Kanonierka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne |
m Wspomagane przez bota ujednoznacznienie (tyle do zrobienia): Kaliber; zmiany kosmetyczne |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[ |
[[Plik:Gunboat pizarro.jpg|300px|thumb|Hiszpańska kanonierka "Pizarro" z końca XIX w.]] |
||
[[ |
[[Plik:Aviso-colonial-1.jpg|300px|thumb|Francuska awizo typu [[Kanonierki typu Bougainville|''Bougainville'']]]] |
||
'''Kanonierka''' - historyczna klasa [[okręt artyleryjski|okrętów artyleryjskich]] średniej lub małej wielkości. Kanonierki przeznaczone były przede wszystkim do ostrzeliwania celów lądowych, przybrzeżnej służby |
'''Kanonierka''' - historyczna klasa [[okręt artyleryjski|okrętów artyleryjskich]] średniej lub małej wielkości. Kanonierki przeznaczone były przede wszystkim do ostrzeliwania celów lądowych, przybrzeżnej służby patrolowej i dozorowej, obrony wybrzeża, stawiania [[mina morska|min]] i innych zadań pomocniczych. |
||
Klasa kanonierek powstała w II połowie [[XIX wiek]]u, po pojawieniu się [[maszyna parowa|napędu parowego]]. Rodzaje kanonierek różniły się w zależności od przeznaczenia. Oprócz kanonierek stanowiących uniwersalne niewielkie okręty artyleryjskie, istniały w XIX wieku kanonierki obrony wybrzeża, uzbrojone z reguły w jedno działo dużego kalibru (ponad 200 mm) i kilka mniejszych (z klasy tej następnie powstały [[pancernik przybrzeżny|pancerniki przybrzeżne]]). Największą popularność zyskały jednak kanonierki kolonialne, przeznaczone do służby zamorskiej. Aż do [[II wojna światowa|II wojny światowej]] okręty tej klasy często używane były do reprezentowania interesów mocarstw w ich [[Kolonia (geografia polityczna)|koloniach]] oraz strefach wpływów politycznych, głównie w Afryce i wschodniej [[Azja|Azji]], w tym także do ekspedycji karnych epoki [[kolonializm]]u (na przykład podczas [[druga wojna opiumowa|drugiej wojny opiumowej]] w [[Chińska Republika Ludowa|Chinach]]). Szczególne nasilenie działań tego typu miało miejsce na przełomie XIX i [[XX wiek|XX]] wieku - stąd powstało określenie: "polityka kanonierek". |
Klasa kanonierek powstała w II połowie [[XIX wiek]]u, po pojawieniu się [[maszyna parowa|napędu parowego]]. Rodzaje kanonierek różniły się w zależności od przeznaczenia. Oprócz kanonierek stanowiących uniwersalne niewielkie okręty artyleryjskie, istniały w XIX wieku kanonierki obrony wybrzeża, uzbrojone z reguły w jedno działo dużego kalibru (ponad 200 mm) i kilka mniejszych (z klasy tej następnie powstały [[pancernik przybrzeżny|pancerniki przybrzeżne]]). Największą popularność zyskały jednak kanonierki kolonialne, przeznaczone do służby zamorskiej. Aż do [[II wojna światowa|II wojny światowej]] okręty tej klasy często używane były do reprezentowania interesów mocarstw w ich [[Kolonia (geografia polityczna)|koloniach]] oraz strefach wpływów politycznych, głównie w Afryce i wschodniej [[Azja|Azji]], w tym także do ekspedycji karnych epoki [[kolonializm]]u (na przykład podczas [[druga wojna opiumowa|drugiej wojny opiumowej]] w [[Chińska Republika Ludowa|Chinach]]). Szczególne nasilenie działań tego typu miało miejsce na przełomie XIX i [[XX wiek|XX]] wieku - stąd powstało określenie: "polityka kanonierek". |
||
Pod koniec XIX wieku budowano też kanonierki torpedowe, które oprócz dział były uzbrojone ponadto w kilka [[wyrzutnia torpedowa|wyrzutni torped]]. Klasa kanonierek torpedowych zanikła na początku XX wieku. |
Pod koniec XIX wieku budowano też kanonierki torpedowe, które oprócz dział były uzbrojone ponadto w kilka [[wyrzutnia torpedowa|wyrzutni torped]]. Klasa kanonierek torpedowych zanikła na początku XX wieku. |
||
[[Wyporność]] standardowa kanonierek wynosiła od 300 do 2000 ton - zwykle w granicach 1000 t. Uzbrojenie stanowiły z reguły 2-4 [[działo|działa]] [[ |
[[Wyporność]] standardowa kanonierek wynosiła od 300 do 2000 ton - zwykle w granicach 1000 t. Uzbrojenie stanowiły z reguły 2-4 [[działo|działa]] [[Kaliber broni|kalibru]] od 75 mm do 130 mm oraz działa mniejszego kalibru, a od I wojny światowej także działka przeciwlotnicze. Część kanonierek (zwłaszcza wczesnych - XIX-wiecznych) miała artylerię główną złożoną z dział o kalibrze 152 - 203 mm, a nawet do 280 mm. Część okrętów tej klasy mogła stawiać do kilkudziesięciu [[mina morska|min]], niektóre były nawet później przebudowywane na [[stawiacz min|stawiacze min]]. Nieliczne typy kanonierek były lekko [[opancerzenie|opancerzone]] (kanonierki pancerne), większość nie posiadała jednak opancerzenia. Wszystkie kanonierki charakteryzowały się niewielką prędkością 11-16 węzłów, rzadziej rzędu 20 węzłów. Część okrętów tej klasy, zwłaszcza przeznaczonych do służby kolonialnej, charakteryzowała się dużym zasięgiem pływania, w przeciwieństwie do kanonierek obrony wybrzeża. Kanonierki budowane do początku XX wieku posiadały ponadto pomocniczy napęd żaglowy. |
