Proton (rakieta): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
m tłumaczenie |
||
| Linia 44: | Linia 44: | ||
| Ciąg startowy || 8.844 kN || 9.500 kN || 9.800 kN |
| Ciąg startowy || 8.844 kN || 9.500 kN || 9.800 kN |
||
|- |
|- |
||
| Pierwszy start || 16 lipca 1965 || 10 marca 1967 || 7 |
| Pierwszy start || 16 lipca 1965 || 10 marca 1967 || 7 kwietnia 2001 |
||
|- |
|- |
||
| Ostatni start || 6 lipca 1966 || – || – |
| Ostatni start || 6 lipca 1966 || – || – |
||
Wersja z 16:17, 10 gru 2010
Proton – rosyjska rakieta nośna (formalne oznaczenie UR-500) produkcji Zakładów im. Chruniczewa w Moskwie. Po raz pierwszy została zastosowana w 1965 r. Rakieta może wynieść na niską orbitę okołoziemską 20-tonowy ładunek. Paliwem jest toksyczny UDMH, czyli niesymetryczna dimetylohydrazyna.
Proton był początkowo zaprojektowany jako super-ICBM (międzykontynentalny pocisk balistyczny), zdolny do przeniesienia 10-megatonowej głowicy jądrowej na odległość 12 tys. km. Okazał się jednak do tego celu zbyt duży i nigdy nie był wykorzystywany jako nosiciel głowic jądrowych. Znalazł jednak zastosowanie jako rakieta nośna.
Proton napędzany jest mieszanką UDMH (dimetylohydrazyny) i N2O4. Substancje te zapalają się w zetknięciu ze sobą, eliminując konieczność instalowania systemu zapłonowego. Oba związki nadają się do przechowywania w temperaturze otoczenia, nie wymagają więc systemów chłodzących ani stosowania w rakiecie części odpornych na niskie temperatury. Pozwalają także na utrzymywanie rakiety przez długie okresy w gotowości startowej bez konieczności uzupełniania wyparowującego paliwa kriogenicznego. Są jednak bardzo toksyczne i wymagają zachowania specjalnych środków ostrożności.
Od swojego pierwszego startu w 1965 r. do 1970 r. Proton był bardzo zawodną rakietą doprowadzając do utraty wielu ładunków. Jednak we wczesnych latach 70. usunięto większość wad konstrukcyjnych i odtąd uważany jest za rakietę o dużej niezawodności, z której usług korzysta komercyjnie wiele przedsiębiorstw i agencji kosmicznych. Odbyło się już 358 startów (stan na rok 2010) tej rakiety [1].
Rakieta Proton wystrzeliła pierwsze radzieckie bezzałogowe misje wokółksiężycowe, i była przeznaczona do wyniesienia pierwszych Rosjan na orbitę wokółksiężycową, jednak rosyjski załogowy program księżycowy został zaniechany. W latach 70. Protony wyniosły stacje orbitalne Salut, segmenty stacji Mir i moduły Zarja i Zwiezda stacji ISS. Wystrzeliły także szereg sond na Księżyc, Marsa i Wenus.
Warianty rakiet Proton
- Proton – wczesna wersja (8K82)
- Proton K (8K82K)
- Proton M (8K82KM)
Powyższe podstawowe warianty rakiety są uzupełniane różnymi 4-tymi stopniami typów Blok-D oraz Briz. W związku z tym praktycznie stosowane były i są następujące warianty rakiety Proton:
- Proton
- Proton-K
- Proton-K/Blok-D (w różnych wersjach: D, D-1, D-2, DM, DM-2, DM-2M, DM-5, DM1, DM2, DM3, DM4)
- Proton-K/Briz-M
- Proton-M
- Proton-M/Blok-D (w różnych wersjach: DM-2, DM-03)
- Proton-M/Briz-M
Podstawowe parametry techniczne
| Wariant | Proton | Proton K | Proton M |
|---|---|---|---|
| Masa startowa | 585 t | 700 t | 702 t |
| Udźwig na: niską orbitę okołoziemską orbitę geostacjonarną |
12 t |
20,7 t [2] 4,35 t |
22,0 t [3] 5,6 t |
| Ciąg startowy | 8.844 kN | 9.500 kN | 9.800 kN |
| Pierwszy start | 16 lipca 1965 | 10 marca 1967 | 7 kwietnia 2001 |
| Ostatni start | 6 lipca 1966 | – | – |
| Stopień | 1 | 2 | 3 | 4 (w wersji Briz-М) |
|---|---|---|---|---|
| Silniki | 6×RD-259 (Proton K) 6×RD-275 (Proton M) |
3×RD-0210, 1×RD-0211 | RD-0213 | 14D30, 4×11D458, 12×17D58E |
| Ciąg, kN | 9.500 (Proton K) 9.800 (Proton M) |
2.300 | 583 + 4×31 | 19,62 + 4×0,396 + 12×0,0133 |
| Masa z paliwem, t | 450,5 | 167,8 | 50,7 | 22,2 |
| Masa bez paliwa, t | 31,1 | 11,7 | 4,2 | 2,4 |
| Czas pracy, s | 120 | 206 | 238 |