Awalokiteśwara: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Historia: bardziej rozpoznawalne |
m r2.7.1) (robot dodaje: ka:ავალოკიტეშვარა |
||
Linia 111: | Linia 111: | ||
[[id:Awalokiteswara]] |
[[id:Awalokiteswara]] |
||
[[it:Avalokitesvara]] |
[[it:Avalokitesvara]] |
||
[[ka:ავალოკიტეშვარა]] |
|||
[[mk:Авалокитешвара]] |
[[mk:Авалокитешвара]] |
||
[[ml:അവലോകിതേശ്വരന്]] |
[[ml:അവലോകിതേശ്വരന്]] |
Wersja z 16:31, 20 mar 2011
Awalokiteśwara (skt. अवलोकितेश्वर trl. Avalokiteśvara, ang. Avalokiteshvara, dosł. Pan patrzący w dół ([na świat], tzn. ze współczuciem). tyb. translit.: spyan ras gzigs, wymowa: Czenrezig lub Cienrezig , pol. Kochające Oczy[potrzebny przypis]) – jest jednym z najważniejszych bodhisattwów w buddyzmie mahajany i wadżrajany, uosabiającym współczucie.
Avalokiteśwara w buddyzmie tybetańskim
W wadżrajanie praktyka związana z tym aspektem buddy rozwija współczucie i prowadzi medytującego do stanu buddy. Jego imię bywa niekiedy tłumaczone jako "Słuchający płaczów świata", "Kochające Oczy"[potrzebny przypis]. Istnieje wiele form Avalokiteśvary, lecz podstawowa i najbardziej popularna to czteroramienny budda o kolorze kryształu siedzący w pozycji medytacyjnej, w lewej ręce trzymający kwiat lotosu a w prawej malę.
Adepci buddyzmu tybetańskiego uważają, że kolejnymi inkarnacjami Avalokiteśwary są Dalajlamowie (szkoła Gelugpa) i Karmapowie (szkoła Kagyupa).
Avalokiteśwara w buddyzmie dalekowschodnim
W Chinach od ok. IX wieku czczona jest żeńska forma bodhisattwy współczucia, tzw. bogini Guanyin (觀音, pinyin: Guānyīn) lub Guanshiyin 観世音. Formy te przyjęły się w buddyzmie koreańskim, północnowietnamskim i japońskim (jap. Kannon 観音, lub Kanzeon 観世音; kor. Kuanŭm 관음 lub Kuanseŭm bosal 관세음보살; wiet. Quan Âm lub Quan Thế Âm Bồ Tát). Guanyin jest skrótem od Guanshiyin i oznacza dosłownie "Postrzegająca Dźwięki Świata".
Historia
Kiedy rozpoczął się kult Awalokiteśwary w Indiach dokładnie nie wiadomo. Prawdopodobnie po raz pierwszy imię tego bodhisattwy pojawia się w Suvarṇaprabhāsa sūtra, jednak trudno jest określić datę powstania tej sutry. Można być pewnym, że istniała już w I w. skoro jeden z pierwszych propagatorów buddyzmu w Chinach – Kāśyapa Mātaṇga – prowadził dyskusję na temat tej sutry jeszcze w Indiach, przed przybyciem do Chin[1].
W północnych Indiach kult tego bodhisattwy rozwinął się ok. III w i osiągnął apogeum w VII w. Notują to w swoich dziełach chińscy podróżnicy po Indiach – Faxian i Xuanzang. Obaj zresztą darzyli Awalokiteśwarę wielkim szacunkiem[2]. Jednak od VIII w. buddyzm zaczął tracić w Indiach popularność i po zniszczeniach ostoi buddyzmu – klasztorów – przez muzułmanów, praktycznie w XII w. zniknął.
Kult Awalokiteśwary został w połowie VII w. wprowadzony do Tybetu przez króla Songcena Gampo. Wkrótce stał się tam najpopularniejszym ze wszystkich buddów i bodhisattwów. Traktowano go i traktuje się go dalej jako przedstawiciela Buddy i strażnika wiary buddyjskiej. I jego kult będzie zapewne istniał do pojawienia się Maitrei na ziemi[3].
Zarówno w Indiach jak i w Tybecie Awalokiteśwara był zawsze identyfikowany pod postacią męską. Gdy bodhisattwa ten został wprowadzony do Chin, również obdarzony był męską postacią. Faxian i Xuanzang także nie znali go jeszcze w postaci żeńskiej. Jednak prawdopodobnie pierwsze wyobrażenia Awalokiteśwary w postaci żeńskiej pojawiły się w w Chinach w VII w. a w wieku XII były już powszechne – także w Korei i Japonii[4].
Ilość wyobrażeń poszczególnych buddów i bodhisattwów przedstawionych np. w grotach Longmen, informuje o ich popularności w różnych okresach czasu. Znajduje się tam najwięcej wyobrażeń Buddy Amitabhy – 222. Awalokiteśwara jest reprezentowany przez 197 wyobrażeń. Budda Siakjamuni występuje w 94 wyobrażeniach, a Maitreja – w 62.
