Żleb: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
uzupełnienie opisu, uźródłowienie |
uzupełnienie opisu, grafika |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Kamienista a1.jpg|thumb|245px|Żleb [[Babie Nogi]] w [[Tatry|Tatrach]]]] |
[[Plik:Kamienista a1.jpg|thumb|245px|Żleb [[Babie Nogi]] w [[Tatry|Tatrach]]]] |
||
[[Plik:Ciemniak a4.jpg|thumb|250px|[[Czerwony Żleb (Ciemniak)|Czerwony Żleb]]]] |
|||
'''Żleb''' – wklęsła rynnowa forma ukształtowania terenu [[Góra|górskiego]]. Jest to szerokie i korytowate wcięcie o różnej głębokości w [[stok (geomorfologia)|stoku]] czy [[Ściana (geomorfologia)|ścianie]]<ref name=WET>{{Cytuj książkę | nazwisko2= Paryski | imię2=Witold Henryk | autor link2= Witold Henryk Paryski | imię=Zofia | nazwisko=Radwańska-Paryska| autor link= Zofia Radwańska-Paryska |tytuł= Wielka Encyklopedia Tatrzańska | data=2004 | wydawca=Wydawnictwo Górskie | miejsce=Poronin | isbn=83-7104-009-1}}</ref>. Powstaje wskutek [[wietrzenie|wietrzenia]] mechanicznego oraz [[erozja|erozyjnego]] działania gruzu skalnego, wód opadowych, roztopowych i [[lawina|lawin]]. Żleby mają niewyrównane [[Dno doliny|dno]] o profilu zbliżonym do litery V<ref name=E>''Encyklopedia Audiowizualna Brytannica'' tom XVIII Geologia ISBN83-60563-22-5</ref>. |
'''Żleb''' – wklęsła rynnowa forma ukształtowania terenu [[Góra|górskiego]]. Jest to szerokie i korytowate wcięcie o różnej głębokości w [[stok (geomorfologia)|stoku]] czy [[Ściana (geomorfologia)|ścianie]]<ref name=WET>{{Cytuj książkę | nazwisko2= Paryski | imię2=Witold Henryk | autor link2= Witold Henryk Paryski | imię=Zofia | nazwisko=Radwańska-Paryska| autor link= Zofia Radwańska-Paryska |tytuł= Wielka Encyklopedia Tatrzańska | data=2004 | wydawca=Wydawnictwo Górskie | miejsce=Poronin | isbn=83-7104-009-1}}</ref>. Powstaje wskutek [[wietrzenie|wietrzenia]] mechanicznego oraz [[erozja|erozyjnego]] działania gruzu skalnego, wód opadowych, roztopowych i [[lawina|lawin]]. Żleby mają niewyrównane [[Dno doliny|dno]] o profilu zbliżonym do litery V<ref name=E>''Encyklopedia Audiowizualna Brytannica'' tom XVIII Geologia ISBN83-60563-22-5</ref>. |
||
Żlebami często spływają z gór potoki, w żlebach zwykle też najdłużej zalega śnieg. Żleby mogą być trawiaste, kamieniste, [[piarg|piarżyste]]. Czasami mianem żlebu określa się wąskie doliny, nawet całkowicie zalesione, jak np. [[Staników Żleb]] w [[Tatry|Tatrach]]<ref name=E/>. |
Żlebami często spływają z gór potoki, w żlebach zwykle też najdłużej zalega śnieg. Żleby mogą być trawiaste, kamieniste, [[piarg|piarżyste]]. Czasami mianem żlebu określa się wąskie doliny, nawet całkowicie zalesione, jak np. [[Staników Żleb]] w [[Tatry|Tatrach]]<ref name=E/>. Są takie formy terenu, których zaliczenie do kategorii żlebów nie budzi żadnej wątpliwości. Często jednak nie jest możliwe ścisłe określenie, czy dana wklęsła forma terenu jest [[dolina|doliną]], [[depresja (geomorfologia)|depresją]], [[rynna (geomorfologia)|rynną]], [[komin (wspinaczka)|kominem]] czy żlebem; czasami bowiem na różnych odcinkach swojej długości przyjmuje różne postacie. Również przejście między tymi formami ukształtowania terenu jest płynne. [[Władysław Cywiński]] np. tak pisze o [[Żleb pod Wysranki|Żlebie pod Wysranki]]: ''„Czy to żleb, czy dolinka ? Nie ma i być nie może matematycznie ścisłego rozgraniczenia obu tych pojęć<ref name=CW >{{Cytuj książkę|imię=Władysław |nazwisko=Cywiński |autor link= Władysław Cywiński |tytuł=Tatry. Czerwone Wierchy, część zachodnia. Przewodnik szczegółowy, tom 3 |miejsce=Poronin |rok=1996 |wydawca= Wyd. Górskie |isbn= 83-7104-011-3}}</ref>. |
||
Żlebami, tak jak i [[komin (wspinaczka)|kominami]], prowadzą przeważnie najłatwiejsze [[droga wspinaczkowa|drogi wspinaczkowe]] daną ścianą. Zarazem wiodą one terenem najczęściej mokrym i kruchym, a także są narażone na spadające kamienie i lawiny<ref name=E/>. |
