Okres Ubajd: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Luckas-bot (dyskusja | edycje)
m r2.7.1) (robot dodaje: zh:欧贝德时期
MystBot (dyskusja | edycje)
m r2.7.1) (robot dodaje: ja:ウバイド文化
Linia 37: Linia 37:
[[hu:Ubaid-kultúra]]
[[hu:Ubaid-kultúra]]
[[nl:Obeid]]
[[nl:Obeid]]
[[ja:ウバイド文化]]
[[no:Ubaidperioden]]
[[no:Ubaidperioden]]
[[ro:Perioada Ubaid]]
[[ro:Perioada Ubaid]]

Wersja z 10:49, 16 lut 2011

Szablon:Rq Kultura Ubajd - kultura archeologiczna rozwijająca się na terenie starożytnej Mezopotamii w okresie 5000 - 3750 p.n.e., albo też według innej datacji: 5500-4000 p.n.e. Początkowo zasięgiem swym obejmowała tylko południową część tej krainy, a następnie zajęła północne jej obszary, będąc pierwszą kulturą prehistoryczną na terenie Mezopotamii o tak wielkim zasięgu terytorialnym.

Terytorium kultury Ubajd (kolor różowobrązowy) na mapie Mezopotamii
(zaznaczony na jasnoniebiesko przypuszczalny szerszy niż dziś zasięg wód Zatoki Perskiej)

Zasadniczo kultura Ubajd, pod względem chronologicznym podzielona jest na cztery fazy rozwojowe (1, 2, 3 i 4), które wyznaczono analizując m.in. stylistyczne zmiany w ceramice i tak też jest ona najczęściej prezentowana. Analizując jednakże dokładniej kultury archeologiczne w Mezopotamii od VII do IV tysiąclecia p.n.e. badacze podzielili okres Ubajd na więcej faz, bo aż na 6 - od 0 do 5:

  • Ubajd 0, ok.6200/6100-5500 p.n.e - uważana za najwcześniejszą, jej stanowiska archeologiczne występują tylko w południowej Mezopotamii w okolicy Larsy;
  • Ubajd 1 lub Eridu, ok. 5500-5000 p.n.e. - faza, rozwijająca się tylko na południu Mezopotamii, ale niecałej, gdyż stanowiska archeologiczne odkryto tylko w dolnym biegu Eufratu (Ur, Eridu);
  • Ubajd 2 lub Hadżi Mohammed, ok. 5200-4800 p.n.e. - zasięg tej fazy objął już tereny całej południowej Mezopotamii;
  • Ubajd 3, ok. 5000-4000 p.n.e. - ośrodek tej fazy znajdował się w dalszym ciągu na południu Mezopotamii, ale jej zasię sięgał już daleko na północ (m.in. aż do Niniwy i dalej w kierunku jeziora Urmia), czyli w tym przypadku mamy do czynienia z ogólnomezopotamską kulturą archeologiczną;
  • Ubajd 4, ok. 4500-4000 p.n.e. - ściśle związana z poprzednią fazą o zasięgu ogólnomezopotamskim - w zasadzie różnica między tymi fazami (3 i 4) polega na stylistyce dekoracyjnej ceramiki, dlatego też niejednokrotnie traktowana jest całościowo jako kultura Ubajd wczesna i późna;
  • Ubajd 5, ok. 4200-4000/3800 p.n.e. - jest to okres przejściowy między kulturą Ubajd a okresem Uruk, stąd też ramy chronologiczne tejże fazy zazębiają się zarówno z poprzednim, jak i następnym okresem; wydzielenie tej fazy budzi wśród wielu badaczy liczne kontrowersje.
Ceramika kultury Ubajd, Narodowe Muzeum Ceramiki w Sèvres, Francja

Ludność ubajdzka wznosiła prostokątne domy z suszonej cegły, których centralnym punktem był dziedziniec. Domostwa miały prawie 200 m2 powierzchni. Pojawiają się pierwsze świątynie stojące na platformach metrowej wysokości, które rozwinęły się w zigguraty - tym samym architektura nabrała pewnych cech monumentalizmu. Zmarłych chowano na cmentarzyskach w jednostkowych grobach, wyposażając nieboszczyków w biżuterię, ceramikę i żywność. Również w tym okresie opanowano sztukę nawadniania pól na większą skalę poprzez budowę skomplikowanej sieci kanałów - pozwoliło to na zagospodarowanie znacznej części nieużytków na terenach pustynnych, a to z kolei było jednym z czynników przyspieszających bardzo szybki rozwój społeczeństwa.

W okresie Ubajd nastąpiły ruchy migracyjne na terenach Mezopotamii, do której zaczęły napływać ludy pasterskie, w zasadzie nierozpoznawalne dla nas etnicznie, chociaż przypuszcza się, że były to ludy semickie. Być może wtedy też - u schyłku kultury Ubajd - do Mezopotamii przybyli Sumerowie (o ile byli oni ludnością napływową), którzy czerpali z dorobku okresu Ubajd, stwarzajac na terenie Mezopotamii wysoko rozwiniętą cywilizację.

Najważniejsze stanowiska: Eridu, Ur, Tell Auajli, Tell Madhur, Tepe Gawra, Tell Abada i Kejt Kasim.

Linki zewnętrzne