||
Po I wojnie światowej, kanonierki straciły na znaczeniu, wypierane przez okręty bardziej uniwersalnych klas, jak [[niszczyciel]] oraz bardziej potrzebne [[okręt eskortowy|okręty eskortowe]]. Ostatecznie klasa ta zanikła po II wojnie światowej. |
Po I wojnie światowej, kanonierki straciły na znaczeniu, wypierane przez okręty bardziej uniwersalnych klas, jak [[niszczyciel]] oraz bardziej potrzebne [[okręt eskortowy|okręty eskortowe]]. Ostatecznie klasa ta zanikła po II wojnie światowej. |
||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
Polska posiadała do [[1939]] roku 2 małe kanonierki: [[ORP Komendant Piłsudski|ORP "Komendant Piłsudski"]] i [[ORP Generał Haller|ORP "Generał Haller"]] o wyporności 340 ton, uzbrojone w dwa działa 75 mm. |
Polska posiadała do [[1939]] roku 2 małe kanonierki: [[ORP Komendant Piłsudski|ORP "Komendant Piłsudski"]] i [[ORP Generał Haller|ORP "Generał Haller"]] o wyporności 340 ton, uzbrojone w dwa działa 75 mm. |
||
===Zobacz też=== |
=== Zobacz też === |
||
*[[kanonierka rzeczna]] |
* [[kanonierka rzeczna]] |
||
*[[monitor (okręt)|monitor]] |
* [[monitor (okręt)|monitor]] |
||
*[[slup wojenny]] |
* [[slup wojenny]] |
||
*[[Awizo (klasa okrętów)]] |
* [[Awizo (klasa okrętów)]] |
||
==Bibliografia== |
== Bibliografia == |
||
*PWN Leksykon: ''Wojsko, wojna, broń'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13503-9 |
* PWN Leksykon: ''Wojsko, wojna, broń'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13503-9 |
||
[[Kategoria:Klasy okrętów]] |
[[Kategoria:Klasy okrętów]] |
||
Wersja z 10:26, 22 mar 2010
Kanonierka - historyczna klasa okrętów artyleryjskich średniej lub małej wielkości. Kanonierki przeznaczone były przede wszystkim do ostrzeliwania celów lądowych, przybrzeżnej służby patrolowej i dozorowej, obrony wybrzeża, stawiania min i innych zadań pomocniczych.
Klasa kanonierek powstała w II połowie XIX wieku, po pojawieniu się napędu parowego. Rodzaje kanonierek różniły się w zależności od przeznaczenia. Oprócz kanonierek stanowiących uniwersalne niewielkie okręty artyleryjskie, istniały w XIX wieku kanonierki obrony wybrzeża, uzbrojone z reguły w jedno działo dużego kalibru (ponad 200 mm) i kilka mniejszych (z klasy tej następnie powstały pancerniki przybrzeżne). Największą popularność zyskały jednak kanonierki kolonialne, przeznaczone do służby zamorskiej. Aż do II wojny światowej okręty tej klasy często używane były do reprezentowania interesów mocarstw w ich koloniach oraz strefach wpływów politycznych, głównie w Afryce i wschodniej Azji, w tym także do ekspedycji karnych epoki kolonializmu (na przykład podczas drugiej wojny opiumowej w Chinach). Szczególne nasilenie działań tego typu miało miejsce na przełomie XIX i XX wieku - stąd powstało określenie: "polityka kanonierek". Pod koniec XIX wieku budowano też kanonierki torpedowe, które oprócz dział były uzbrojone ponadto w kilka wyrzutni torped. Klasa kanonierek torpedowych zanikła na początku XX wieku.
Wyporność standardowa kanonierek wynosiła od 300 do 2000 ton - zwykle w granicach 1000 t. Uzbrojenie stanowiły z reguły 2-4 działa kalibru od 75 mm do 130 mm oraz działa mniejszego kalibru, a od I wojny światowej także działka przeciwlotnicze. Część kanonierek (zwłaszcza wczesnych - XIX-wiecznych) miała artylerię główną złożoną z dział o kalibrze 152 - 203 mm, a nawet do 280 mm. Część okrętów tej klasy mogła stawiać do kilkudziesięciu min, niektóre były nawet później przebudowywane na stawiacze min. Nieliczne typy kanonierek były lekko opancerzone (kanonierki pancerne), większość nie posiadała jednak opancerzenia. Wszystkie kanonierki charakteryzowały się niewielką prędkością 11-16 węzłów, rzadziej rzędu 20 węzłów. Część okrętów tej klasy, zwłaszcza przeznaczonych do służby kolonialnej, charakteryzowała się dużym zasięgiem pływania, w przeciwieństwie do kanonierek obrony wybrzeża. Kanonierki budowane do początku XX wieku posiadały ponadto pomocniczy napęd żaglowy.
Po I wojnie światowej, kanonierki straciły na znaczeniu, wypierane przez okręty bardziej uniwersalnych klas, jak niszczyciel oraz bardziej potrzebne okręty eskortowe. Ostatecznie klasa ta zanikła po II wojnie światowej.
Zbliżona do kanonierek była brytyjska klasa slupów (sloop).
Polska posiadała do 1939 roku 2 małe kanonierki: ORP "Komendant Piłsudski" i ORP "Generał Haller" o wyporności 340 ton, uzbrojone w dwa działa 75 mm.
Zobacz też
Bibliografia
- PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13503-9