Ładunek (nabój): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
mNie podano opisu zmian |
źródła/przypisy, drobne redakcyjne |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Ładunek |
'''Ładunek''' - inaczej patron (od niem. Patrone) - historycznie [[nabój]] - pierwowzór współczesnego [[nabój zespolony|naboju zespolonego]], znane użycie w [[język polski|polszczyźnie]] ok. [[1601]]<ref>hasło ''ładunek'' [w:] {{cytuj stronę| url = http://xvii-wiek.ijp-pan.krakow.pl/pan_klient/index.php?strona=haslo&id_hasla=10878&forma=ŁADUNEK#10878| tytuł = SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I 1. POŁOWY XVIII WIEKU | data dostępu = 2010-07-27| autor = | opublikowany =[[Polska Akademia Nauk|PAN]] Instytut Języka Polskiego | praca = | data = | język =pl }}</ref>. |
||
Zawinięta w papierową tulejkę porcja [[proch czarny|czarnego prochu]] do oddania pojedynczego strzału wraz z [[pocisk]]iem <ref> sporządzanie ładunków - Maciejewski, str. 155, rys. 21 (za franc. ''"Règlement de Bardin"'', 1807)</ref>. Ułatwiało to ładowanie [[broń odprzodowa|broni odprzodowej]]. Ładunki przechowywane były w [[ładownica|ładownicy]]. |
Zawinięta w papierową tulejkę porcja [[proch czarny|czarnego prochu]] do oddania pojedynczego strzału wraz z [[pocisk]]iem <ref> sporządzanie ładunków - Maciejewski, str. 155, rys. 21 (za franc. ''"Règlement de Bardin"'', 1807)</ref>. Ułatwiało to ładowanie [[broń odprzodowa|broni odprzodowej]]. Ładunki przechowywane były w [[ładownica|ładownicy]]. |
||
W Polsce, (po raz pierwszy w Europie), wprowadzenie ładunków przypisuje się królowi [[Stefan Batory|Stefanowi Batoremu]] w ramach reform wojska ([[piechota wybraniecka]]<ref> |
W Polsce, (po raz pierwszy w Europie), wprowadzenie ładunków przypisuje się królowi [[Stefan Batory|Stefanowi Batoremu]] w ramach reform wojska ([[piechota wybraniecka]]<ref>str. 13 [w:] {{Cytuj książkę | nazwisko= Maciejewski| imię=Marian| inni= | tytuł=Broń palna wojsk polskich 1797-1831| data=[[1980]]| wydawca=[[Ossolineum]]| miejsce=Wrocław| isbn=83-04-00440-2| strony=165}}</ref>). |
||
Zastąpiły używane dotychczas [[prochownica|prochownice]], zwłaszcza w wojsku, eliminując stosowanie [[przybitka|przybitki]] i [[flejtuch]]a, (zmięty papier stanowił przybitkę). Ułatwiały ładowanie i tym samym zwiększały szybkostrzelność, choć wymagały |
Zastąpiły używane dotychczas [[prochownica|prochownice]], zwłaszcza w wojsku, eliminując stosowanie [[przybitka|przybitki]] i [[flejtuch]]a, (zmięty papier stanowił przybitkę). Ułatwiały ładowanie i tym samym zwiększały szybkostrzelność, choć wymagały wówczas kosztownego [[papier]]u ([[papier czerpany]]). Rozpowszechnione w końcu XVII i XVIII w.. Stosowane do II poł. XIX w. - do momentu wprowadzenia broni odtylcowej (np. [[karabin Dreyse M1849|karabinu Dreyse wz. 1849]], [[karabin Sharps|karabin Sharps M1948]], [[karabin kammerlader|karabin norweski M1842]]) z [[Nabój zespolony|nabojem zespolonym]]. |
||
Podczas ładowania broni<ref>opis ładowania broni na 12 temp - w: ''"Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego..."'' </ref>, należało odgryźć przednimi zębami<ref>(ciekawostka) - brak przednich zębów zwalniał od służby wojskowej</ref> koniec ładunku, podsypać proch na [[panewka (broń palna)|panewkę]], resztę prochu wsypać do [[lufa|lufy]]<ref> dla karabinu piechoty wz. 1777 AN IX Francja: waga podsypki 1,0 g waga prochu 12,24 g za: Maciejewski, ''"Broń palna.."'', str. 38</ref>, następnie wsunąć do lufy zmięty papier z opakowania ładunku (jako [[przybitka|przybitkę]]), a na końcu [[pocisk]], ubijając wszystko [[stempel (broń)|stemplem]]. |
Podczas ładowania broni<ref>opis ładowania broni na 12 temp - w: ''"Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego..."'' </ref>, należało odgryźć przednimi zębami<ref>(ciekawostka) - brak przednich zębów zwalniał od służby wojskowej</ref> koniec ładunku, podsypać proch na [[panewka (broń palna)|panewkę]], resztę prochu wsypać do [[lufa|lufy]]<ref> dla karabinu piechoty wz. 1777 AN IX Francja: waga podsypki 1,0 g waga prochu 12,24 g za: Maciejewski, ''"Broń palna.."'', str. 38</ref>, następnie wsunąć do lufy zmięty papier z opakowania ładunku (jako [[przybitka|przybitkę]]), a na końcu [[pocisk]], ubijając wszystko [[stempel (broń)|stemplem]]. |
