Kosaciec bródkowy: Różnice pomiędzy wersjami

Kosaciec niemiecki
	Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	jednoliścienne
Rząd	szparagowce
Rodzina	kosaćcowate
Rodzaj	kosaciec
Gatunek	kosaciec niemiecki
	Nazwa systematyczna
	{{{nazwa łacińska}}} L.; Sp. pl. 1:38. 1753.
	[[wikispecies:{{{wikispecies}}}\|Systematyka w Wikispecies]]
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:27, 16 maj 2010

Kosaciec bródkowy, k. niemiecki (Iris germanica L.) – gatunek byliny z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae). Pochodzi prawdopodobnie z basenu Morza Śródziemnego, uprawiany w wielu innych krajach^[1].

↑ ^a ^b Taxon: Iris ×germanica L.. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2010-05-16]. (ang.).
↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001.... [dostęp 20010-01-26]. (ang.).

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.

BŁĄD PRZYPISÓW

[grin-1] Taxon: Iris ×germanica L.. USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN). [dostęp 2010-05-16]. (ang.).

[apweb-2] Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website. 2001.... [dostęp 20010-01-26]. (ang.).

[1]

@@ Linia 7: / Linia 7: @@
  |królestwo=[[rośliny]]
  |klad1= [[rośliny naczyniowe]]
- |klad2= ''[[Euphyllophyta]]''
  |klad3= [[rośliny nasienne]]
  |klasa= [[okrytonasienne]]
@@ Linia 17: / Linia 16: @@
  |łacina=Iris germanica
  |autor=[[Karol Linneusz|L.]]
+ |cytat=[[Species plantarum|Sp. pl. 1:38. 1753]]<ref name=grin>{{cytuj stronę |url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?20310 |rok= |tytuł=Taxon: Iris ×germanica L. |opublikowany=USDA, ARS, National Genetic Resources Program. Germplasm Resources Information Network - (GRIN) | data dostępu=2010-05-16 |język=en}}</ref>.
- |cytat=[[Species plantarum|Sp. pl. 1:38. 1753]]
  |commons=Iris germanica
 }}
 [[Plik:Iris germanica Perigord.jpg|thumb|250px|Kwiat]]
-'''Kosaciec bródkowy''', k. niemiecki (''Iris germanica'' L.) – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[bylina (botanika)|byliny]] z [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[kosaćcowate|kosaćcowatych]] (''Iridaceae''). Pochodzi ze strefy [[Morze Czarne|Morza Czarnego]] i [[Morze Śródziemne|Śródziemnego]], [[uprawa|uprawiany]] obecnie w Polsce i wielu innych krajach. Wyhodowano dotąd wiele odmian i mieszańców z innymi gatunkami, wyróżniających się pięknymi, grzbiecistymi [[kwiat]]ami.
+'''Kosaciec bródkowy''', k. niemiecki (''Iris germanica'' L.) – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[bylina (botanika)|byliny]] z [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[kosaćcowate|kosaćcowatych]] (''Iridaceae''). Pochodzi prawdopodobnie z basenu [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]], [[uprawa|uprawiany]] w wielu innych krajach<ref name=grin/>.
-=== Morfologia ===
-Kosaciec wytwarza pełzające, spłaszczone [[kłącze]], widlasto rozgałęzione z przewężeniami w miejscach rozgałęzień. Na stronie górnej kłącza widoczne są poprzeczne wgłębione blizny po obumarłych [[liście|liściach]], a na dolnej liczne [[korzeń|korzenie]]. Liście szablaste, całobrzegie. [[Kwiat]]y zebrane po kilka w [[kwiatostan]]ach.
-=== Zastosowanie ===
-* Najszersze zastosowanie kłącze kosaćca ma w perfumerii jako utrwalacz [[zapach]]ów. W [[kosmetyka|kosmetyce]] sproszkowane [[kłącze]] kosaćca stanowiło dawniej dodatek do proszków do czyszczenia [[zęby|zębów]] oraz zasypek [[pot|przeciwpotowych]].
-* '''[[Roślina lecznicza]]''' – [[kłącze]] kosaćca stosuje się w lecznictwie wyłącznie jako składnik wykrztuśnych lub [[mocz]]opędnych mieszkanek [[ziele|ziołowych]].
-** [[Surowiec zielarski]]: kłącze kosaćca (syn. [[korzeń fiołkowy]] – od słabego zapachu [[fiołek|fiołkowego]]) – ''[[Rhizoma iridis]]''. Zawiera 0,2-0,3% [[olejki eteryczne|olejku eterycznego]], a w nim m.in. [[iron]] i [[kwas mirystynowy]], 6-8% [[garbniki|garbników]], około 8% [[olej tłusty|oleju tłustego]], około 6% [[związki cukrowe|związków cukrowych]], około 50% [[skrobia|skrobi]], do 10% [[śluz]]u. Są ponadto [[flawonoidy]], [[glikozyd]] [[irydyna]] i [[sole mineralne]].<br />Równorzędnego surowca dostarczają pokrewne gatunki: [[kosaciec blady]] – ''[[Iris pallida]]'' Lam. i [[kosaciec florencki]] – ''[[Iris florentina]]'' L.
-** Zbiór i suszenie: [[jesień|jesienią]] do celów leczniczych wykopuje się [[kłącze|kłącza]], odcina fragmenty cieńsze z [[pąk]]ami liściowymi na rozsadę, a grubsze okorowuje i suszy na słońcu lub w suszarni ogrzewanej w [[temperatura|temp.]] nieprzekraczającej 35 °C.
-** Działanie: z uwagi na zawarty [[śluz]] surowiec działa powlekająco, powoduje pęcznienie wydzieliny zalegającej górne [[drogi oddechowe]], wyzwala łagodny odruch wykrztuśny i przywraca naturalny ruch [[nabłonek rzęskowy|nabłonka rzęskowego]], co umożliwia stopniowe oczyszczenie [[gardło|gardła]] i [[oskrzela|oskrzeli]] z zalegającej wydzieliny.<br />[[Wyciąg (farmacja)|Wyciągi]] wodne z kłącza kosaćca zwiększają nieznacznie wydalanie [[mocz]]u, co przypisuje się flawonoidom. Ponadto zawarte w surowcu [[garbniki]] działają łagodnie ściągająco i [[bakteria|przeciwbakteryjnie]] na [[błona śluzowa|błony śluzowe]] [[przewód pokarmowy|przewodu pokarmowego]].
-** Działania niepożądane: napary i odwary z samego kłącza kosaćca mogą spowodować [[wymioty]] i [[biegunka|biegunki]]. Dawniej podawano obtoczone i polerowane kłącza kosaćca dzieciom w okresie ząbkowania, co ułatwiało wyrzynanie się zębów, zaniechano jednak tego z uwagi na częste zakażenia [[jama ustna|jamy ustnej]].
 {{Przypisy|stopień= ===}}
-=== Bibliografia ===
-{{Bibliografia start}}
-# {{Cytuj książkę|tytuł=Rośliny lecznicze |imię=A. |nazwisko=Ożarowski |imię2=W. |nazwisko2=Jaroniewski| isbn= 83-202-0472-0}}
-{{Bibliografia stop}}
 [[Kategoria:Rośliny lecznicze]]