Lockheed L-10 Electra: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →Kanadyjskie epizody: drobne redakcyjne |
m źródła/przypisy, drobne techniczne |
||
Linia 69: | Linia 69: | ||
== Projekt i konstrukcja == |
== Projekt i konstrukcja == |
||
[[Plik:Kelly-Johnson Electra.jpg|thumb|left|200px|Clarence Johnson podczas prób aerodynamicznych Electry jeszcze<br /br>z pojedynczym sterem wysokości.<br /br>W przyszłości Kelly doprowadzi do powstania [[Lockheed SR-71 Blackbird|Blackbirda SR-71]].]] |
[[Plik:Kelly-Johnson Electra.jpg|thumb|left|200px|Clarence Johnson podczas prób aerodynamicznych Electry jeszcze<br /br>z pojedynczym sterem wysokości.<br /br>W przyszłości Kelly doprowadzi do powstania [[Lockheed SR-71 Blackbird|Blackbirda SR-71]].]] |
||
Samolot L-10 Electra miał być odpowiedzią firmy Lockheed na maszyny konkurencji: [[Boeing 247|Boeinga 247]] i [[Douglas DC-2|Douglasa DC-2]]. Poprzednie płatowce Lockheeda były konstrukcjami drewnianymi. Niektóre jednak samoloty, np. [[L-9 Orion]] miały kadłuby metalowe, budowane przez [[Detroit Aircraft Corporation]]. Electra była pierwszą całkowicie metalową oraz dwusilnikową propozycją LAC. |
Samolot L-10 Electra<ref name=L-10>[http://http://www.jitterbuzz.com/lockheed_patents.html#elec Lockheed Aircraft Design Patents] {{lang|en}} [dostęp 2011-04-13]</ref> miał być odpowiedzią firmy Lockheed na maszyny konkurencji: [[Boeing 247|Boeinga 247]] i [[Douglas DC-2|Douglasa DC-2]]. Poprzednie płatowce Lockheeda były konstrukcjami drewnianymi. Niektóre jednak samoloty, np. [[L-9 Orion]] miały kadłuby metalowe, budowane przez [[Detroit Aircraft Corporation]]. Electra była pierwszą całkowicie metalową oraz dwusilnikową propozycją LAC. |
||
Konstruktorem samolotu był Hall Hibbard (1903-1996), inżynier, absolwent [[Massachusetts Institute of Technology|MIT]] i dyrektor administracyjny LAC. Badania w tunelu aerodynamicznym przeprowadzano na [[University of Michigan|Uniwersytecie Michigan]]. Większość z nich wykonał Clarence "Kelly" Johnson, wówczas student, a od 1933 konstruktor w LAC. Po ich zakończeniu stwierdził, iż badany model o pojedynczym stateczniku pionowym jest niestabilny w locie kierunkowym i zasugerował Hibbardowi wyposażenie konstrukcji w dwa stateczniki pionowe, które z czasem stały się niejako znakiem firmowym samolotów LAC. Prototyp L-10 odbył pierwszy lot 23 lutego 1934. Handlowa nazwa "[[Elektra (gwiazda)|Elektra]]" pochodziła od jednej z gwiazd z [[gromada gwiazd|gromady]] [[Plejady|Plejad]]. |
Konstruktorem samolotu był Hall Hibbard (1903-1996), inżynier, absolwent [[Massachusetts Institute of Technology|MIT]] i dyrektor administracyjny LAC. Badania w tunelu aerodynamicznym przeprowadzano na [[University of Michigan|Uniwersytecie Michigan]]. Większość z nich wykonał Clarence "Kelly" Johnson, wówczas student, a od 1933 konstruktor w LAC. Po ich zakończeniu stwierdził, iż badany model o pojedynczym stateczniku pionowym jest niestabilny w locie kierunkowym i zasugerował Hibbardowi wyposażenie konstrukcji w dwa stateczniki pionowe, które z czasem stały się niejako znakiem firmowym samolotów LAC. Prototyp L-10 odbył pierwszy lot 23 lutego 1934. Handlowa nazwa "[[Elektra (gwiazda)|Elektra]]" pochodziła od jednej z gwiazd z [[gromada gwiazd|gromady]] [[Plejady|Plejad]]. |
