Ultima (gra planszowa)

Ultima (ang. Baroque chess) – współczesna odmiana szachów opracowana przez Roberta Abbotta (teoretyka gier) w roku 1962. Rok później na prośbę producenta nazwę zmieniono na ultimę. Mimo że twórca określał swój produkt jako nieudany i proponował wiele zmian, generalnie przyjęły się reguły oryginalne. Szablon:SzachyDiagram

Ultima jest grą opartą na szachach, w której wprowadzono wiele pomysłów z innych gier.

Szachownica i bierki

Ultimę rozgrywa się na klasycznej szachownicy. W grze występują następujące bierki:

• 8 pionów
• koordynator
• 2 skoczki
• 2 kameleony
• cofacz
• król
• smok

Ustawienie początkowe przedstawia diagram. Linia figur białych w momencie początkowym wygląda następująco:

smok - skoczek - kameleon - król - cofacz - kameleon - skoczek - koordynator

Ustawienie wszystkich bierek na początku gry odpowiada symetrii środkowej dla czarnych i białych (patrz diagram).

Cel gry

Celem jest, podobnie jak w szachach zamatowanie lub zapatowanie przeciwnika. W ultimie zapatowanie przeciwnika nie jest remisem tak jak w szachach lecz daje wygraną stronie patującej.

Zasady poruszania się i bicia figur

Robert Abbott - twórca gry Ultima

Król- porusza się i bije jak w szachach - o jedno pole od aktualnego położenia we wszystkich kierunkach. Nie może poruszyć się na pozycję szachowaną.

Cofacz porusza się podobnie do szachowego hetmana. Inaczej wygląda bicie - aby zabić bierkę przeciwnika musi stać bezpośrednio przy niej i bijąc wykonać ruch do tyłu (w linii "od figury") o jedno lub więcej pól.

Skoczek - porusza się jak szachowy hetman, o dowolną liczbę pól do przodu tyłu, w bok i po przekątnej. Bije podobnie jak dama w warcabach - przeskakując na pole za zabijaną figurą. Możliwe jest bicie wielokrotne, ale tylko w jednej linii (rzędzie, kolumnie, przekątnej).

Koordynator porusza się jak skoczek w ultimie bądź hetman w szachach. Bije tę bierkę, która w momencie zakończenia jego ruchu znajduje się na przecięciu kolumny/rzędu na której stoi król, z rzędem/kolumną na którym stoi koordynator. Może więc w jednym ruchu zabić maksymalnie dwie bierki przeciwnika. Bicie musi nastąpić w wyniku ruchu koordynatorem, nie zaś w wyniku ruchu królem.

Smok porusza się podobnie do koordynatora i skoczka. Nie bije jednak żadnej figury, może natomiast je paraliżować - sparaliżowane są wszystkie figury z sąsiedztwa smoka. Sparaliżowana bierka nie może się poruszać, natomiast przeciwnik może (lecz nie musi) uznać ją jako zabitą. Dwa stojące koło siebie przeciwne smoki paraliżują się wzajemnie.

Pion porusza się podobnie jak wieża w tradycyjnych szachach. Pion bije przez pojmanie tzn. ustawienie obok bierki przeciwnika w taki sposób, iż po drugiej stronie bitej bierki znajduje się również bierka własna. Liczy się tylko pojmanie w pionie lub w poziomie.

Kameleon - porusza się podobnie jak hetman w szachach. Bijąc porusza się ruchem bierki bitej (stąd nazwa). Bijąc piona nie może wykonać ruchu po przekątnej ponieważ pion nie ma takiej możliwości ruchu. Stając w sąsiedztwie smoka przeciwnika paraliżuje go, będąc jednocześnie sam sparaliżowany.

W grze nie istnieje roszada, bicie w przelocie, nie ma też promocji pionów.

W grze trudno jest nadać poszczególnym figurom wartości liczbowe siły gry (jak to czasem jest praktykowane w szachach tradycyjnych) - wartość bierki zależy głównie od pozycji na szachownicy.

Źródła

• Lech Pijanowski, Wojciech Pijanowski: Encyklopedia Gry Świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 281–284. ISBN 83-01-14914-0.

Linki zewnętrzne

• Zagraj w ultimę online (ang.)
• Opis gry na stronie autora (ang.)