, polski duchowny katolicki, biskup gdański (zm. 1984)
• 1909 - Giuseppe Viani, włoski piłkarz, trener piłkarski, selekcjoner reprezentacji Włoch (zm. 1969)
• 1911 - Bill Monroe, amerykański muzyk, twórca bluegrass (zm. 1996)
• 1911 - Maksymilian Rode, polski duchowny polskokatolicki, biskup, zwierzchnik Kościoła polskokatolickiego (zm. 1999)
• 1913 - Mieczysław Pimpicki, polski chirurg, pionier medycyny sportowej, żołnierz AK (zm. 2008)
• 1913 - Lilian Seymour-Tułasiewicz, polska pisarka (zm. 2003)
• 1916 - Roald Dahl, brytyjski pisarz (zm. 1990)
• 1917 - Tadeusz Orłowski, polski lekarz, pionier polskiej transplantologii, taternik, alpinista (zm. 2008)
• 1917 - Robert Ward, amerykański kompozytor
• 1921 - Edward Chudzyński, polski pisarz, krytyk literacki i teatralny (zm. 1990)
• 1922 - Tino Buazzelli, włoski aktor (zm. 1980)
• 1922 - Jolanta Sell, polska tłumaczka (zm. 2006)
• 1922 - Yma Sumac, peruwiańska śpiewaczka operowa (sopran) (zm. 2008)
• 1923 - Aurelio Fierro, włoski śpiewak operowy (zm. 2005)
• 1924 - Maurice Jarre, francuski kompozytor, twórca muzyki filmowej, laureat Oscara (zm. 2009)
• 1925 - Eugeniusz Banaszczyk, polski śpiewak operowy (baryton), aktor (zm. 2007)
• 1925 - Janusz Osęka, polski satyryk
• 1925 - Mel Torme, amerykański wokalista jazzowy, kompozytor, współautor The Christmas Song (zm. 1999)
• 1926 - Edward Dysko, polski wojskowy, generał brygady, działacz kombatancki (zm. 2009)
• 1926 - Arkadiusz Wąsowicz-Svengali, polski artysta cyrkowy, iluzjonista (zm. 1999)
• 1928 - Jerzy Sagan, polski aktor (zm. 1998)
• 1929 - Nikołaj Giaurow, bułgarski śpiewak operowy (baryton) (zm. 2004)
• 1929 - Zygmunt Licau, polski bokser (zm. 2006)
• 1930 - Karol Jonca, polski prawnik, publicysta, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego (zm. 2008)
• 1931 - Barbara Bain, amerykańska aktorka
• 1931 - Ksawery Jasieński, polski spiker radiowy i telewizyjny
• 1932 - Pedro Rubiano Sáenz, kolumbijski duchowny katolicki, kardynał, arcybiskup Bogoty
• 1934 - Andrzej Feliks Grabski, polski historyk (zm. 2000)
• 1934 - Zbigniew Zapasiewicz, polski aktor (zm. 2009)
• 1938 - Janusz Głowacki, polski pisarz
• 1939 - Zbigniew Geiger, polski aktor
• 1939 - Richard Kiel, amerykański aktor
• 1940 - Óscar Arias Sánchez, kostarykański polityk, prezydent Kostaryki, laureat Nagrody Nobla
• 1941 - Tadao Ando, japoński architekt, laureat Nagrody Pritzkera
• 1941 - David Clayton-Thomas, amerykański wokalista zespołu Blood, Sweat & Tears
• 1941 - Ahmet Necdet Sezer, turecki polityk, prezydent Turcji
• 1942 - Muammar al-Kadafi, libijski polityk, przywódca Libii
• 1944 - Jacqueline Bisset, angielska aktorka
• 1944 - Peter Cetera, amerykański wokalista zespołu Chicago
• 1944 - Mauro Politi, włoski prawnik, sędzia Międzynarodowego Trybunału Karnego
• 1946 - Frank Marshall, amerykański reżyser filmowy
• 1946 - Sławomir Petelicki, polski generał, dowódca GROM
• 1948 - Nell Carter, amerykańska piosenkarka, aktorka (zm. 2003)
• 1948 - Kunio Hatoyama, japoński polityk, minister sprawiedliwości
• 1948 - Sitiveni Rabuka, polityk Fidżi, premier Fidżi
• 1950 - Włodzimierz Cimoszewicz, polski polityk, minister sprawiedliwości, spraw zagranicznych, wicepremier i premier Polski, wicemarszałek i marszałek Sejmu
• 1951 - Harvey Cohen, amerykański kompozytor, twórca muzyki filmowej (zm. 2007)
• 1952 - Randy Jones, amerykański wokalista zespołu The Village People
• 1953 - Waldemar Chyliński, polski poeta, bard, autor tekstów piosenek
• 1957 - Erkki Laine, fiński hokeista, reprezentant Finlandii, wicemistrz olimpijski (zm. 2009)
• 1958 - Domenico Dolce, włoski projektant mody
• 1960 - Jacek Lenartowicz, polski aktor
• 1961 - Marek Kasprzyk, polski aktor
• 1961 - Dave Mustaine, amerykański wokalista i gitarzysta zespołu Megadeth
• 1964 - Rafał Ziemkiewicz, polski pisarz, dziennikarz
• 1965 - Zak Starkey, brytyjski perkusista zespołów: The Who i Oasis
• 1966 - Beata Schimscheiner, polska aktorka teatralna i telewizyjna