||
Linia 101: | Linia 101: | ||
Eksponatem muzealnym jest również egzemplarz "CF-TCC", który należał do drugiej trójki samolotów L-10, zakupionych przez TCA. Na początku lat 80. został przypadkowo zauważony na [[Floryda|Florydzie]] przez pracownika linii Air Canada, które następnie zakupiły maszynę, by przetransportować ją do Winnipeg i poddać odbudowie. W 1986 samolot był lotniczą atrakcją [[Wystawa światowa|Wystawy światowej]] "Expo" w Vancouver, a w następnym roku odbył lot dookoła Kanady dla uczczenia 50-lecia Air Canada. W 2006 poleciał z [[Toronto]] do Waszyngtonu na doroczny Międzynarodowy Festyn Liniowych Samolotów Pasażerskich (The Airliners International Show). Obecnie jest eksponowany w Wschodniokanadyjskim Muzeum Lotnictwa i Astronautyki (The Western Canada Aviation and Space Museum) w Winnipeg. |
Eksponatem muzealnym jest również egzemplarz "CF-TCC", który należał do drugiej trójki samolotów L-10, zakupionych przez TCA. Na początku lat 80. został przypadkowo zauważony na [[Floryda|Florydzie]] przez pracownika linii Air Canada, które następnie zakupiły maszynę, by przetransportować ją do Winnipeg i poddać odbudowie. W 1986 samolot był lotniczą atrakcją [[Wystawa światowa|Wystawy światowej]] "Expo" w Vancouver, a w następnym roku odbył lot dookoła Kanady dla uczczenia 50-lecia Air Canada. W 2006 poleciał z [[Toronto]] do Waszyngtonu na doroczny Międzynarodowy Festyn Liniowych Samolotów Pasażerskich (The Airliners International Show). Obecnie jest eksponowany w Wschodniokanadyjskim Muzeum Lotnictwa i Astronautyki (The Western Canada Aviation and Space Museum) w Winnipeg. |
||
{{Przypisy}} |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
{{Bibliografia stop}} |
|||
==Linki zewnętrzne== |
==Linki zewnętrzne== |
||
Linia 109: | Linia 117: | ||
* [http://www.aircanada.com/en/about/fleet/historical/lockheed-10a.html Historyczna flota Air Canada] |
* [http://www.aircanada.com/en/about/fleet/historical/lockheed-10a.html Historyczna flota Air Canada] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
{{DEFAULTSORT:Lockheed L-10 Electra}} |
{{DEFAULTSORT:Lockheed L-10 Electra}} |
Wersja z 12:39, 13 kwi 2011
Lockheed L-10 Electra | |
Dane podstawowe | |
Państwo | |
---|---|
Producent | |
Konstruktor |
Hall Hibbard |
Typ |
pasażerski |
Konstrukcja |
metalowa |
Załoga |
2 + 10 pasażerów |
Historia | |
Data oblotu |
20 lutego 1934 |
Lata produkcji |
1935-1943 |
Liczba egz. |
149 |
Dane techniczne | |
Napęd |
L-10-A: 2 x Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior SB |
Moc |
2 x 340 kW (450 KM) |
Wymiary | |
Rozpiętość |
16,8 m |
Długość |
11,8 m |
Wysokość |
3,1 m |
Powierzchnia nośna |
42,6 m² |
Masa | |
Własna |
2,930 kg |
Osiągi | |
Prędkość maks. |
325 km/h |
Prędkość przelotowa |
306 km/h |
Prędkość wznoszenia |
300 m/min |
Pułap praktyczny |
5,910 m |
Zasięg |
1150 km |
Dane operacyjne |
Lockheed L-10 Electra – amerykański dwusilnikowy, śmigłowy samolot pasażerski, wolnonośny dolnopłat o metalowej konstrukcji, zaprojektowany i produkowany przez Lockheed Aircraft Corporation.
