Hals (żeglarstwo): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Jan Kszywy (dyskusja | edycje) |
m drobne techniczne |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{disambigR|żeglarstwa|[[hals|inne znaczenia tego słowa]]}} |
{{disambigR|żeglarstwa|[[hals|inne znaczenia tego słowa]]}} |
||
'''Hals''' - termin w żeglarstwie określa trzy odrębne zagadnienia: |
'''Hals''' - termin w żeglarstwie określa trzy odrębne zagadnienia: |
||
* ''Hals (prawy/lewy)'' |
* ''Hals (prawy/lewy)'' – pojęcie związane z [[prawo drogi (żegluga)|prawem drogi]]; |
||
* ''Hals (droga)'' |
* ''Hals (droga)'' – odcinek drogi jednostki o napędzie żaglowym pokonywany lub pokonany pomiędzy [[zwrot]]ami. |
||
* ''Hals (lina)'' |
* ''Hals (lina)'' – lina [[olinowanie ruchome|olinowania ruchomego]]. |
||
== Hals (prawy/lewy) == |
== Hals (prawy/lewy) == |
||
Linia 9: | Linia 9: | ||
*Jeżeli dwie jednostki o napędzie żaglowym zbliżają się do siebie kursami kolizyjnymi, |
*Jeżeli dwie jednostki o napędzie żaglowym zbliżają się do siebie kursami kolizyjnymi, |
||
:jednostka mająca <u>wiatr z burty lewej</u> |
:jednostka mająca <u>wiatr z burty lewej</u> – czyli poruszająca się <u>lewym halsem</u> |
||
:powinna ustąpić |
:powinna ustąpić |
||
:jednostce mającej <u>wiatr z burty prawej</u> |
:jednostce mającej <u>wiatr z burty prawej</u> – czyli poruszającej się <u>prawym halsem</u>. |
||
*Jeżeli jednostka ma wiatr [[fordewind|dokładnie z tyłu]], a <u>główny żagiel niesie po lewej burcie</u> |
*Jeżeli jednostka ma wiatr [[fordewind|dokładnie z tyłu]], a <u>główny żagiel niesie po lewej burcie</u> |
||
: |
: – na jednostce o [[ożaglowanie rejowe|ożaglowaniu rejowym]] <u>po lewej niesie największy żagiel skośny</u> – |
||
:to jednostka porusza się <u>prawym halsem</u>. |
:to jednostka porusza się <u>prawym halsem</u>. |
||
:Analogicznie, jeżeli żagiel ten jest <u>po prawej burcie</u> |
:Analogicznie, jeżeli żagiel ten jest <u>po prawej burcie</u> – jednostka porusza się <u>lewym halsem</u>. |
||
Pojęcie ''prawego/lewego halsu'' i wyżej przytoczona zasada prawa drogi dotyczy nie tylko jednostek pływających, ale także [[bojer]]ów, [[żaglowóz|żaglowozów]] |
Pojęcie ''prawego/lewego halsu'' i wyżej przytoczona zasada prawa drogi dotyczy nie tylko jednostek pływających, ale także [[bojer]]ów, [[żaglowóz|żaglowozów]] – w pewnym zakresie wszystkich jednostek o napędzie wiatrowym. |
||
== Hals (lina) == |
== Hals (lina) == |
||
Lina [[olinowanie ruchome|olinowania ruchomego]] pozwalająca regulować: |
Lina [[olinowanie ruchome|olinowania ruchomego]] pozwalająca regulować: |
||
*pionowe usytuowanie żagla mającego w czasie pracy [[róg halsowy]] wysoko nad pokładem np. [[latacz]] i [[topsel]]; |
*pionowe usytuowanie żagla mającego w czasie pracy [[róg halsowy]] wysoko nad pokładem np. [[latacz]] i [[topsel]]; |
||
*poziome położenie rogów szotowych [[ożaglowanie rejowe|żagla rejowego]] nie mającego pod sobą [[reja|rei]] |
*poziome położenie rogów szotowych [[ożaglowanie rejowe|żagla rejowego]] nie mającego pod sobą [[reja|rei]] – np. rejowego fokżagla. |
||
<u> Hals latacza </u> |
<u> Hals latacza </u> – zamocowany jest do rogu halsowego żagla, następnie przez blok zwrotny u nasady [[bukszpryt]]u biegnie do [[nagielbank|kołkowinicy]] na pokładzie. Przy stawianiu latacza wybierany jest [[fał]] i równocześnie luzowany hals. Kiedy żagiel osiągnie właściwe pionowe (zwykle maksymalnie górne) położenia – jedna z lin jest [[nagiel|obkładana]], a druga mocno dobierana (napinana) i również obkładana. Przy zrzucaniu latacza luzowany jest fał, a wybierany [[kontrafał]] i hals. Kiedy róg halsowy osiągnie maksymalnie dolne położenie hals jest obkładany, a kontrafał wybierany aż do całkowitego zrzucenia żagla. |
||
<u> Halsy żagla rejowego </u> |
<u> Halsy żagla rejowego </u> – do dolnych rogów żagla rejowego zamocowane są liny ([[szot]]y), która przy stawianiu żagla dociągają każdy z rogów do końca ([[nok]]u) poniższej rei. W żaglu, który nie ma pod sobą rei szoty od dolnych rogów biegną skośnie w dół w kierunku rufy, do pokładu w okolicy [[nadburcie|nadburcia]]. Potrzebne są jednak jeszcze liny, które będą podczas pracy żagla działały antagonistycznie do szotów. Tę rolę spełniają halsy biegnąc od rogów żagla skośnie w dół w kierunku dziobu, w okolice nadburcia. |
