Mustafa Kemal Atatürk: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
p Znacznik: usuwanie dużej ilości tekstu (filtr nadużyć) |
Wycofano ostatnią zmianę (zrobioną przez 91.107.22.62) i przywrócono wersję 25590383 autorstwa WikitanvirBot |
||
| Linia 5: | Linia 5: | ||
|data śmierci = [[10 listopada]] [[1938]] |
|data śmierci = [[10 listopada]] [[1938]] |
||
|miejsce śmierci = [[Stambuł]] |
|miejsce śmierci = [[Stambuł]] |
||
|grafika = [[Plik:MustafaKemalAtaturk.jpg|250px]] |
|||
|funkcja = 1. [[Premierzy Turcji|Premier Republiki Tureckiej]] |
|||
[[Plik:Signature of Mustafa Kemal Atatürk.svg|150px]] |
|||
|funkcja = 1. [[Premierzy Turcji|Premier Republiki Tureckiej]] |
|||
|partia = Republikańska Partia Ludowa |
|partia = Republikańska Partia Ludowa |
||
|od = [[3 maja]] [[1920]] |
|od = [[3 maja]] [[1920]] |
||
| Linia 33: | Linia 35: | ||
Mustafa Kemal Pasza zmarł 10 listopada 1938 roku w Białym Pałacu w Stambule o godzinie 9:05 (wszystkie zegary w tym obiekcie zatrzymano, by oddać hołd ukochanemu wodzowi i ojcu narodu tureckiego). Uroczystości pogrzebowe trwały kilka dni. Po trzydniowym wystawieniu na widok publiczny, trumnę przewieziono do Parku Gülhane w takt marsza żałobnego [[Fryderyk Chopin|Fryderyka Chopina]]. Następnie krążownik zabrał ją do Izmiru, skąd koleją przewieziono ją do Ankary. Złożono ją w Muzeum Etnograficznym, skąd w [[1953]] roku przeniesiono do [[Anıtkabir|mauzoleum]]. Obecnie jest pochowany w ogromnym mauzoleum w Ankarze, gdzie znajduje się też jego muzeum. Dał początek prądowi filozoficznemu o nazwie [[kemalizm]]. |
Mustafa Kemal Pasza zmarł 10 listopada 1938 roku w Białym Pałacu w Stambule o godzinie 9:05 (wszystkie zegary w tym obiekcie zatrzymano, by oddać hołd ukochanemu wodzowi i ojcu narodu tureckiego). Uroczystości pogrzebowe trwały kilka dni. Po trzydniowym wystawieniu na widok publiczny, trumnę przewieziono do Parku Gülhane w takt marsza żałobnego [[Fryderyk Chopin|Fryderyka Chopina]]. Następnie krążownik zabrał ją do Izmiru, skąd koleją przewieziono ją do Ankary. Złożono ją w Muzeum Etnograficznym, skąd w [[1953]] roku przeniesiono do [[Anıtkabir|mauzoleum]]. Obecnie jest pochowany w ogromnym mauzoleum w Ankarze, gdzie znajduje się też jego muzeum. Dał początek prądowi filozoficznemu o nazwie [[kemalizm]]. |
||
== Twórczość == |
|||
* ''Manewry, ćwiczenia brygady armii i kompanii kawalerii Armii Cumali'' |
|||
* ''Rozmowa z oficerami i dowódcami'' |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Zobacz też == |
|||
* [[Mehmet Talaat|Taalat Pasza]] |
|||
* [[İsmail Enver|Enwer Pasza]] |
|||
* [[Ahmed Dżemal|Dżemal Pasza]] |
|||
* [[Plan pięcioletni (Turcja)]] |
|||
Literatura piękna dotykająca problemu kemalizmu i działalności Mustafy Kemala Atatürka: |
|||
* [[Orhan Pamuk]], ''Śnieg'', przekład polski Anna Polat, Wydawnictwo Literackie 2006 |
|||
* [[Jeffrey Eugenides]], [[Middlesex (powieść)|''Middlesex'']], wyd. polskie Sonia Draga 2004 |
|||
{{Premierzy Turcji}} |
|||
{{Prezydenci Turcji}} |
|||
{{DEFAULTSORT:Atatürk, Kemal}} |
|||
[[Kategoria:Historia Turcji]] |
|||
[[Kategoria:Postacie historii najnowszej]] |
|||
[[Kategoria:Premierzy Turcji]] |
|||
[[Kategoria:Tureccy wojskowi]] |
|||
[[Kategoria:Tureccy wolnomularze]] |
|||
[[Kategoria:Uczestnicy I wojny światowej]] |
|||
[[Kategoria:Urodzeni w 1881]] |
|||
[[Kategoria:Zmarli w 1938]] |
|||
[[Kategoria:Prezydenci Turcji]] |
|||
{{link FA|el}} |
|||
{{link FA|eo}} |
|||
{{link FA|es}} |
|||
{{link FA|pt}} |
|||
{{link GA|de}} |
|||
[[af:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[ar:مصطفى كمال أتاتورك]] |
|||
[[an:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[az:Mustafa Kamal Atatürk]] |
|||
[[bjn:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[bn:কামাল আতাতুর্ক]] |
|||
[[zh-min-nan:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[ba:Мостафа Кәмал Ататөрк]] |
|||
[[be:Мустафа Кемаль Атацюрк]] |
|||
[[be-x-old:Мустафа Кемаль Ататурк]] |
|||
[[bs:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[br:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[bg:Мустафа Кемал Ататюрк]] |
|||
[[ca:Kemal Atatürk]] |
|||
[[ceb:Kemal Atatürk]] |
|||
[[cs:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[cy:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[da:Kemal Atatürk]] |
|||
[[de:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[et:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[el:Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ]] |
