Witenes

Wielki książę litewski Witenes

Miejsce bitwy z 1311 roku

Dawny cmentarz, gdzie znajduje się pamiątkowa tablica i głaz.

Tablica upamiętniająca starcie.

Głaz z wykutymi dwoma mieczami i datą, upamiętniający bitwę z 1311 roku.

Witenes (lit. Vytenis zm. 1316) – wielki książę litewski w latach 1295-1316, starszy brat (najprawdopodobniej stryjeczny) Giedymina.

Pochodzenie Witenesa jest dyskusyjne. Część badaczy uważa go za syna Butywida (Pukuwera).

Z woli ojca w 1291 najechał Kujawy, a w 1294 roku Mazowsze. Wielkim księciem litewskim został między latem 1294 (wtedy żył jeszcze jego ojciec) a 1296.

Witenes ze swymi wojownikami dotarł w swoich łupieżczych wyprawach między innymi do Łęczycy. Tam w Zielone Świątki 1293 (albo 1294) zdołał zdobyć warowną kolegiatę w Tumie; część ludności, która się schroniła w kościele powiódł ze sobą w niewolę, a pozostałych wyciął w pień lub wraz z kolegiatą spalił.

W 1296, 1300, 1302 i 1306 najeżdżał ziemie polskie.

Musiał toczyć ciężkie walki z Krzyżakami. Ci ostatni w latach 1297-1315 zorganizowali co najmniej 27 wypraw na Litwę. W 1298 roku wmieszał się w konflikt między Rygą a Zakonem Krzyżackim.

Wojska Witenesa pobite zostały na Krwawej Górze koło Wopławki w dniu 28 kwietnia 1311 r. przez marszałka zakonu krzyżackiego Heinricha von Plötzkau. Krzyżacy odbili 1200 jeńców uprowadzonych z Warmii, a z czterotysięcznego oddziału litewskiego udało się zbiec tylko kilkudziesięciu wojom.

Bitwa odbyła się obok osady Góry (niem. Uri), a zakończyła przy osadzie Strzyże (niem. Streitz). Niedaleko tej osady przypuszczalnie znajdowała się kaplica związana z polem bitwy, o której zapomniano w czasie reformacji. Obok osady Góry w kępie drzew (dawny cmentarz) znajduje się głaz z wykutą datą "1311" oraz dwoma skrzyżowanymi mieczami.

W muzeum w Kętrzynie znajdują się znaleziska z pola bitwy: topory bojowe i groty strzał.

Ruskie źródła milczą o działaniach litewskich na Rusi za panowania Witenesa, stąd przypuszcza się, że na wschodzie prowadził politykę ugodową.

Zmarł w roku 1316, wedle legendy rażony piorunem na dowód wielkiej łaski Perkuna. Pochówek odbył się zgodnie z obyczajem pogańskim: ubrany w zbroję, z koniem i niewolnikami został spalony na stosie.

Bibliografia

• Marcin Murinius, Kronika mistrzów pruskich, Pojezierze, Olsztyn, 1989, ISBN 83-7002-290-1
• Krzyżaniakowa J., Ochmański J., Władysław II Jagiełło, wyd. 2, Wrocław 2006, s. 26-27.