Żlebami, tak jak i [[komin (wspinaczka)|kominami]], prowadzą przeważnie najłatwiejsze [[droga wspinaczkowa|drogi wspinaczkowe]] daną ścianą. Zarazem wiodą one terenem najczęściej mokrym i kruchym, a także są narażone na spadające kamienie i lawiny<ref name=E/>. |
||
Słowo żleb pochodzi z [[gwara podhalańska|gwary podhalańskiej]], w której wymawiane było jako ''źleb'' lub ''źlib''. W [[taternictwo|taternictwie]] używa się też określeń żlebek lub żlebik (dla małych żlebów) lub żlebisko (dla dużych żlebów)<ref name=WET/>. W [[Tatry|Tatrach]] za |
Słowo żleb pochodzi z [[gwara podhalańska|gwary podhalańskiej]], w której wymawiane było jako ''źleb'' lub ''źlib''. W [[taternictwo|taternictwie]] używa się też określeń żlebek lub żlebik (dla małych żlebów) lub żlebisko (dla dużych żlebów)<ref name=WET/>. W [[Tatry|Tatrach]] za największy uważany jest [[Żleb Karczmarza]] schodzący z masywu [[Gerlach]]a do [[Dolina Wielicka|Doliny Wielickiej]]<ref name=Nyka>{{Cytuj książkę|imię=Józef |nazwisko=Nyka |autor link= Józef Nyka|tytuł=Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII |miejsce=Latchorzew |rok=2003 |wydawca=Wyd. Trawers |isbn= 83-915859-1-3}}</ref>. |
||
U wylotów żlebów zwykle powstają [[piarg]]i w których gromadzi się materiał skalny spadający żlebami ze stoków. Często mają one postać [[stożek piargowy|stożków piargowych]]<ref name=WET/>. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
{{Przypisy|stopień= ====}} |
{{Przypisy|stopień= ====}} |
||
Wersja z 20:22, 11 mar 2011
Żleb – wklęsła rynnowa forma ukształtowania terenu górskiego. Jest to szerokie i korytowate wcięcie o różnej głębokości w stoku czy ścianie[1]. Powstaje wskutek wietrzenia mechanicznego oraz erozyjnego działania gruzu skalnego, wód opadowych, roztopowych i lawin. Żleby mają niewyrównane dno o profilu zbliżonym do litery V[2].
Żlebami często spływają z gór potoki, w żlebach zwykle też najdłużej zalega śnieg. Żleby mogą być trawiaste, kamieniste, piarżyste. Czasami mianem żlebu określa się wąskie doliny, nawet całkowicie zalesione, jak np. Staników Żleb w Tatrach[2]. Są takie formy terenu, których zaliczenie do kategorii żlebów nie budzi żadnej wątpliwości. Często jednak nie jest możliwe ścisłe określenie, czy dana wklęsła forma terenu jest doliną, depresją, rynną, kominem czy żlebem; czasami bowiem na różnych odcinkach swojej długości przyjmuje różne postacie. Również przejście między tymi formami ukształtowania terenu jest płynne. Władysław Cywiński np. tak pisze o Żlebie pod Wysranki: „Czy to żleb, czy dolinka ? Nie ma i być nie może matematycznie ścisłego rozgraniczenia obu tych pojęć[3].
Żlebami, tak jak i kominami, prowadzą przeważnie najłatwiejsze drogi wspinaczkowe daną ścianą. Zarazem wiodą one terenem najczęściej mokrym i kruchym, a także są narażone na spadające kamienie i lawiny[2].
Słowo żleb pochodzi z gwary podhalańskiej, w której wymawiane było jako źleb lub źlib. W taternictwie używa się też określeń żlebek lub żlebik (dla małych żlebów) lub żlebisko (dla dużych żlebów)[1]. W Tatrach za największy uważany jest Żleb Karczmarza schodzący z masywu Gerlacha do Doliny Wielickiej[4].
U wylotów żlebów zwykle powstają piargi w których gromadzi się materiał skalny spadający żlebami ze stoków. Często mają one postać stożków piargowych[1].
- ↑ a b c Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b c Encyklopedia Audiowizualna Brytannica tom XVIII Geologia ISBN83-60563-22-5
- ↑ Władysław Cywiński: Tatry. Czerwone Wierchy, część zachodnia. Przewodnik szczegółowy, tom 3. Poronin: Wyd. Górskie, 1996. ISBN 83-7104-011-3.
- ↑ Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. ISBN 83-915859-1-3.
<ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.