Regulacje Formuły 1

Liczne regulacje Formuły 1, wymyślone i nałożone przez FIA, bardzo się zmieniły od czasów pierwszych mistrzostw świata Formuły 1 w 1950 roku. Artykuł ten pokrywa zarówno aktualnie obowiązujące regulacje, jak i ich historię.

Obecne zasady i regulacje

stan na marzec 2007

Techniczne

Podwozie

Samochód F1 może być maksymalnie szeroki na 180 cm. Chociaż nie jest wytyczona maksymalna długość oraz wysokość samochodu, pojazdy wszystkich stajni mają bardzo zbliżone do siebie rozmiary. Samochód musi mieć tylko 4 koła zamontowane na zewnątrz konstrukcji. Tylko dwa przednie koła muszą być skrętne, podczas gdy napęd musi być przenoszony na dwa tylne.

Główne podwozie zawiera "komorę bezpieczeństwa" wraz z kokpitem, strukturą zaprojektowaną tak, aby redukować siły uderzenia z przodu, oraz bak znajdujący się za kokpitem. Kierowca musi być zdolny do opuszczenia pojazdu nie wykonując żadnych dodatkowych czynności oprócz wyciągnięcia kierownicy.

Pokładowe systemy elektryczne oraz komputerowe, akceptowane są na początku sezonu, później mogą być zmieniane tylko za dodatkową zgodą FIA. Komputery zawierają telemetrię oraz czarną skrzynkę.

Silnik

Silnik w samochodzie Formuły 1 musi być czterosuwowym silnikiem wewnętrznego spalania. Silnik o pojemności 2.4 litra musi być w układzie V8, z maksymalnie czterema zaworami na cylinder.

Zasady pomiędzy 2000 a 2005 rokiem nakazywały używanie 10 cylindrowych silników o pojemności 3.0 litrów. Aby zredukować, związaną z rozwojem, rosnącą moc tych silników, FIA zdecydowała się na zmniejszenie pojemności do 2.4 litrów oraz liczbę cylindrów do ośmiu. Nowe przepisy obowiązywały od 2006 roku, z myślą o biedniejszych zespołach pozwolono na używanie starych jednostek napędowych z ograniczonymi maksymalnymi obrotami.

Urządzenia chłodzące powietrze przed jego wejściem do cylindra (intercooler) nie są dozwolone.

Wał korbowy oraz wałki rozrządu muszą być wykonane ze stali lub żeliwa. Blok cylindrów, głowica, oraz tłoki nie mogą być wykonane z karbonu.

Odzyskiwanie energii kinetycznej (technologie hybrydowe) będzie dozwolone od sezonu 2009. Maksymalna ilość energii magazynowana w ten sposób nie może przekroczyć 300 kJ.

Opony

Od sezonu 2007 wyłącznym dostawcą opon pozostała firma Bridgestone. Na każde Grand Prix, Bridgestone dostarcza wszystkim zespołom jednakowe opony w dwóch charakterystykach (twarde oraz miękkie). Miękkie opony, czyli te które gwarantują większą przyczepność, w latach 2007-2008 oznaczane były białym paskiem w jednym z rowków. Od sezonu 2009, od którego obowiązują opony typu slick, oznaczane są zielonym pakiem na brzegu opony. Dzięki temu łatwo rozpoznać których opon używa kierowca. W czasie wyścigu każdy kierowca zobowiązany jest użyć obu dostarczonych rodzajów (mieszanek) opon. Kolejność jest w tym wypadku obojętna. Jeśli w trakcie wyścigu pojawią się opady deszczu, wówczas zasada o użyciu obu mieszanek nie obowiązuje.

Sportowe

Numery startowe

Każdy zespół przystępujący do Mistrzostw Świata Formuły 1 otrzymuje dwa numery na swoje bolidy na dany sezon. Kolejność numerów zależy od miejsca uzyskanego w poprzednim sezonie. Jedynym wyjątkiem jest zespół w którym jednym z kierowców jest mistrz poprzedniego sezonu. Zespół taki otrzymuje numery 1 i 2. Reguła ta ma zastosowanie również w przypadku przejścia mistrza poprzedniego sezonu do innego zespołu (np. Fernando Alonso po przejściu McLarena zachował pierwszy numer). W przypadku gdy Mistrz Świata Formuły 1 wycofał się z Formuły 1, zamiast numeru 1 zostaje przydzielony zespołowi numer 0 (razem z numerem 2).

Numer 13 nie zostaje przydzielony od roku 1974. Wcześniej przydzielany był czasami według uznania organizatorów wyścigów.