Projekt i konstrukcja
Samolot L-10 Electra[1] miał być odpowiedzią firmy Lockheed na maszyny konkurencji: Boeinga 247 i Douglasa DC-2. Poprzednie płatowce Lockheeda były konstrukcjami drewnianymi. Niektóre jednak samoloty, np. L-9 Orion miały kadłuby metalowe, budowane przez Detroit Aircraft Corporation. Electra była pierwszą całkowicie metalową oraz dwusilnikową propozycją LAC.
Konstruktorem samolotu był Hall Hibbard (1903-1996), inżynier, absolwent MIT i dyrektor administracyjny LAC. Badania w tunelu aerodynamicznym przeprowadzano na Uniwersytecie Michigan. Większość z nich wykonał Clarence "Kelly" Johnson, wówczas student, a od 1933 konstruktor w LAC. Po ich zakończeniu stwierdził, iż badany model o pojedynczym stateczniku pionowym jest niestabilny w locie kierunkowym i zasugerował Hibbardowi wyposażenie konstrukcji w dwa stateczniki pionowe, które z czasem stały się niejako znakiem firmowym samolotów LAC. Prototyp L-10 odbył pierwszy lot 23 lutego 1934. Handlowa nazwa "Elektra" pochodziła od jednej z gwiazd z gromady Plejad.
Historia użytkowania
Kiedy rząd Stanów Zjednoczonych wydał w październiku 1934 zakaz przewożenia pasażerów przez linie lotnicze samolotami jednosilnikowymi oraz nocnych lotów dla tego typu maszyn, Lockheed z ofertą swojego nowego samolotu doskonale wykorzystał zapotrzebowanie rynku lotniczego. Electrę L-10 zakupiło i użytkowało ponad 30 przewoźników na całym świecie. W latach 1936-1939 L-10-A latała również w barwach PLL LOT. Osiem krajów (Stany Zjednoczone, Argentyna, Brazylia, Honduras, Hiszpania, Kanada, Wielka Brytania) wyposażyło w nią także swoje siły zbrojne.
Szeregu cywilnym nabywcom samolot służył do innych celów niż komercyjny transport pasażerski. W maju 1937 piloci Henry Tyndall Merrill i J. S. Lambie wykonali lot Ameryka-Europa-Ameryka. Ów dwukrotny przelot nad Atlantykiem, sponsorowany przez magnata prasowego, W. R. Hearsta, okrzyknięto pierwszym powrotnym lotem komercyjnym na Stary Kontynent. Electra bowiem poleciała do Londynu z filmowym zapisem katastrofy sterowca "Hindenburg", a powróciła do Nowego Jorku ze zdjęciami z koronacji króla George'a V. Za swój wyczyn Merrill (jako I pilot) otrzymał Harmon Trophy, cenioną, przyznawaną do dzisiaj amerykańską nagrodę lotniczą.
Paradoksalnie, największy rozgłos przyniosła Electrze nieudana próba lotu dookoła świata wzdłuż równika, którą w 1937 podjęła słynna pilotka Amelia Earhart. Po pokonaniu 3/4 trasy wystartowała z Nowej Gwinei i zaginęła lecąc nad Pacyfikiem. Wiele maszyn Electra (w różnych wersjach) oraz jej następczyń (Lockheed L-12 Electra Junior i L-14 Super Electra) uczestniczyło w działaniach II wojny światowej. W USAAF samolot miał początkowo symbol: C-36, a następnie: UC-36. Pod koniec wojny Electry stały się konstrukcyjnie przestarzałe i zaczęto je wycofywać z użycia. Jednakże małe linie lotnicze i przedsiębiorstwa czarterowe wykorzystywały je aż do lat 70. ubiegłego wieku.
Wersje
Electra była wytwarzana w kilku wariantach, przeznaczonych dla lotnictwa cywilnego i wojskowego. Wyprodukowano 149 egzemplarzy samolotu.
