Pałczak: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Genetyka: +źródło |
→Zastosowanie: + Izrael |
||
| Linia 80: | Linia 80: | ||
=== Roślina jadalna === |
=== Roślina jadalna === |
||
Wśród niektórych [[plemię|plemion]] południowoamerykańskich, np. zamieszkujących [[wyspa|wyspę]] [[Aruba]] ''[[Cereus repandus]]'' bywa wykorzystywany do przyrządzania gęstej [[zupa|zupy]] nazywanej "cadada"<ref name=Socha/>. |
Wśród niektórych [[plemię|plemion]] południowoamerykańskich, np. zamieszkujących [[wyspa|wyspę]] [[Aruba]] ''[[Cereus repandus]]'' bywa wykorzystywany do przyrządzania gęstej [[zupa|zupy]] nazywanej "cadada"<ref name=Socha/>. ''[[Cereus peruvianus]]'' został [[Introdukcja|introdukowany]] w [[Izrael]]u jako [[roślina uprawna]] ze względu na jej owoce<ref name=genetyka/>. |
||
=== Inne === |
=== Inne === |
||
Zielone części łodygi '' |
Zielone części łodygi ''Cereus repandus'' wykorzystuje się także do mycia naczyń i ciała<ref name=Socha/>. |
||
== Uprawa== |
== Uprawa== |
||
Wersja z 11:24, 10 lip 2010
Pałczak, Cereus[1] (Cereus Mill.) to rodzaj obejmujący około 45 gatunków sukulentów z rodziny kaktusowatych. Występują w Ameryce Południowej i Ameryce Północnej. Nazwa pochodzi o łacińskiego wyrazu cereus (świeca). W Polsce niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny doniczkowe.
Rozmieszczenie geograficzne
Pałczak występuje na terenie obu Ameryk. Zasięg Cereus giganteus (kaktus Saguaro) obejmuje Arizonę, Kalifornię i południowo-wschodnią część pustyni Sonora w Meksyku. Przyczyną takiego rozmieszczenia rodzaju Cereus jest ich przystosowanie do kserofitycznych warunków życia. Dotyczy to przede wszystkim niewielkiej ilości opadów oraz wysokiej temperatury[2].
Morfologia
- Pokrój
- Cereus jest rośliną kolumnową, w przypadku niektórych gatunków może się rozgałęziać (np. Cereus peruvianus)[3].
- Pęd
- Zwykle kolumnowa łodyga z wyraźnie widocznymi żebrami, która może się rozgałęziać. Największe rozmiary wśród kaktusowatych osiąga gatunek Cereus giganteus'. Dorasta do 18 metrów wysokości, 65 cm średnicy i może żyć 200 lat[2][3].
- Liście
- Przekształcone w ciernie. Funkcje asymilacyjne pełni wyłącznie łodyga. Barwa, kształt, ilość oraz wielkość cierni są charakterystyczne dla różnych gatunków. Ciernie środkowe mogą osiągać nawet 10 cm długości[3].
- Kwiaty
- Kwiaty nocne (otwarte nocą a zamknięte w dzień), o różnych kształtach i rozmiarach[3].
Genetyka
W fazie diploidalnej pałczaki mają 22 chromosomy w każdej komórce somatycznej[4]. Wyjątkami są niektóre formy poliploidalne spotykane wśród tych roślin[5].
Ekologia
Naturalnym środowiskiem cereusów są półpustynie regionów Ameryki Północnej.
Systematyka
- Pozycja w systemie Reveala
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa goździkowe (Caryophyllidae Takht.), nadrząd Caryophyllanae Takht., rząd goździkowce (Caryophyllales Perleb), podrząd Cactineae Bessey in C.K. Adams, rodzina kaktusowate (Cactaceae Juss.), podrodzina Cereoideae Drude in Mart., plemię Cereeae Salm-Dyck, rodzaj Cereus Mill.[6].
- Gatunki
- Cereus blankii Poselg
- Cereus coniflours Weingart
- Cereus diguetii A. Weber
- Cereus emoryi Engelm.
