Ciek: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
KamikazeBot (dyskusja | edycje)
550 479 edycji
m r2.6.4) (robot dodaje: wa:Corante aiwe
Mix321 (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
87 945 edycji
poprawa linków, drobne redakcyjne
Linia 3: Linia 3:
[[Plik:Rowsmolajny.JPG|250px|thumb|Rów melioracyjny, dolina rzeki [[Łyna]], okolice [[Smolajny|Smolajn]]]]
[[Plik:Rowsmolajny.JPG|250px|thumb|Rów melioracyjny, dolina rzeki [[Łyna]], okolice [[Smolajny|Smolajn]]]]
[[Plik:Chornomorske-stream.jpg|250px|thumb|Strumień okresowy]]
[[Plik:Chornomorske-stream.jpg|250px|thumb|Strumień okresowy]]

'''Ciek''' – ogólne określenie wszelkiego rodzaju [[wody powierzchniowe|wód powierzchniowych]] liniowych, płynących pod wpływem [[Siła ciężkości|siły ciężkości]], płynące stale lub w ciągu dłuższych okresów w wyżłobionych przez siebie łożyskach otwartych. Pojęcie cieku należy łączyć z płynącą wodą i korytem przez nią wyżłobionym.
'''Ciek''' – ogólne określenie wszelkiego rodzaju [[wody powierzchniowe|wód powierzchniowych]] liniowych, płynących pod wpływem [[Siła ciężkości|siły ciężkości]], płynące stale lub w ciągu dłuższych okresów w wyżłobionych przez siebie łożyskach otwartych. Pojęcie cieku należy łączyć z płynącą wodą i korytem przez nią wyżłobionym.


'''Elementy charakteryzujące ciek:''' [[długość cieku]], [[brzeg lewy]] cieku, [[brzeg prawy]] cieku, [[brzeg wklęsły]], [[brzeg wypukły]], [[Nurt rzeki|nurt]] cieku, [[linia nurtu]] cieku, [[bezwzględny spadek cieku]], [[spadek względny cieku]].
'''Elementy charakteryzujące ciek:''' [[długość cieku]], [[brzeg lewy]] cieku, [[brzeg prawy]] cieku, [[brzeg wklęsły]], [[brzeg wypukły]], [[Nurt rzeki|nurt]] cieku, [[linia nurtu]] cieku, [[bezwzględny spadek cieku]], [[spadek względny cieku]].


⚫
'''Kształtowanie się cieku i doliny cieku''': Wiele cieków ma swój początek w dawnych wiekach, które powstały w wyniku działania sił górotwórczych. Przez wiele epok geologicznych [[sieć wodna]] ulegała i ulega w dalszym ciągu przekształceniom, głównie w wyniku [[erozja|procesów erozyjnych]] i akumulacyjnych. Polegają one na wymywaniu, żłobieniu gleby, dna brzegów i przenoszeniu materiału (rumowiska) i akumulowaniu (gromadzeniu) go w niższych partiach cieku i doliny.
'''Kształtowanie się cieku i doliny cieku'''<br />
⚫
Wiele cieków ma swój początek w dawnych wiekach, które powstały w wyniku działania sił górotwórczych. Przez wiele epok geologicznych [[sieć wodna]] ulegała i ulega w dalszym ciągu przekształceniom, głównie w wyniku [[erozja|procesów erozyjnych]] i akumulacyjnych. Polegają one na wymywaniu, żłobieniu gleby, dna brzegów i przenoszeniu materiału (rumowiska) i akumulowaniu (gromadzeniu) go w niższych partiach cieku i doliny.


Ze względu na sposób niszczącego działania cieku wyróżniamy [[erozja|erozje]]:
Ze względu na sposób niszczącego działania cieku wyróżniamy [[erozja|erozje]]:
* [[erozja wgłębna]] - pogłębianie koryta rzeki wskutek wynoszenia przez prąd materiału skalnego,
* [[erozja denna]] - pogłębianie koryta rzeki wskutek wynoszenia przez prąd materiału skalnego
* [[erozja wsteczna]] - erozja wywołująca cofanie się źródeł i wodospadów. Powoduje ona rozcięcie działów wodnych i kaptaż rzeki (przeciągnięcie rzeki, zdobywanie przez rzekę lub potok górnej części dorzecza innego cieku położonego z przeciwnej strony działu wodnego),
* [[erozja wsteczna]] - erozja wywołująca cofanie się źródeł i wodospadów. Powoduje ona rozcięcie działów wodnych i kaptaż rzeki (przeciągnięcie rzeki, zdobywanie przez rzekę lub potok górnej części dorzecza innego cieku położonego z przeciwnej strony działu wodnego)
* [[erozja boczna]] - podmywanie i podcinanie brzegów przez meandrującą rzekę,
* [[erozja boczna]] - podmywanie i podcinanie brzegów przez meandrującą rzekę
* [[erozja powierzchniowa]] - zmywy w czasie ulewnych deszczów spłukujące ze zboczy materiał na dużych powierzchniach (przeciwieństwo erozji liniowej,
* [[erozja powierzchniowa]] - zmywy w czasie ulewnych deszczów spłukujące ze zboczy materiał na dużych powierzchniach (przeciwieństwo erozji liniowej
* [[erozja linijna (liniowa)]] - wypłukiwanie materiału skalnego przez strumienie wody płynącej stale lub okresowo (po ulewnych deszczach) wzdłuż podłużnych zagłębień terenowych o nachylonym dnie (erozja rzeczna, erozja wąwozowa),
* [[erozja linijna (liniowa)]] - wypłukiwanie materiału skalnego przez strumienie wody płynącej stale lub okresowo (po ulewnych deszczach) wzdłuż podłużnych zagłębień terenowych o nachylonym dnie (erozja rzeczna, erozja wąwozowa)


