YIVO: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Popups: Zmiana linku ze strony przekierowującej Nazizm na narodowy socjalizm |
Luckas-bot (dyskusja | edycje) m r2.7.1) (robot dodaje: sv:YIVO |
||
Linia 26: | Linia 26: | ||
[[lad:YIVO]] |
[[lad:YIVO]] |
||
[[ja:YIVOユダヤ調査研究所]] |
[[ja:YIVOユダヤ調査研究所]] |
||
[[sv:YIVO]] |
|||
[[yi:ייווא]] |
[[yi:ייווא]] |
Wersja z 19:54, 29 sty 2011
YIVO (jid. ייִוואָ) założony w 1925 w Wilnie, Polska powstał jako Żydowski Instytut Naukowy (jid. ייִדישער וויסנשאַפֿטלעכער אינסטיטוט / Jidiszer Wisnszaftlecher Institut). Skrót ten jest akronimem jego pierwotnej nazwy. Przemianowany na YIVO Institute for Jewish Research, od 1940 ma siedzibę w Nowym Jorku, USA i jest najbardziej autorytatywnym źródłem ortografii, leksykografii oraz innych pokrewnych studiów nad językiem jidysz, co oznacza że jest jego regulatorem.
Poza tym YIVO gromadzi, ratuje i przechowuje wszelkie źródła i materialne ślady dorobku kultury żydowskiej, a zwłaszcza Żydów aszkenazyjskich. W bibliotece instytutu w Nowym Jorku znajduje się ponad 360 tys. woluminów datowanych od początku XVI w. W archiwum przechowywane jest ponad 22 mln. różnego rodzaju dokumentów, fotografii, nagrań, plakatów, filmów i innych artefaktów.
Współtwórcą i kierownikiem wileńskiego oddziału instytutu był lingiwsta Max Weinreich, który od 1940 r., pracował w YIVO w USA. Wileński oddział w okresie istnienia posiadał 40 000 woluminów oraz wiele cennych rękopisów w tym dokumenty i listy Lwa Tołstoja, Icchoka Lejba Pereca, Alfreda Landaua czy Szolema Alejchema. Instytut organizował wystawy i wykłady wielu wybitnych osobistości, zajmował się zbieraniem i opracowywaniem materiałów naukowych, prowadził badania nad językiem, kulturą i folklorem, a także wspierał programy badawcze. Przy YIVO działało Muzeum Sztuki. W sierpniu 1935 r., na światowym zjeździe YIVO w Wilnie gościli między innymi malarz Marc Chagall i historyk Szymon Dubnow. W 1941 r., po wkroczeniu niemieckich narodowych socjalistów do Wilna do budynku Instytutu zwieziono dzieła i książki zrabowane z żydowskich bibliotek, muzeów i mieszkań prywatnych, a dodatkowo w budynku skoszarowano wojsko. Część ze zbiorów YIVO została zniszczona przez nazistów, cześć wywieziona w głąb Rzeszy, a część ukryta przez grupę żydów pracujących dla Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg w tym poetę Abrahama Suckewera i wydobyta po wojnie.
Zobacz też
- Krótkie omówienie języka jidysz
Bibliografia
- Daniel Kac: Wilno Jerozolimą było. Rzecz o Abrahamie Sutkeverze. Sejny: Wydawnictwo Pogranicza, 2003. ISBN 83-86872-51-9.
Linki zewnętrzne
- Strona internetowa YIVO
- Zasady transliteracji Jidysz w Wikisłowniku
- Wikipedia w języku jidysz
- Żydowski Instytut Naukowy : jego cele i zadania, Wilno 1930 (kopia cyfrowa)