Ekspansja dna oceanicznego: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →Kompensacja rozrostu dna oceanicznego: poprawa linku |
|||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
== Spreading poza Ziemią == |
== Spreading poza Ziemią == |
||
Utwory powierzchniowe związane z procesami spreadingu zaobserwowano też na powierzchni lodowej skorupy [[Enceladus (księżyc)|Enceladusa]], księżyca [[Saturn]]a<ref>{{Cytuj stronę|tytuł=Saturn's Dynamic Moon Enceladus Shows More Signs of Activity|url=http://saturn.jpl.nasa.gov/news/newsreleases/20081215enceladusactivity/|data=15.12.08}}</ref>. Tzw. "tygrysie pasy" w okolicy bieguna południowego są utworami podobnymi do grzbietów oceanicznych, choć zjawiska w nich zachodzące mają charakter nie wulkaniczny, ale [[kriowulkan]]iczny. |
Utwory powierzchniowe związane z procesami spreadingu zaobserwowano też na powierzchni lodowej skorupy [[Enceladus (księżyc)|Enceladusa]], księżyca [[Saturn]]a<ref>{{Cytuj stronę|tytuł=Saturn's Dynamic Moon Enceladus Shows More Signs of Activity|url=http://saturn.jpl.nasa.gov/news/newsreleases/20081215enceladusactivity/|data=15.12.08}}</ref>. Tzw. "tygrysie pasy" w okolicy bieguna południowego są utworami podobnymi do grzbietów oceanicznych, choć zjawiska w nich zachodzące mają charakter nie wulkaniczny, ale [[kriowulkan]]iczny. |
||
== Inne interpretacje == |
|||
Spreading stał się jedną z podwalin innej [[teorie geotektoniczne|teorii geotektonicznej]]: [[Hipoteza ekspandującej Ziemi|hipotezy ekspandującej Ziemi]], według której rozrost powierzchni Ziemi w strefach spreadingu nie jest kompensowany, a więc Ziemia powiększa się w szybkim tempie od jury. Wg tej teorii to rozrost Ziemi powoduje pękanie i rozsuwanie się płyt co z kolei wywołuje powstawanie (w wyniku zmniejszenia ciśnienia) nowej magmy i wydobywanie się jej na powierzchnię w rejonie grzbietu oceanicznego. |
|||
Wg teorii tektoniki płyt litosfery parcie materii płaszcza od dołu i jej rozchodzenie się na boki jest przyczyną spreadingu. Wg |
|||
teorii ekspandującej ziemi, to rozrost skorupy spowodowany rozszerzaniem się wnętrza Ziemi, powoduje podnoszenie się materii w strefach spreadingu (wulkany, [[kominy hydrotermalne]]). |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
Wersja z 05:09, 24 lip 2011
Spreading to proces rozrastania się dna oceanicznego w rejonie grzbietu śródoceanicznego.
Rozrost dna oceanicznego
W miejscu gdzie przebiega grzbiet oceaniczny występuje strefa spreadingu, czyli rozrastania się skorupy oceanicznej. Grzbiety oceaniczne tworzą sieć wokół całej Ziemi. Można zaobserwować w tej strefie bardzo silny wulkanizm oraz częste trzęsienia ziemi. Wiek skorupy oceanicznej rośnie symetrycznie od grzbietu w stronę otaczających kontynentów, co potwierdzają liniowe anomalie magnetyczne. Podobnie rośnie miąższość osadów.
Kompensacja rozrostu dna oceanicznego
Na podstawie teorii tektoniki płyt uznaje się, że sumaryczna powierzchnia dna oceanu w przybliżeniu nie zmienia się, ponieważ nie zmienia się powierzchnia Ziemi. Starsza skorupa, znajdująca się w większej odległości od grzbietu oceanicznego, musi być więc pochłaniana w procesie subdukcji. Najstarsze zachowane fragmenty skorupy oceanicznej pochodzą z wczesnej jury.
Mechanizm
Najbardziej prawdopodobnym mechanizmem napędzającym ten proces może być istnienie wznoszącego prądu konwekcyjnego w płaszczu ziemskim, pod strefami spreadingu. Płyty tektoniczne są ciągnięte przez płat zapadający się w głąb Ziemi w strefie subdukcji, co powoduje powstanie naprężeń. Wznoszący się strumień konwekcyjny wypycha gorętsze, lżejsze skały i magmę bliżej powierzchni, co skutkuje osłabieniem skorupy i powstaniem miejsca, w którym rozsuwają się płyty oceaniczne.
Także w pobliżu strefy subdukcji ruch materii, wymuszony przez zanurzającą się w płaszczu płytę, może tworzyć niewielką komórkę konwekcyjną i powodować tzw. spreading załukowy ponad obszarem, w którym materia wznosi się ku powierzchni.
Spreading poza Ziemią
Utwory powierzchniowe związane z procesami spreadingu zaobserwowano też na powierzchni lodowej skorupy Enceladusa, księżyca Saturna[1]. Tzw. "tygrysie pasy" w okolicy bieguna południowego są utworami podobnymi do grzbietów oceanicznych, choć zjawiska w nich zachodzące mają charakter nie wulkaniczny, ale kriowulkaniczny.