Maitreja największą popularnością cieszył się na początku VI w. jednak bardzo szybko, bo jeszcze przed połową tego wieku, popularność Awalokiteśwary przewyższyła kult Maitrei. Wiek VII to już całkowity tryumf Amitabhy i Awalokiteśwary; ilość ich wyobrażeń przewyższa kilkakrotnie wyobrażenia Siakjamuniego i Maitrei[5].
Na powstanie żeńskiej formy tego bodhisattwy złożyły się dwie postacie; jedna z panteonu tybetańskiego, druga z legendy chińskiej. W buddyzmie tybetańskim boską emanacją bodhisattwy Awalokiteśwary jest Tara, która jest bóstwem żeńskim. Legenda chińska związana była z Miao Shan – mniszką-księżniczką.
Schemat powstania żeńskiej formy bodhisattwy BODHI ↓ BUDDA AMITABHA (pierwotne wcielenie zasady współczucia) ↓ BODHISATTWA AWALOKITEŚWARA (wtórne wcielenie zasady współczucia) ↓ TARA MIAO SHAN (boska emanacja bodhisattwy – żeńska) (i inne symbole współczucia – forma żeńska) ↓ ↓ -------------------------------------------- ↓ GUANYIN (żeńska)
Podstawowe formy Awalokiteśwary
Poniżej uwidoczniono główne formy bodhisattwy Awalokiteśwary[6]. Jednak nawet bodhisattwowie noszący to samo imię, np. Padmapāṇi – mogli się różnić w zależności od tego, czy np. reprezentowali formę tantryczną czy nietantryczną oraz czy są związani z sādhaną.
W krajach buddyzmu Azji południowo-wschodniej, Awalokiteśwara prawie zawsze nosił nazwę Lokeśwara.
- I. Jednogłowa
- 1. Ludzka forma
- A. Awalokiteśwara. Mudra: namahkāra (dewocjonalna). Symbole: różaniec i różowy lotos
- B. Padmapāṇi. Mudra: vara (miłosierdzie, dobroczynność). Symbole: waza i lotos. Szczególny znak: Amitabha w koronie
- C. Awalokita jako budda
- D. Simhanādāvalokiteśwara. Pozycja: siedzi na ryczącym lwie. Szczególny znak: półksiężyc we włosach.
- E. Nīlakaṇṭhāryāvalokiteśvara.
- F. Trailokyavaśamkara–lokeśvara.
- G. Hariharihariuvāhanodbhava.
- 2. Ludzka forma z emanacjami
- A. Awalokiteśwara: z emanacjami 12 ukoronowanych" buddów. Symbol: lotos
- B. Simhanāda-lokeśvara z emanacjami 5 buddów
- 3. Czwororamienna.
- A. Forma inkarnowana w dalajlamie. Mudra: namahkāra. Symbole: lotos, waza, różaniec lub mudry
- B. Górne ręce: mudra namahkāra. Dolne ręce: mudra dhyāna (medytacyjna), trzyma patrę (miskę żebraczą))
- C. Mudra: dharmacakra (obracająca Koło Dharmy)
- D. Rakta-lokeśvara
- 4. Od dziesięciu do osiemnastu ramion
- A. Dziesięcioramienna. Mudra: añjali- trzymająca Tārę
- B. Padmanarteśvara
- 5. Dogmatyczna forma Awalokiteśwary
- A. Dwunastoramienna (Nāmasangiti?)
- 6. Od sześciu do dwudziestu ramion
- A. Amoghapāśa. Mudra: namahkāra lub dharmacakra. Szczególny atrybut: pāśa (lasso). Symbole: różaniec, lotos, łuk itd.
- II. Trzygłowa
- 1. Trzecie oko, cztery ramiona. Mudra: vara. Symbole: różaniec, padma (lotos), łuk i strzała.
- 2. Hālāhala-lokeśvara
- III. Pięciogłowa
- 1. Māyājālakramāryāvalokiteśvara. Trzecie oko, dwanaście ramion.
- 2. Trzecie oko, dwadzieścia cztery ramiona. Mudra: aňjali (pozdrawiająca), namahkāara, dhyāna
- IV. Jedenastogłowa (skt. Ekadaśamukha lub Āryapāla)
- 1. Od sześciu do ośmiu ramion. Mudra: namahkāra. Jedna para ramion wzniesiona w mudrze aňjala, trzymająca wyobrażenie Amitabhy.
- V. Inne
- 1. Tysiącramienna. Jeśli ma oczy na dłoniach – tysiącooka. Mudra: dharmacakra lub namahkāra. Symbole: różaniec, lotus, kalaśa itd.
- 2. Tysiącramienna. Dwie górne ręce trzymają miecz i tarczę. Kroczy w prawo po wężu.
Bibliografia
- John Blofeld: Bodhisattva of Compassion. The Mystical Tradition of Kuan Yin. Shambala: Boston 1988 ISBN 0-87773-126-8
- Alice Getty: The Gods of Northern Buddhism. Their History and Iconography. Dover Publications, Inc.: Nowy Jork 1988 ISBN 0-486-25575-1
- Kenneth Ch'en: Buddhism in China. A Historical Survey. Princeton University Press: Princeton 1973 ISBN 0-691-00015-8