Geomorfologia Poznania: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →Stosunki wodne: link pod planowane hasło |
przeniesiono do głównego hasła Poznań |
||
Linia 66: | Linia 66: | ||
{{Źródła|sekcja|data=2009-06}} |
{{Źródła|sekcja|data=2009-06}} |
||
Największy wpływ na klimat panujący w Poznaniu wywierają masy [[powietrze polarno-morskie|powietrza polarno-morskiego]] znad [[Ocean Atlantycki|Atlantyku]]. Znacznie słabiej zaznacza się wpływy mas powietrza [[powietrze polarno-kontynentalne|polarno-kontynentalnego]] i [[powietrze zwrotnikowe|zwrotnikowego]]. |
Największy wpływ na klimat panujący w Poznaniu wywierają masy [[powietrze polarno-morskie|powietrza polarno-morskiego]] znad [[Ocean Atlantycki|Atlantyku]]. Znacznie słabiej zaznacza się wpływy mas powietrza [[powietrze polarno-kontynentalne|polarno-kontynentalnego]] i [[powietrze zwrotnikowe|zwrotnikowego]]. |
||
* temperatura: |
|||
** średnia roczna: 8,5 °C |
|||
** najcieplejszy miesiąc – lipiec – średnia 18,2 °C |
|||
** najzimniejszy miesiąc – luty – średnia -0,3 °C<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.poznan.pios.gov.pl/publikacje/raport2000/63.html | tytuł = Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (dane wieloletnie z okresu 1971-2000) | data dostępu = 4 listopada 2008| autor = | język = pl}}</ref> |
|||
* wiatry: przewaga wiatrów zachodnich o prędkościach pomiędzy 2 a 10 m/s |
* wiatry: przewaga wiatrów zachodnich o prędkościach pomiędzy 2 a 10 m/s |
||
* opady: |
* opady: |
||
** średnia roczna suma opadów – 666 mm |
|||
** najwyższe – lipiec – 75 mm |
|||
** najniższe – luty – 30 mm |
|||
* nasłonecznienie: |
* nasłonecznienie: |
||
** średnia ilość godzin słonecznych – 1515 h/rok |
** średnia ilość godzin słonecznych – 1515 h/rok |
||
Linia 81: | Linia 75: | ||
** najbardziej pochmurne miesiące – listopad i grudzień |
** najbardziej pochmurne miesiące – listopad i grudzień |
||
⚫ | |||
{{Pogoda infobox |
|||
|metric_first=yes |
|||
|single_line=yes |
|||
|location=Poznania |
|||
|Jan_Hi_°F = 34 |
|||
|Feb_Hi_°F = 36 |
|||
|Mar_Hi_°F = 45 |
|||
|Apr_Hi_°F = 54 |
|||
|May_Hi_°F = 65 |
|||
|Jun_Hi_°F = 69 |
|||
|Jul_Hi_°F = 72 |
|||
|Aug_Hi_°F = 73 |
|||
|Sep_Hi_°F = 65 |
|||
|Oct_Hi_°F = 55 |
|||
|Nov_Hi_°F = 43 |
|||
|Dec_Hi_°F = 37 |
|||
|Year_Hi_°F = 54 |
|||
|Jan_Lo_°F = 26 |
|||
|Feb_Lo_°F = 25 |
|||
|Mar_Lo_°F = 32 |
|||
|Apr_Lo_°F = 37 |
|||
|May_Lo_°F = 46 |
|||
|Jun_Lo_°F = 52 |
|||
|Jul_Lo_°F = 55 |
|||
|Aug_Lo_°F = 54 |
|||
|Sep_Lo_°F = 48 |
|||
|Oct_Lo_°F = 41 |
|||
|Nov_Lo_°F = 34 |
|||
|Dec_Lo_°F = 29 |
|||
|Year_Lo_°F = 40 |
|||
|Jan_Precip_inch = 1.2 |
|||
|Feb_Precip_inch = 1 |
|||
|Mar_Precip_inch = 1.1 |
|||
|Apr_Precip_inch = 1.4 |
|||
|May_Precip_inch = 1.9 |
|||
|Jun_Precip_inch = 2.4 |
|||
|Jul_Precip_inch = 2.9 |
|||
|Aug_Precip_inch = 2.2 |
|||
|Sep_Precip_inch = 1.7 |
|||
|Oct_Precip_inch = 1.4 |
|||
|Nov_Precip_inch = 1.6 |
|||
|Dec_Precip_inch = 1.5 |
|||
|Year_Precip_inch = 20.2 |
|||
|source = Weatherbase<ref name="Weatherbase">{{cytuj stronę |
|||
| url =http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=3321&refer= |
|||
| tytuł = Weatherbase: Historical Weather for Poznan, Poland |
|||
| data dostępu = 18.12.2008 |
|||
| autor = |
|||
| język = en }}</ref> |
|||
|accessdate = 18.12.2008 |
|||
}} |
|||
⚫ | |||
[[Kategoria:Biogeografia]] |
[[Kategoria:Biogeografia]] |
Wersja z 15:31, 2 kwi 2010
Środowisko naturalne Poznania - środowisko przyrodnicze w rejonie miasta.