- Electra L-10-A (101 egzemplarzy), silnik: 2 x Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior SB, 336 kW (450 KM)
- Electra L-10-B (18 egzemplarzy), silnik: 2 x Wright R-975-E3 Whirlwind, 340 kW (440 KM )
- Electra L-10-C (8 egzemplarzy), silnik: 2 x Pratt & Whitney R-1340 Wasp SC1, 336 kW (450 KM)
- Electra L-10-D (0 egzemplarzy), oferta wersji transportowej samolotu
- Electra L-10-E (15 egzemplarzy), silnik: 2 x Pratt & Whitney R-1340 Wasp S3H1, 450 kW (600 KM) (wersja samolotu Amelii Earhart)
- XC-35 (pojedynczy model eksperymentalny), silnik: 2 x turbodoładowany Pratt & Whitney XR-1340-43, 410 kW (550 KM) (obecnie w kolekcji waszyngtońskiego National Air and Space Museum)
- Lockheed KXL1 (pojedynczy egzemplarz L-10 Electra do lotów próbnych, dostarczony korpusowi lotniczemu Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej
Kanadyjskie epizody
W 1937 trzy Electry L-10, dały początek Trans-Canada Air Lines (od 1965 Air Canada). Pierwsza z dostarczonych maszyn, oznakowana jako "CF-TCA", odbyła 1 sierpnia inauguracyjny lot kanadyjskich linii na trasie Vancouver-Seattle. Dwie następne Electry, bazujące w Winnipeg, służyły do szkolenia pilotów, a trzy kolejne egzemplarze zostały zakupione już dla potrzeb rejsowych. W sumie TCA dysponowały szesnastoma samolotami L-10. Podczas II wojny światowej wszystkie Electry zostały przejęte przez RCAF, a następnie sprzedane prywatnym użytkownikom.
W 1962 Electrę "CF-TCA" kupił amerykański mechanik lotniczy, Lee Koepke, postanawiając przywrócić ją do lotów. Jednocześnie zaprzyjaźnionej pilotce podsunął pomysł lotu dookoła świata na trasie, którą chciała pokonać Amelia Earhart. Ową zaprzyjaźnioną pilotką-amatorką była Ann Pellegrino, urodzona w Chicago (Illinois) nauczycielka muzyki, pisarka i farmerka. W lecie 1967, trzydziestoletnia wówczas, Pellegrino zrealizowała pomysł Koepkego, pokonując wraz z nim oraz II pilotem i nawigatorem zaplanowany dystans. Po udanym locie, upamiętniającym Amelię Earhart, linie Air Canada odkupiły Electrę "CF-TCA", odrestaurowały maszynę i przekazały ją Kanadyjskiemu Muzeum Lotnictwa (The Canada Aviation Museum) w Ottawie.
Eksponatem muzealnym jest również egzemplarz "CF-TCC", który należał do drugiej trójki samolotów L-10, zakupionych przez TCA. Na początku lat 80. został przypadkowo zauważony na Florydzie przez pracownika linii Air Canada, które następnie zakupiły maszynę, by przetransportować ją do Winnipeg i poddać odbudowie. W 1986 samolot był lotniczą atrakcją Wystawy światowej "Expo" w Vancouver, a w następnym roku odbył lot dookoła Kanady dla uczczenia 50-lecia Air Canada. W 2006 poleciał z Toronto do Waszyngtonu na doroczny Międzynarodowy Festyn Liniowych Samolotów Pasażerskich (The Airliners International Show). Obecnie jest eksponowany w Wschodniokanadyjskim Muzeum Lotnictwa i Astronautyki (The Western Canada Aviation and Space Museum) w Winnipeg.
- ↑ Lockheed Aircraft Design Patents (ang.) [dostęp 2011-04-13]
Bibliografia
- Walter J. Boyne, "Beyond the Horizons: The Lockheed Story", St. Martin's Griffin 1999, ISBN 031224438X
- Jim Winchester, "Dzieje lotnictwa", Bellona 2010, ISBN 9788311110052