Donato Bramante

Donato Bramante

Santa Maria delle Grazie w Mediolanie

Donato Bramante, właściwie Donato di Angelo del Pasciuccio (ok. 1444 - 11 marca 1514), architekt i malarz włoski. Bramante pracował w Urbino gdzie kształcił się pod kierunkiem Piera della Francesci i Mantegni. Do ok. 1490 roku pracował w Lombardii dla Il Moro. Do Rzymu przyjeżdża po 1490 roku i tam spędza 15 lat.

Wybitny przedstawiciel Renesansu, do jego prac należą m.in.:

• prezbiterium i kopuła kościoła Santa Maria delle Grazie w Mediolanie
• pierwotny projekt bazyliki Św. Piotra
• rozbudowa Pałacu Watykańskiego
• centralne Tempietto przy kościele San Pietro in Montorio w Rzymie
• udział przy budowie katedry w Pawii
• klasztor Santa Maria della Pace
• zaprojektował chór kościołów : Santa Maria del Poppolo, Palazzo dei Tribunali i Palazzo Caprini
• freski w Castello Sforzesco w Mediolanie
• zaprojektował 3 krużganki dla kościoła S.Ambrogio w Mediolanie i sąsiadującego z nim klasztoru, a są to: 1) Porta della Canonica; 2) krużganek Dorycki; 3) krużganek Joński
• bardzo ciekawym przykładem jest Kościół Santa Maria presso San Satiro, gdzie Bramante zastosował iluzję głębi wnętrza prezbiterium, ze względu na brak miejsca na jego rozbudowę

Jeden z czterech ważniejszych przedstawicieli Renesansu. Wykształcony w Urbino. Od ok.1479 służył w Mediolanie ks. Ludovica Sforzy. W ok. 1490 współpracował w Mediolanie z Leonardem da Vinci. Od 1499 pracował w Rzymie, gdzie powstały jego najlepsze dzieła. Od 1503 był głównym architektem i inżynierem papieża Juliusza II.

Czerpał inspiracje z architektury antycznej i starochrześcijańskiej, a także twórczości m.in. L.B. Albertiego, F. Brunelleschiego, Piera della Francesca, Leonarda da Vinci czy Andrea Mantegni. Posługiwał się czystymi formami antycznymi. Pisał również poezje.

Pierwsze dzieło Bramantego- krużganek przy kosciele Santa Maria della Pace

Krużganek ma dwie kondygnacje, o prawie tej samej wysokości. Niezwykłą cechą jest ustawienie kolumn w drugiej kondygnacji, nad środkiem każdej z arkad na parterze. Było to krytykowane przez XVI-wiecznych architektow, gdyż łamie zasadę "pustego nad pustymi i pełnego nad pełnymi". Taka podpora była niezbędna w tym miejscu w przeciwnym razie belkowanie nie byłoby w stanie utrzymac własnego ciężaru.

Tempietto

Powstałe na dziedzincu klasztoru S. Pietro in Montorio w Rzymie. Wzniesione zostało dla hiszpańskiej pary krolewskiej, Ferdynanda i Izabelii, w miejscu, w ktorym jak głosi legenda, ukrzyżowano św.Piotra. Prawdopodobnie Bramante wzorował się na martyrium wczesnochrześcijańskim. Martyria prawie zawsze były małe i na planie centralnym, wznoszono je w miejscach przypominajacych pewne wydarzenia religijne, jak miejsca męczeństwa itp. Tempietto jest zatem okrągłe w planie, zaś pozostałe elementy uwarunkowane są pragnieniem Bramantego odtworzenia form antycznych na potrzeby wspołczesnego chrześcijaństwa.

Zasadniczy efekt geometryczny wynika z połączenia koncentrycznych okręgów w planie ( budowlę miały otaczać krużganki na planie koła), z koncentrycznymi cylindrami w elewacji. Tempietto składa się z dwóch cylindrów: niskiej i szerokiej kolumnady oraz wysokiej i wąskiej celi (bez kopuły). Kopuła jest hemisferyczna na zewnątrz i wewnątrz, jest zatem dostosowana do wysokości celi. Wykorzystano w budowli antyczne toskańskie kolumny z granitu, które Bramante uzupełnił nowymi głowicami i bazami. We fryzie pojawiają się metopy i tryglify na przemian, jednak metopy nie są podobne do tych w normalnym porządku klasycznym. Przedstawiono na nich przybory liturgiczne, ale właściwe dla liturgii chrześcijańskiej.

Trudno o jaśniejsze wyartykułowanie poglądu Bramantego, że dobra architektura nowożytna wyrosła z dobrej architektury antycznej w taki sam organiczny sposob, jak chrześcijaństwo wyrosło ze świata starożytnego.

Peter Murray, Architektura włoskiego renesansu, tłum. Ryszard Depta, 1999.