Rzeźba terenu
Miasto leży w makroregionie Pojezierza Wielkopolskiego. Najstarsza część miasta znajduje się na dnie zorientowanego wzdłuż osi północ-południe Poznańskiego Przełomu Warty. Dolina ma szerokość w tym miejscu od 1,5 km do 4 km. Od wschodu zamyka ją Wysoczyzna Gnieźnieńska, a od zachodu Wysoczyzna Poznańska. Obie wznoszą się do wysokości 80 m n.p.m. Dolina na terenie miasta przecina pagórki wału moreny czołowej stadiału poznańskiego. W dolinie wyróżnia się siedem teras:
- terasa I – (terasa zalewowa) wysokość ok. 53 m n.p.m. (wys. względna do 3 m nad średnim poziomem rzeki). Zajmuje dno doliny o szerokości 800 m, znajduje się zarówno na prawym jak i na lewym brzegu. Jej dno stanowią piaski, żwiry i inne osady rzeczne. Obecnie znacznie podwyższona przez nasypy budowane od średniowiecza. Leży na niej Ostrów Tumski z Zagórzem oraz Śródka na prawym brzegu i Chwaliszewo, Grobla i Piaski na lewym.
- terasa II – wysokość 55–57 m n.p.m. (wys. względna od 3 m do 7 m nad średnim poziomem rzeki). Zachowana w niewielkim fragmencie, na południe od doliny Bogdanki. Na leżącej na lewym brzegu Przemysł I lokował miasto w 1253.
- terasa III – wys. względna 8 m do 9 m nad średnim poziomem rzeki. Występuje fragmentarycznie na prawym brzegu Warty, na północ od doliny Głównej.
- terasa IV – wysokość 62,5 – 66,5 m n.p.m. (średnio 10 m do 14 m nad średnim poziomem rzeki), jej dno stanowią gliny zwałowe. Powstały na niej Rataje i Komandoria
- terasa V – wysokość względem średniego poziomu rzeki 15 m do 16 m. Występuje bardzo sporadycznie, w północnej części doliny.
- terasa VI – wysokość ok. 70 m n.p.m. (wys. względna 17 m do 20 m nad średnim poziomem rzeki), zachowana w niewielkim fragmencie na prawym brzegu między doliną Cybiny a Starołęką.
- terasa VII – wysokość 71–73 m n.p.m. (wys. względna 19 m do 20 m nad średnim poziomem rzeki), szerokość 1 km – 2 km, zaś spadek 5‰ na brzegu prawym i 7‰ na lewym. Od niższych poziomów oddzielał ją niegdyś ostry próg, lecz podczas prac ziemnych prowadzonych podczas rozbudowy miasta został on silnie złagodzony, jej dno stanowi glina zwałowa. W śródmieściu obejmuje obszar między placem Wolności a Dworcem Głównym PKP. Na niej leżą dzielnice: Wilda, Starołęka, Naramowice i część Śródmieścia.