Przydzielenie numerów kierowcom w poszczególnych zespołach nie ma znaczenia i decyduje o nich wyłącznie dany zespół.

Treningi

Podczas jednego weekendu Grand Prix organizowane są 3 serie treningowe: dwie w piątek (rano i po południu), oraz jedna w sobotę (rano). Serię trwają w piątek 90 minut, natomiast w sobotę 60 minut. Serię wygrywa ten kierowca, który przejechał jedno okrążenie w najkrótszym czasie. Liczba przejechanych okrążeń nie gra roli.

Kwalifikacje

Seria kwalifikacyjna trwa 60 minut.

Rozkład czasowy serii kwalifikacyjnej: 1 część - 20 minut; przerwa - 8 minut; 2 część - 15 minut; przerwa - 7 minut; 3 część - 10 minut.

Reguły ogólne kwalifikacji: W trakcie 20 minut kierowcy rywalizują w sposób identyczny jak w treningu (walczy się o jak najkrótszy czas jednego okrążenia toru). Kierowca wyjeżdża na tor w dowolnym momencie, i również w dowolnym momencie wjeżdża do swojego garażu. Dozwolone jest wielokrotne wyjeżdżanie i wjeżdżanie z powrotem do garażu. Można również zmienić opony z twardych na miękkie i odwrotnie. O kolejności kierowców decyduje czas najszybszego okrążenia przejechanego w ciągu 20 minut. Gdy kierowca rozpoczął swoje szybkie okrążenie, a nie zdąży go ukończyć przed upływem 20 minut, jego wynik zostanie zaliczony.

Regulamin 1. części. Rywalizują w niej wszyscy kierowcy. Po jej zakończeniu 8 kierowców z najgorszymi czasami odpada, i zajmują miejsca na starcie wyścigu odpowiednio od 19. do 26.

Regulamin 2. części. Rywalizuje w niej 18. kierowców, którzy uzyskali najlepsze czasy w pierwszej części. Po jej zakończeniu 8 kierowców z najgorszymi czasami odpada, i zajmują miejsca na starcie wyścigu odpowiednio od 11. do 18.

Regulamin 3. części. Rywalizuje w niej 10. kierowców, którzy uzyskali najlepsze czasy w drugiej części. O ich kolejności na starcie wyścigu decydują ich wyniki (np. kierowca, który zajął 7 miejsce - startuje do wyścigu z 7. pola).

Parc fermé

Po kwalifikacjach każdy zespół jest zobowiązany do przekazania pojazdu do tzw. Parc fermé gdzie jest przechowywany do dnia wyścigu. W tym czasie zabronione są wszelki prace przy samochodzie, oprócz rutynowych prac konserwacyjnych. Jeśli zespół musi zmienić w tym czasie silnik, kierowca będzie startował z końcowej pozycji; jeśli będzie wykonywana inna poważna naprawa, kierowca będzie startował z boksów.

Przebieg wyścigu

Koniec wyścigu

Po zakończeniu wyścigu, kierowcy zjeżdżają do tzw. Parc fermé (jest specjalne Parc fermé dla pierwszej trójki). Kierowcy którzy zajęli pierwsze 3 miejsca, przygotowują się na ceromonię podium, która następuje później. Są nagrody dla 1, 2, 3 miejsca oraz dla najlepszego konstruktora.

Punktacja

Mistrzostwo Świata Formuły 1 (kierowców i konstruktorów) rozstrzyga się na podstawie liczby punktów. Punkty zostają przyznawane za miejsce uzyskane w wyścigu. Aby otrzymać punkty kierowca musi pokonać przynajmniej 90% dystansu zwycięzcy. Z tego powodu możliwe jest uzyskanie punktów nawet pomimo wycofania się z wyścigu.

Przydziela się odpowiednio następującą liczbę punktów:

• zwycięzca (1 miejsce): 25 punktów
• 2 miejsce: 18 punktów
• 3 miejsce: 15 punktów
• 4 miejsce: 12 punktów
• 5 miejsce: 10 punktów
• 6 miejsce: 8 punktów
• 7 miejsce: 6 punktów
• 8 miejsce: 4 punkty
• 9 miejsce: 2 punkty
• 10 miejsce: 1 punkt

Kierowca może uzyskać maksymalnie 25 punktów, natomiast zespół - maksymalnie 43 punkty.

Jeśli wyścig został przerwany przed ukończeniem 75% dystansu (np. z powodu poważnego wypadku bądź niesprzyjających warunków atmosferycznych) i nie można go dokończyć (lub czas trwania wyścigu przekroczy 2 godziny), przydziela się połowę punktów. Kierowcy którzy ukończyli wyścig poza pierwszymi dziesięcioma miejscami nie otrzymują punktów.