• 1967 - Michael Johnson, amerykański lekkoatleta, sprinter, mistrz świata, mistrz olimpijski
• 1967 - Tim Owens, amerykański wokalista zespołu Judas Priest
• 1968 - Piotr Kielar, polski reżyser filmowy
• 1968 - Emma Sjöberg, szwedzka aktorka
• 1969 - Daniel Fonseca, urugwajski piłkarz, reprezentant Urugwaju
• 1970 - Przemysław Nowakowski, polski dziennikarz, dramaturg, scenarzysta filmowy
• 1971 - Goran Ivanišević, chorwacki tenisista, mistrz Wimbledonu, medalista olimpijski
• 1971 - Stella McCartney, angielska projektantka mody
• 1973 - Christine Arron, francuska lekkoatletka, sprinterka, mistrzyni Europy, mistrzyni świata
• 1973 - Fabio Cannavaro, włoski piłkarz, reprezentant Włoch
• 1974 - Edi Andradina, brazylijski piłkarz
• 1976 - Fiona Apple, amerykańska piosenkarka, pianistka
• 1976 - Tami Kiuru, fiński skoczek narciarski, mistrz świata, wicemistrz olimpijski
• 1976 - Jarosław Wałęsa, polski polityk, poseł na Sejm RP
• 1977 - Tomasz Mering, polski twórca komiksowy
• 1979 - Ivan Miljković, serbski siatkarz, reprezentant Serbii
• 1979 - Katarzyna Paskuda, polska aktorka, modelka
• 1980 - Ben Savage, amerykański aktor
• 1981 - Koldo Fernández, hiszpański kolarz
• 1986 - Kamui Kobayashi, japoński kierowca wyścigowy
• 1986 - Ludmiła Priwiwkowa, rosyjska curlerka, mistrzyni Europy
• 1987 - Cwetana Pironkowa, bułgarska tenisistka

Zmarli

•     81 - Tytus Flawiusz, cesarz rzymski (ur. 39)
• 1195 - Bolesław Mieszkowic, książę kujawski (ur. 1159)
• 1321 - (lub 14 września) Dante Alighieri, włoski poeta (ur. 1265)
• 1438 - Edward, król Portugalii (ur. 1391)
• 1506 - Andrea Mantegna, włoski malarz (ur. 1431)
• 1592 - Michel de Montaigne, francuski pisarz, filozof (ur. 1533)
• 1598 - Filip II Habsburg, król Neapolu i Sycylii, władca Niderlandów, król Hiszpanii i Portugalii (ur. 1527)
• 1657 - Jacob van Campen, holenderski architekt, malarz (ur. 1595)
• 1705 - Imre Thököly, węgierski polityk, książę Siedmiogrodu (ur. 1657)
• 1847 - Nicolas Charles Oudinot, marszałek Francji (ur. 1767)
• 1872 - Ludwig Feuerbach, niemiecki filozof (ur. 1804)
• 1887 - Felice Matteucci, włoski inżynier (ur. 1808)
• 1927 - Antoni Listowski, polski dowódca wojskowy, generał dywizji (ur. 1865)
• 1928 - Italo Svevo, włoski pisarz (ur. 1861)
• 1944 - Wojciech Mencel, polski poeta, podchorąży, uczestnik powstania warszawskiego (ur. 1923)
• 1948 - Paul Wegener, niemiecki aktor, reżyser filmowy (ur. 1874)
• 1949 - August Krogh, duński fizjolog, laureat Nagrody Nobla (ur. 1874)
• 1955 - Ludwik Grosfeld, polski prawnik, polityk, minister skarbu, minister żeglugi i handlu zagranicznego (ur. 1889)
• 1956 - Olga Orleńska, polska aktorka (ur. 1894 lub 1889)
• 1973 - Betty Field, amerykańska aktorka (ur. 1913)
• 1977 - Leopold Stokowski, amerykański dyrygent pochodzenia polskiego (ur. 1882)
• 1985 - Stanisław Jaszkowski, polski aktor (ur. 1920)
• 1987 - Mervyn LeRoy, amerykański reżyser filmowy (ur. 1900)
• 1989 - Zbigniew Rebzda, polski reżyser filmowy (ur. 1942)
• 1990 - Michał Krukowski, polski ekonomista, polityk, przewodniczący Komitetu Pracy i Płac, wiceprezes ZUS (ur. 1919)
• 1991 - Halina Buyno-Łoza, polska aktorka (ur. 1907)
• 1991 - Joe Pasternak, amerykański reżyser filmowy (ur. 1901)
• 1995 - Krystyna Gall, polska aktorka, tancerka (ur. 1924)
• 1996 - Tupac Shakur, amerykański raper (ur. 1971)
• 1996 - Wiktor Woroszylski, polski pisarz (ur. 1927)
• 1997 - Jan Szydlak, polski polityk, przewodniczący TPPR, wicepremier, przewodniczącym CRZZ (ur. 1925)
• 2001 - Dorothy McGuire, amerykańska aktorka (ur. 1916)
• 2004 - Andrzej Kłopotowski, polski komandor, uczestnik II wojny światowej (ur. 1917)
• 2005 - Julio César Turbay Ayala, kolumbijski polityk, prezydent Kolumbii (ur. 1916)
• 2007 - Abdul Sattar Abu Risza, iracki szejk, przywódca sunnitów (ur. 1972)
• 2008 - Olin Stephens, amerykański konstruktor jachtów (ur. 1908)
• 2009 - Clarence Jenkins, amerykański basista grupy Faith or Fear (ur. 1959)