Na terenie miasta zaznaczają się również głębokie doliny dopływów Warty. Ogółem przez Poznań przepływa około 100 cieków wodnych o łącznej długości około 200 km z czego 15 km przypada na Wartę. Wszystkie są pozaklasowe
Na lewym brzegu biegną one wzdłuż osi NW–SE i są to, idąc od południa: Wirenka, Strumień Junikowski (8,4 km w mieście), Bogdanka (9 km w mieście, jest to największy lewobrzeżny dopływ na terenie Poznania, w jej przedłużeniu znajduje się rynnowe Jezioro Kierskie, a w samej dolinie zaporowe jezioro Rusałka) i Różany Potok. Na stokach doliny Bogdanki rozlokowały się dzielnice Sołacz i leżące poniżej Jeżyce, samo zaś dno doliny zajmują parki im. Adama Wodziczki, Sołacki i kompleks leśny Woli.
Na brzegu prawym przebieg dolin wytycza oś NE–SW, są one stosunkowo szerokie i silnie zabagnione lub zajęte przez jeziora (np. Cybina przepływa przez jez. Swarzędzkie) lecz w pobliżu ujścia silnie się zwężają i pogłębiają (Cybina wrzyna się w IV terasę na 12 m, a spadek wynosi do 10‰. Dopływami (od południa) są: Kopel, Cybina (9 km w mieście, największa z nich, w jej dolnym odcinku powstało zaporowe jezioro Maltańskie, powyżej którego dolinę zajmuje klin zieleni o charakterze parkowym i leśnym obejmujący między innymi Nowe ZOO), Główna (6 km w mieście), Głuszynka (7 km w mieście) oraz Struga Koźlanka.
Liczne dopływy i podział głównego nurtu Warty na wiele odnóg (do dziś zachowały się dwie obejmujące wyspę Ostrów Tumski, lecz kiedyś takie dzielnice jak: Piaski, Czartoria, Chwaliszewo czy Rybaki stanowiły osobne wyspy. Te zmiany zachodziły zarówno ze względu na naturalne procesy meandrowania rzeki, ale również, a nawet przede wszystkim wskutek prowadzonych prac hydrologicznych) tworzyły izolowane fragmenty wyższych teras tworząc tzw. "góry". Do dziś zachowała się góra Przemysła i wzgórze św. Wojciecha, a zniwelowano Muszą Górę (teren obecnego pl. Wolności) i górę św. Marcina (pozostałością po niej jest silne opadanie ulicy św. Marcin na wschód za kościołem i dużo słabsze na zachód).
Użytkowanie gruntów
- Tereny zabudowane zajmują 106,69 km² co stanowi 41% powierzchni miasta.
- Tereny zielone zajmują 72 km² co stanowi 27% powierzchni miasta. Z tej liczby 52% to lasy. Formują one cztery, wspomniane już wyżej, kliny zieleni: golęciński (w dolinie Bogdanki), cybiński (w dolinie Cybiny), naramowicki (w północnej części lewobrzeżnego Poznania, w dolinie Warty i Różanego Potoku) oraz dębiński (w południowej części miasta, na lewym brzegu Warty). W obrębie miasta znajdują się dwa rezerwaty oraz 20 obszarów przyrodniczo cennych.
- Grunty wykorzystywane rolniczo zajmują 57,6 km² co stanowi 21,6% powierzchni miasta. Są to grunty o IV – VI klasie.
Stosunki wodne
Szablon:Źródła Położenie Poznania miało swoje uzasadnienie w powyższych warunkach geograficznych, doliny Bogdanki oraz Cybiny i Głównej stanowiły najdogodniejszą drogę ze wschodu na zachód pozwalając łagodnie zejść na dno Warty, która w tym miejscu dzieląc się na wiele odnóg tworzyła bród. Wraz z rozwojem miasta niwelowano różnice wysokości względnych zasypując obniżenia terenu materiałem z wzniesień. Silnie zmieniono również sieć hydrograficzną miasta. Nie tylko zredukowano liczbę odnóg Warty, ale również zasypywano małe cieki, a niektóre jak dolny bieg Bogdanki, Segankę czy Wierzbak wprowadzono do miejskiej kanalizacji. Mimo to dna dolin tych dopływów nadal stanowią tak ważne kliny zieleni.