||
| Linia 13: | Linia 13: | ||
== Literatura == |
== Literatura == |
||
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Matuszewski| imię=Roman| inni= | tytuł=Muszkiety, arkebuzy, karabiny...| data=[[2000]]| wydawca=Rytm| miejsce=Warszawa| isbn=8387893692| strony=}} |
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Matuszewski| imię=Roman| inni= | tytuł=Muszkiety, arkebuzy, karabiny...| data=[[2000]]| wydawca=Rytm| miejsce=Warszawa| isbn=8387893692| strony=}} |
||
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Maciejewski| imię=Marian| inni= | tytuł=Broń palna wojsk polskich 1797-1831| data=[[1980]]| wydawca=[[Ossolineum]]| miejsce=Wrocław| isbn=83-04-00440-2| strony=}} |
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Maciejewski| imię=Marian| inni= | tytuł=Broń palna wojsk polskich 1797-1831| data=[[1980]]| wydawca=[[Ossolineum]]| miejsce=Wrocław| isbn=83-04-00440-2| strony=165}} |
||
* {{Cytuj książkę | nazwisko=| imię=| inni= | tytuł=Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego, przełożony z francuskiego na polskie [przekład francuskiego regulaminu z 1791 przez [[Cyprian Godebski (pisarz)|Cypriana Godebskiego]]]| data=[[1807]] (reprint 2000 ?)| wydawca=| miejsce=Jasna Góra| isbn=| strony=}} |
* {{Cytuj książkę | nazwisko=| imię=| inni= | tytuł=Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego, przełożony z francuskiego na polskie [przekład francuskiego regulaminu z 1791 przez [[Cyprian Godebski (pisarz)|Cypriana Godebskiego]]]| data=[[1807]] (reprint 2000 ?)| wydawca=| miejsce=Jasna Góra| isbn=| strony=}} |
||
Wersja z 14:32, 28 lip 2010
Ładunek - inaczej patron (od niem. Patrone) - historycznie nabój - pierwowzór współczesnego naboju zespolonego, znane użycie w polszczyźnie ok. 1601[1].
Zawinięta w papierową tulejkę porcja czarnego prochu do oddania pojedynczego strzału wraz z pociskiem [2]. Ułatwiało to ładowanie broni odprzodowej. Ładunki przechowywane były w ładownicy.
W Polsce, (po raz pierwszy w Europie), wprowadzenie ładunków przypisuje się królowi Stefanowi Batoremu w ramach reform wojska (piechota wybraniecka[3]).
Zastąpiły używane dotychczas prochownice, zwłaszcza w wojsku, eliminując stosowanie przybitki i flejtucha, (zmięty papier stanowił przybitkę). Ułatwiały ładowanie i tym samym zwiększały szybkostrzelność, choć wymagały wówczas kosztownego papieru (papier czerpany). Rozpowszechnione w końcu XVII i XVIII w.. Stosowane do II poł. XIX w. - do momentu wprowadzenia broni odtylcowej (np. karabinu Dreyse wz. 1849, karabin Sharps M1948, karabin norweski M1842) z nabojem zespolonym.
Podczas ładowania broni[4], należało odgryźć przednimi zębami[5] koniec ładunku, podsypać proch na panewkę, resztę prochu wsypać do lufy[6], następnie wsunąć do lufy zmięty papier z opakowania ładunku (jako przybitkę), a na końcu pocisk, ubijając wszystko stemplem.
- ↑ hasło ładunek [w:] SŁOWNIK JĘZYKA POLSKIEGO XVII I 1. POŁOWY XVIII WIEKU. PAN Instytut Języka Polskiego. [dostęp 2010-07-27]. (pol.).
- ↑ sporządzanie ładunków - Maciejewski, str. 155, rys. 21 (za franc. "Règlement de Bardin", 1807)
- ↑ str. 13 [w:] Marian Maciejewski: Broń palna wojsk polskich 1797-1831. Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 165. ISBN 83-04-00440-2.
- ↑ opis ładowania broni na 12 temp - w: "Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego..."
- ↑ (ciekawostka) - brak przednich zębów zwalniał od służby wojskowej
- ↑ dla karabinu piechoty wz. 1777 AN IX Francja: waga podsypki 1,0 g waga prochu 12,24 g za: Maciejewski, "Broń palna..", str. 38
Literatura
- Roman Matuszewski: Muszkiety, arkebuzy, karabiny.... Warszawa: Rytm, 2000. ISBN 83-87893-69-2.
- Marian Maciejewski: Broń palna wojsk polskich 1797-1831. Wrocław: Ossolineum, 1980, s. 165. ISBN 83-04-00440-2.
- Regulamen musztry dla piechoty Woyska Polskiego, przełożony z francuskiego na polskie [przekład francuskiego regulaminu z 1791 przez Cypriana Godebskiego]. Jasna Góra: 1807 (reprint 2000 ?).
Linki zewnętrzne
- Sposób przygotowania ładunków wg "Règlement de Bardin", 1807 z rysunkami (po francusku), stosowany m.in. w Armii Księstwa Warszawskiego.