- Cereus eriophorus N.E. Pfeiffer & Otto
- Cereus flagelliformis (pałczak biczowaty)
- Cereus giganteus Engelm.
- Cereus grandiflorus (L) P. Mill. (pałczak wielkokwiatowy)
- Cereus grantianus (Britt.)
- Cereus greggii Engelm.
- Cereus haxegonus (L.) P. Mill.
- Cereus hildmannianus K. Schum.
- Cereus hystrix (Haw.) P. Mill.
- Cereus imbricatus Haw.
- Cereus martinii Labouret
- Cereus pectinatus (Scheidw.) Engelm.
- Cereus pentagonus (L.) Haw.
- Cereus peruvianus (L.) Mill.
- Cereus portoricensis (Britt.) Urban
- Cereus poselgeri (Lem.) Coult.
- Cereus pteranthus Link ex A. Dietr.
- Cereus quadricostatus Bello
- Cereus robinii (Lem.) L. Benson
- Cereus royenii (L.) P. Mill.
- Cereus schottii Engelm.
- Cereus spinulosus DC.
- Cereus striatus Brandeg.
- Cereus strictus DC.
- Cereus thurberi Engelm.
- Cereus trigonus Haw.
- Cereus tuberosus Poselg.
- Cereus undatus Haw.
- Cereus uruguayanus Kiesling.
- Cereus viridiflorus (Engelm.) Engelm.
Zastosowanie
Roślina ozdobna
Cereusy są hodowane jako rośliny ozdobne, podobnie jak wiele innych kaktusów.
Roślina lecznicza
Część gatunków pałczaków jest wykorzystywana jako rośliny lecznicze. Przykładowo, niektóre części Cereus repandus są jedzone w celu zwalczenia biegunki[7].
Roślina jadalna
Wśród niektórych plemion południowoamerykańskich, np. zamieszkujących wyspę Aruba Cereus repandus bywa wykorzystywany do przyrządzania gęstej zupy nazywanej "cadada"[7]. Cereus peruvianus został introdukowany w Izraelu jako roślina uprawna ze względu na jej owoce[5].
Inne
Zielone części łodygi Cereus repandus wykorzystuje się także do mycia naczyń i ciała[7].
Uprawa
- Wymagania
- Cereus wymaga dobrej wentylacji i dużego nasłonecznienia. Rano można je spryskiwać wodą, a gdy obeschną przenieść do zacienionego miejsca. Dodatkowo każdej wiosny należy je nawozić nawozem bogatym w potas. Latem najlepszą temperaturą jest 14 °C – 25 °C, natomiast zimą w okresie spoczynku nie więcej niż 20 °C[8].
- Choroby i szkodniki
- Pałczaki są dosyć często atakowane przez szkodniki i choroby. Gdy zaczynają gnić u podstawy, oznacza to, że roślinę zaatakowała pleśń, wywołująca chorobę zwaną potocznie czarnym korzeniem. Roślinę atakują również wełnowce i roztocze[8].
- ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 625. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b Alexandria Gross; San Francisco State University Department of Geography: The Biogeography of Cereus giganteus. 1999. [dostęp 2010-06-21]. (ang.).
- ↑ a b c d Clive Innes, Charles Glass: Ilustrowana Encyklopedia Kaktusów. Elipsa, 2006.
- ↑ The Families of Flowering Plants. [dostęp 13 sierpnia 2008]. (ang.).
- ↑ a b Uniwersytet w Jukatan: GENETIC DIVERSITY IN F1 DESCENDENTS OF CEREUS PERUVIANUS MILL. (CACTACEAE) SOMACLONES REGENERATED IN SOUTH REGION OF BRAZIL. [dostęp 2010-07-05]. (ang.).
- ↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Cereus wg Reveala
- ↑ a b c Aaron M. Socha: From Areoles to Zygocactus: An Evolutionary Masterpiece. The New York Botanical Garden. [dostęp 10 sierpnia 2008]. (ang.).
- ↑ a b „Magia Roślin”. 1990/93. Robert Jabłoński, Aleksandra Borysławska – redaktorzy. Wrocław: GE Fabbri Pchoenix Sp. z o.o.. ISSN 1429-8996. (pol.).
<ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.