|||
[[en:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[es:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[eo:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[eu:Kemal Atatürk]] |
|||
[[fa:مصطفی کمال آتاترک]] |
|||
[[hif:Kemal Atatürk]] |
|||
[[fr:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[fy:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[ga:Kemal Atatürk]] |
|||
[[gl:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[gan:慕斯他化·克麥·阿塔突]] |
|||
[[ko:무스타파 케말 아타튀르크]] |
|||
[[hy:Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրք]] |
|||
[[hi:कमाल अतातुर्क]] |
|||
[[hr:Kemal Atatürk]] |
|||
[[io:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[id:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[os:Ататюрк, Мустафа Кемаль]] |
|||
[[xh:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[is:Kemal Atatürk]] |
|||
[[it:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[he:מוסטפא כמאל אטאטורק]] |
|||
[[jv:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[kn:ಮುಸ್ತಫಾ ಕೆಮಾಲ್ ಅಟಟುರಕ್]] |
|||
[[krc:Ататюрк, Мустафа Кемал]] |
|||
[[ka:ქემალ ათათურქი]] |
|||
[[kk:Ататүрік, Мұстафа Кәмәл]] |
|||
[[rw:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[ky:Ататүрк, Мустафа Кемал]] |
|||
[[sw:Kemal Atatürk]] |
|||
[[ku:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[la:Mustapha Cemal Ataturcus]] |
|||
[[lv:Mustafa Kemals Ataturks]] |
|||
[[lb:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[lt:Mustafa Kemalis Atatiurkas]] |
|||
[[lmo:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[hu:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[mk:Мустафа Кемал Ататурк]] |
|||
[[ml:മുസ്തഫ കമാൽ അത്താതുർക്ക്]] |
|||
[[mr:मुस्तफा कमाल अतातुर्क]] |
|||
[[arz:مصطفى كمال اتاتورك]] |
|||
[[ms:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[mn:Мустафа Кемаль Ататюрк]] |
|||
[[my:ကီးမား အာတာတပ်]] |
|||
[[nl:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[ja:ケマル・アタテュルク]] |
|||
[[no:Kemal Atatürk]] |
|||
[[nn:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[oc:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[mrj:Ататӱрк, Мустафа Кемаль]] |
|||
[[uz:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[pnb:مصطفی کمال اتاترک]] |
|||
[[pt:Kemal Atatürk]] |
|||
[[crh:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[ro:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[qu:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[ru:Ататюрк, Мустафа Кемаль]] |
|||
[[rue:Мустафа Кемал Ататюрк]] |
|||
[[sah:Мустафа Кемал Ататүрк]] |
|||
[[sc:Atatürk]] |
|||
[[sco:Kemal Atatürk]] |
|||
[[sq:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[simple:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[sk:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[sl:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[so:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[ckb:موستەفا کەمال ئاتاتورک]] |
|||
[[sr:Мустафа Кемал Ататурк]] |
|||
[[sh:Kemal Atatürk]] |
|||
[[fi:Kemal Atatürk]] |
|||
[[sv:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[tl:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[ta:முஸ்தாபா கெமால் அத்தாதுர்க்]] |
|||
[[tt:Kemal Atatürk]] |
|||
[[te:ముస్తఫా కమాల్ అతాతుర్క్]] |
|||
[[th:มุสตาฟา เคมาล อตาเติร์ก]] |
|||
[[tr:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[tk:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[udm:Ататюрк, Мустафа Кемаль]] |
|||
[[uk:Мустафа Кемаль Ататюрк]] |
|||
[[ur:مصطفٰی کمال اتاترک]] |
|||
[[ug:مۇستاپا كامال]] |
|||
[[vi:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[war:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[yi:מוסטאפא קעמאל אטאטורק]] |
|||
[[yo:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[diq:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[bat-smg:Mustafa Kemal Atatürk]] |
|||
[[zh:穆斯塔法·凯末尔·阿塔蒂尔克]] |
|||
Wersja z 02:32, 11 mar 2011
| Ilustracja | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| 1. Premier Republiki Tureckiej | |
| Okres |
od 3 maja 1920 |
| Przynależność polityczna |
Republikańska Partia Ludowa |
| Poprzednik |
brak |
| Następca | |
| 1. Prezydent Republiki Tureckiej | |
| Okres |
od 29 października 1923 |
| Przynależność polityczna |
Republikańska Partia Ludowa |
| Poprzednik |
Pierwszy prezydent |
| Następca | |
Kemal Atatürk (do 1934 Mustafa Kemal Pasza, Mustafa Kemal Paşa, ur. 1881[1] w Salonikach – zm. 10 listopada 1938 w Stambule) – turecki polityk i wojskowy, pierwszy prezydent Turcji.