||
<u> Halsem lub ''halslinką''</u> nazywany bywa przewiąz ([[sejzing]]) mocujący róg halsowy żagla. Przy [[refowanie|refowaniu]] sejzing ten nazywany jest <u>''refhalsem''</u>. |
<u> Halsem lub ''halslinką''</u> nazywany bywa przewiąz ([[sejzing]]) mocujący róg halsowy żagla. Przy [[refowanie|refowaniu]] sejzing ten nazywany jest <u>''refhalsem''</u>. |
||
<u>Cunningham</u> |
<u>Cunningham</u> – dająca się w trakcie żeglugi wybierać i luzować linka zamocowana do [[remizka|remizki]] znajdującej się w dolnej części liku przedniego żagla przymasztowego. Pozwala regulować napięcie liku przedniego, a przez to wpływać na kształt żagla. Stosowana na jachtach i łódkach regatowych. |
||
== Zobacz też == |
== Zobacz też == |
||
Linia 37: | Linia 37: | ||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
* ''Encyklopedia żeglarstwa'', Wydaw. Naukowe [[PWN]], Warszawa 1996, praca zbiorowa |
* ''Encyklopedia żeglarstwa'', Wydaw. Naukowe [[PWN]], Warszawa 1996, praca zbiorowa – red. Jacek Czajewski, ISBN 83-01-11914-4 |
||
[[Kategoria:Olinowanie (żeglarstwo)]] |
[[Kategoria:Olinowanie (żeglarstwo)]] |
Wersja z 23:44, 5 sie 2011
Hals - termin w żeglarstwie określa trzy odrębne zagadnienia:
- Hals (prawy/lewy) – pojęcie związane z prawem drogi;
- Hals (droga) – odcinek drogi jednostki o napędzie żaglowym pokonywany lub pokonany pomiędzy zwrotami.
- Hals (lina) – lina olinowania ruchomego.
Hals (prawy/lewy)
Termin określający generalne usytuowanie jednostki o napędzie żaglowym względem kierunku wiatru. Związany z zasadą prawa drogi mówiącą, że
- Jeżeli dwie jednostki o napędzie żaglowym zbliżają się do siebie kursami kolizyjnymi,
- jednostka mająca wiatr z burty lewej – czyli poruszająca się lewym halsem
- powinna ustąpić
- jednostce mającej wiatr z burty prawej – czyli poruszającej się prawym halsem.
- Jeżeli jednostka ma wiatr dokładnie z tyłu, a główny żagiel niesie po lewej burcie
- – na jednostce o ożaglowaniu rejowym po lewej niesie największy żagiel skośny –
- to jednostka porusza się prawym halsem.
- Analogicznie, jeżeli żagiel ten jest po prawej burcie – jednostka porusza się lewym halsem.
Pojęcie prawego/lewego halsu i wyżej przytoczona zasada prawa drogi dotyczy nie tylko jednostek pływających, ale także bojerów, żaglowozów – w pewnym zakresie wszystkich jednostek o napędzie wiatrowym.
Hals (lina)
Lina olinowania ruchomego pozwalająca regulować:
- pionowe usytuowanie żagla mającego w czasie pracy róg halsowy wysoko nad pokładem np. latacz i topsel;
- poziome położenie rogów szotowych żagla rejowego nie mającego pod sobą rei – np. rejowego fokżagla.
Hals latacza – zamocowany jest do rogu halsowego żagla, następnie przez blok zwrotny u nasady bukszprytu biegnie do kołkowinicy na pokładzie. Przy stawianiu latacza wybierany jest fał i równocześnie luzowany hals. Kiedy żagiel osiągnie właściwe pionowe (zwykle maksymalnie górne) położenia – jedna z lin jest obkładana, a druga mocno dobierana (napinana) i również obkładana. Przy zrzucaniu latacza luzowany jest fał, a wybierany kontrafał i hals. Kiedy róg halsowy osiągnie maksymalnie dolne położenie hals jest obkładany, a kontrafał wybierany aż do całkowitego zrzucenia żagla.
Halsy żagla rejowego – do dolnych rogów żagla rejowego zamocowane są liny (szoty), która przy stawianiu żagla dociągają każdy z rogów do końca (noku) poniższej rei. W żaglu, który nie ma pod sobą rei szoty od dolnych rogów biegną skośnie w dół w kierunku rufy, do pokładu w okolicy nadburcia. Potrzebne są jednak jeszcze liny, które będą podczas pracy żagla działały antagonistycznie do szotów. Tę rolę spełniają halsy biegnąc od rogów żagla skośnie w dół w kierunku dziobu, w okolice nadburcia.
Halsem lub halslinką nazywany bywa przewiąz (sejzing) mocujący róg halsowy żagla. Przy refowaniu sejzing ten nazywany jest refhalsem.
Cunningham – dająca się w trakcie żeglugi wybierać i luzować linka zamocowana do remizki znajdującej się w dolnej części liku przedniego żagla przymasztowego. Pozwala regulować napięcie liku przedniego, a przez to wpływać na kształt żagla. Stosowana na jachtach i łódkach regatowych.
Zobacz też
Bibliografia
- Encyklopedia żeglarstwa, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 1996, praca zbiorowa – red. Jacek Czajewski, ISBN 83-01-11914-4