W Poznaniu znajduje się również niemal 200 zbiorników wodnych o zróżnicowanej wielkości (około 50 większych). Wśród nich jedynie Jezioro Maltańskie ma II klasę czystości wód.
Na lewym brzegu Warty:
W dolinie Bogdanki znajdują się dwa największe zbiorniki naturalne:
- Jezioro Kierskie – 285 ha
- Jezioro Strzeszyńskie – 35 ha
W tej samej dolinie znajdują się również zbiorniki sztuczne:
- Stawy Strzeszyńskie – 37 ha
- jezioro Rusałka – 36,7 ha
- Stawy Sołackie – ok. 3,6 ha
W dolinie Strumienia Junikowskiego znajduje się 15 glinianek, z których największe są:
- Staw Rozlany – 11,7 ha
- Staw Baczkowski – 10,3 ha
- Staw Świerczewo – 6,7 ha
W północnej części lewobrzeżnego Poznania znajduje się naturalne Jezioro Umultowskie – 3 ha
Na prawym brzegu Warty:
W dolinie Cybiny:
- Jezioro Maltańskie – 67,5 ha – największy sztuczny zbiornik wodny Poznania
- Staw Kajka – 4,3 ha
- stawy retencyjne na Cybinie
Wody podziemne
Na terenie Poznania znajdują się bogate zasoby wód podziemnych w warstwach trzecio- i czwartorzędowych oraz termalnych wód artezyjskich o temperaturze 45°C – 51°C znajdujące się na głębokościach 1100 – 1300 m oraz termalnych wód bogatych w substancje mineralne o temperaturze 150°C na głębokości 4000 m[potrzebny przypis].
Bardzo ciekawą strukturą w granicach miasta są położone na lewym brzegu Warty, na Morasku, kratery będące pozostałością po uderzeniu Meteorytu Moraskiego. Pierwszą bryłę znaleziono 12 listopada 1914. Miała ona długość 45 cm i wagę 77,5 kg. Obecnie szacuje się, że uderzenie miało miejsce w IV tysiącleciu p.n.e., a żelazny bolid, zanim rozpadł się podczas lotu przez atmosferę miał masę około 80 ton. Do dziś widoczne jest siedem kraterów, z czego sześć jest zalanych wodą. Znajdują się one w utworzonym 24 maja 1976 rezerwacie "Meteoryt Morasko" obejmującym 55 ha. Rezerwat utworzono w celu ochrony kraterów oraz fragmentu lasu grądowego z rzadkimi gatunkami roślin i zwierząt. Na terenie rezerwatu znajduje się również najwyższe wzniesienie miasta – Góra Moraska (154 m n.p.m.)[potrzebny przypis].
Ogólnie ponad 58% miasta znajduje się na wysoczyźnie (powyżej 80 m n.p.m.), dalsze 35% na wyższych terasach doliny Warty oraz w rynnach glacjalnych, a niecałe 7% na terasach zalewowych Warty (najniższy punkt – 60 m n.p.m.)[potrzebny przypis].
Klimat
Szablon:Źródła Największy wpływ na klimat panujący w Poznaniu wywierają masy powietrza polarno-morskiego znad Atlantyku. Znacznie słabiej zaznacza się wpływy mas powietrza polarno-kontynentalnego i zwrotnikowego.
- wiatry: przewaga wiatrów zachodnich o prędkościach pomiędzy 2 a 10 m/s
- opady:
- nasłonecznienie:
- średnia ilość godzin słonecznych – 1515 h/rok
- średnie zachmurzenie – 64%
- najbardziej pogodne miesiące – sierpień i wrzesień
- najbardziej pochmurne miesiące – listopad i grudzień