Mistrzostwo zostaje przyznane kierowcy / zespołowi który uzyskał największą liczbę punktów. W przypadku takiej samej liczby punktów mistrzostwo zostaje rozstrzygnięte na podstawie liczby najlepszych pozycji. Miejsca pozostałych kierowców oraz zespołów zostaje rozstrzygnięte w identyczny sposób.

Flagi

Wymiary flag. Szachownica oraz flaga czerwona: 80 x 100 cm. Pozostałe flagi: 60 x 80 cm.

Flaga	Znaczenie
	Sesja treningowa, kwalifikacyjna lub wyścig zostały zakończone. Podczas treningów i kwalifikacji flaga jest wywieszona po upływie określonego czasu. W wyścigu jako pierwsza pokazana jest zwycięzcy i później każdemu następnemu kierowcy mijającemu linię mety.
	Zatrzymanie sesji - z powodu poważnego wypadku lub złych warunków na torze.
	Ostrzega kierowcę przed szybszym kierowcą, który będzie go dublował. W przypadku, gdy kierowca trzykrotnie zignoruje niebieską flagę, zostanie ukarany.
	Oznacza niebezpieczeństwo na torze - każdy kierowca powinien zwolnić i zachować szczególną ostrożność. W przypadku, gdy członek obsługi toru macha dwoma flagami jednocześnie, kierowcy muszą być przygotowani do zatrzymania się. Wyprzedzanie pod żółtą flagą jest zabronione.
	Brak niebezpieczeństwa - kierowca minął potencjalnie niebezpieczny odcinek toru. Koniec ograniczeń.
	Uwaga - powolny pojazd na torze.
	Ostrzeżenie przed śliską nawierzchnią - z powodu opadów lub ze względu na olej lub inną ciecz na torze.
	Informuje kierowcę, że jego bolid jest uszkodzony. Razem z flagą zostaje pokazany numer bolidu, którego kierowca powinien niezwłocznie zjechać do boksów.
	Sygnalizuje kierowcy jego niesportowe zachowanie i ostrzega przed pokazaniem mu flagi czarnej. Zostaje pokazana razem z numerem startowym kierowcy którego dotyczy.
	Dyskwalifikacja - kierowca niezwłocznie powinien zjechać do boksów. Zostaje pokazana razem z numerem startowym kierowcy którego dotyczy.

Kary

Kary mogą być nakładane na kierowców za różne wykroczenia, włączając przedwczesny start, nadmierną prędkość w boksach, spowodowanie kolizji, nieuczciwe blokowanie bądź ignorowanie flag jakiegokolwiek koloru. Istnieją następujące typy kar nakładane na kierowców:

• Kara przejazdu przez boksy (drive through) - zobowiązuje kierowcę do przejechania przez boksy bez zatrzymywania pojazdu z zachowaniem limitu prędkości.
• Kara dziesięciu sekund (stop&go) - zobowiązuje kierowcę do wjechania do boksów, zatrzymania się na 10 sekund, i wyjechania. W czasie odbywania kary mechanicy nie mogą pracować przy samochodzie.
• Bardziej drastyczną karą, za poważniejsze wykroczenia, jest przesuwanie pozycji startowej kierowców w czasie kolejnego Grand Prix o 10 miejsc do tyłu (dla przykładu: kierowca który uzyskał pole position zostanie przesunięty na 11. pozycję startową).
• Najostrzejszą stosowaną karą jest dyskwalifikacja przez pokazanie kierowcy czarnej flagi. Kara taka może zostać nałożona za ignorowanie kar albo nieprawidłowości techniczne. Wynik osiągnięty przez zdyskwalifikowanego kierowcę zostaje anulowany (dyskwalifikacja oznacza brak rezultatu).
• Jeśli dyskwalifikacja (czarna flaga) jest niewystarczającą metodą ukarania, kierowca może zostać zawieszony na określoną liczbę wyścigów.
• Ostatecznym środkiem karania kierowców (szczególnie w związku z narażaniem życia innych kierowców) jest wykluczenie z Mistrzostw Świata Formuły 1 w danym sezonie.

Na odbycie kary przejazdu przez boks bądź dziesięciu sekund kierowca ma 3 okrążenia czasu od momentu otrzymania przez zespół informacji o karze. Jeśli jednak kierowca nie odbędzie kary w ciągu 3 okrążeń, zostanie zdyskwalifikowany (czarna flaga). Kary otrzymane w ciągu ostatnich pięciu okrążeń nie muszą być odbywane; do czasu wyścigu danego kierowcy zostanie dodane 25 sekund.