W latach 1908-1909 uczestniczył w rewolucji młodotureckiej, w latach 1911-1912 w wojnie turecko-włoskiej, a w latach 1912-1913 w wojnach bałkańskich. Podczas pierwszej wojny światowej był dowódcą dywizji, a w roku 1916 uzyskał stopień generała i tytuł paszy. W czasie wojny wyróżnił się skuteczną obroną półwyspu Gallipoli przed inwazją wojsk angielsko-australijsko-nowozelandzko-francuskich. W 1921 roku uzyskał stopień marszałka. W latach 1921-1922 odparł agresję armii greckiej i doprowadził do rewizji na rzecz Turcji postanowień traktatu w Sevres (1920) i zastąpienia go przez traktat z Lozanny (1923).
W 1922 roku stanął na czele ruchu nacjonalistycznego i obalając sułtanat zakończył epokę Imperium osmańskiego. Po proklamowaniu republiki przeniósł stolicę kraju ze Stambułu do centralnie położonej Ankary. W 1923 roku został wybrany na pierwszego prezydenta Turcji, którym pozostał aż do śmierci w 1938 roku, wprowadzając autorytarne rządy i modernizację oraz europeizację kraju.
Wśród przeprowadzonych reform prawnych i społecznych na uwagę zasługują m.in. wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego, alfabetu łacińskiego, oczyszczenie języka tureckiego ze słów pochodzenia arabskiego i wprowadzenie nazwisk, sam Mustafa Kemal wybrał dla siebie nazwisko Atatürk, czyli Ojciec Turków, którego nie wolno było nosić żadnemu innemu Turkowi. Znacznie ograniczył ingerencję islamu w politykę państwa wprowadzając kodeks karny. Za jego rządów wprowadzono obowiązkowe nauczanie kobiet, a także ustawy gwarantujące kobietom równość społeczną i polityczną, promowano też zachodni styl ubierania się.
W latach 1930-35 przeprowadził pięcioletni plan gospodarczy, którego celem było modernizacja i uniezależnienie gospodarcze Turcji.
Mustafa Kemal Pasza zmarł 10 listopada 1938 roku w Białym Pałacu w Stambule o godzinie 9:05 (wszystkie zegary w tym obiekcie zatrzymano, by oddać hołd ukochanemu wodzowi i ojcu narodu tureckiego). Uroczystości pogrzebowe trwały kilka dni. Po trzydniowym wystawieniu na widok publiczny, trumnę przewieziono do Parku Gülhane w takt marsza żałobnego Fryderyka Chopina. Następnie krążownik zabrał ją do Izmiru, skąd koleją przewieziono ją do Ankary. Złożono ją w Muzeum Etnograficznym, skąd w 1953 roku przeniesiono do mauzoleum. Obecnie jest pochowany w ogromnym mauzoleum w Ankarze, gdzie znajduje się też jego muzeum. Dał początek prądowi filozoficznemu o nazwie kemalizm.
Twórczość
- Manewry, ćwiczenia brygady armii i kompanii kawalerii Armii Cumali
- Rozmowa z oficerami i dowódcami
- ↑ Artykuł [1] podaje, że data urodzenia Atatürka nie jest pewna – do 25 czerwca 1925 stosowano w Turcji dwa kalendarze, a w metryce Atatürka nie jest wskazane, w którym systemie zapisana jest data – rokiem urodzenia mógłby być rok 1880 lub 1881. Ponadto są wątpliwości co do dnia i miesiąca urodzenia. Za datę urodzenia Atatürka przyjmuje się oficjalnie dzień 19 maja 1881 – dzień 19 maja został wybrany ponieważ tego dnia rozpoczęła się w 1919 roku turecka wojna o niepodległość.
Zobacz też
Literatura piękna dotykająca problemu kemalizmu i działalności Mustafy Kemala Atatürka:
- Orhan Pamuk, Śnieg, przekład polski Anna Polat, Wydawnictwo Literackie 2006
- Jeffrey Eugenides, Middlesex, wyd. polskie Sonia Draga 2004
.svg)
|
Szablon:Link FA Szablon:Link FA Szablon:Link FA Szablon:Link FA Szablon:Link GA