Ze względu na wielkość oraz pochodzenie można wyróżnić cieki wodne:
Ze względu na wielkość oraz pochodzenie można wyróżnić cieki wodne:
* naturalne:
* naturalne:
** [[rzeka]],
** [[rzeka]]
** [[strumień]],
** [[strumień]]
** [[struga (hydrologia)|struga]],
** [[struga (hydrologia)|struga]]
** [[potok]],
** [[potok]]
** [[ued]];
** [[ued]]
* sztuczne:
* sztuczne:
** [[kanał wodny]],
** [[kanał wodny]]
** [[rów wodny]].
** [[rów wodny]]


W Polsce wprowadzono podział na<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Klimaszewski|imię=Mieczysław|tytuł=Geomorfologia|wydawca=Wyd. Naukowe PWN|miejsce=Warszawa|data=2003|strony=90|isbn=83-01-13951-X}}</ref>:
W Polsce wprowadzono podział na<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Klimaszewski|imię=Mieczysław|tytuł=Geomorfologia|wydawca=Wyd. Naukowe PWN|miejsce=Warszawa|data=2003|strony=90|isbn=83-01-13951-X}}</ref>:

Wersja z 12:07, 8 maj 2011

Nizinna rzeka Łyna w rezerwacie Las Warmiński
Potok górski (Austria)
Rów melioracyjny, dolina rzeki Łyna, okolice Smolajn
Strumień okresowy

Ciek – ogólne określenie wszelkiego rodzaju wód powierzchniowych liniowych, płynących pod wpływem siły ciężkości, płynące stale lub w ciągu dłuższych okresów w wyżłobionych przez siebie łożyskach otwartych. Pojęcie cieku należy łączyć z płynącą wodą i korytem przez nią wyżłobionym.

Elementy charakteryzujące ciek: długość cieku, brzeg lewy cieku, brzeg prawy cieku, brzeg wklęsły, brzeg wypukły, nurt cieku, linia nurtu cieku, bezwzględny spadek cieku, spadek względny cieku.

Kształtowanie się cieku i doliny cieku: Wiele cieków ma swój początek w dawnych wiekach, które powstały w wyniku działania sił górotwórczych. Przez wiele epok geologicznych sieć wodna ulegała i ulega w dalszym ciągu przekształceniom, głównie w wyniku procesów erozyjnych i akumulacyjnych. Polegają one na wymywaniu, żłobieniu gleby, dna brzegów i przenoszeniu materiału (rumowiska) i akumulowaniu (gromadzeniu) go w niższych partiach cieku i doliny.

Ze względu na sposób niszczącego działania cieku wyróżniamy erozje:

  • erozja denna - pogłębianie koryta rzeki wskutek wynoszenia przez prąd materiału skalnego
  • erozja wsteczna - erozja wywołująca cofanie się źródeł i wodospadów. Powoduje ona rozcięcie działów wodnych i kaptaż rzeki (przeciągnięcie rzeki, zdobywanie przez rzekę lub potok górnej części dorzecza innego cieku położonego z przeciwnej strony działu wodnego)
  • erozja boczna - podmywanie i podcinanie brzegów przez meandrującą rzekę
  • erozja powierzchniowa - zmywy w czasie ulewnych deszczów spłukujące ze zboczy materiał na dużych powierzchniach (przeciwieństwo erozji liniowej
  • erozja linijna (liniowa) - wypłukiwanie materiału skalnego przez strumienie wody płynącej stale lub okresowo (po ulewnych deszczach) wzdłuż podłużnych zagłębień terenowych o nachylonym dnie (erozja rzeczna, erozja wąwozowa)

Ze względu na wielkość oraz pochodzenie można wyróżnić cieki wodne:

W Polsce wprowadzono podział na[1]:

  • cieki górskie o spadku powyżej 5‰
  • cieki wyżynne o spadku 1–5‰
  • cieki nizinne o spadku poniżej 0,5‰.

Cieki wodne mogą prowadzić wodę okresowo lub stale.W związku z tym wyróżnia się cieki:

  • epizodyczne - woda spływa z nich powierzchniowo lub podpowierzchniowo, jedynie bezpośrednio po opadach lub roztopach;
  • okresowe - zasilane mogą być ponadto wodami podziemnymi, pochodzącymi z tych samych opadów bądź roztopów. Wody te szybko się wyczerpują i przestają zasilać ciek;
  • stałe - prowadzą wodę przez cały rok i tylko w wyjątkowych przypadkach mniejsze z nich mogą całkowicie wysychać. W zależności od swej wielkości noszą nazwy strug, strumieni, potoków i rzek.

Zobacz też

  1. ↑ Mieczysław Klimaszewski: Geomorfologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2003, s. 90. ISBN 83-01-13951-X.
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „stopień”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW

Bibliografia

  • Czesław Król, Hydrologia, Warszawa: PWRiL, 1981, ISBN 83-09-00409-5.
  • J. David Allan, Ekologia wód płynących, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12535-7.
  • Andrzej Byczkowski, "Hydrologia" Tom II, Wydawnictwo SGGW, W-wa 1999.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ciek&oldid=26376304”