Ofensywa włoska w Państwie Kościelnym

Ofensywa włoska w Państwie Kościelnym – działania zbrojne Zjednoczonego Królestwa Włoch w Państwie Kościelnym toczone w okresie od 11 do 20 września 1870 roku.

Konwencja wrześniowa z 15 września 1864 roku pomiędzy rządem Zjednoczonego Królestwa Włoch i Cesarstwa Francuskiego stanowił, że Włochy nie zajmą Rzymu i okolic, które znajdowały się pod władzą papieską.

Już w październiku 1867 grupa Włochów pod dowództwem Giuseppe Garibaldiego przeprowadziła inwazję Lacjum, ponosząc jednak klęskę pod Mentaną z rąk 2000 francuskich żołnierzy przysłanych w pośpiechu przez Napoleona III. Garnizon francuski powrócił do Rzymu.

W sierpniu 1870 roku wybuchła wojna francusko-pruska i garnizon rzymski został odwołany do kraju. W Rzymie wybuchły prowłoskie demonstracje, jednak rząd nie podjął żadnych działań aż do francuskiej klęski pod Sedanem, w której Napoleon III dostał się do niewoli. Wówczas Wiktor Emanuel II wysłał do papieża Gustavo Ponza di San Martino, który przekazał list przedstawiający francuskie propozycje rozwiązania spornej sytuacji. Pius IX kategorycznie odmówił porozumienia.

Włoska armia pod dowództwem Raffaele Cadorny wkroczyła do Państwa Kościelnego 11 września, posuwając się wolno w stronę Rzymu, jednocześnie wciąż usiłowano rozwiązać tę kwestię pokojowo. Do muru Aureliana wojska dotarły 19 września otaczając miasto. Następnego dnia, po trzygodzinnym ostrzale, przełamano mury w okolicy Porta Pia i bersalierzy wkroczyli do Rzymu poruszając się Via Pia, którą przemianowano później na Via XX Settembre.

W kampanii zginęło 49 włoskich żołnierzy i 19 papieskich żuawów. Rzym i Lacjum włączono do Włoch po plebiscycie, papież ogłosił się więźniem Watykanu, zaś rząd włoski przeniósł się z Florencji do Rzymu.

Aż do czasów traktatów laterańskich tzw. kwestia rzymska, tj. statusu Rzymu, pozostała punktem spornym pomiędzy Włochami i papiestwem.

Źródła

• Raffaele De Cesare, The last days of papal Rome, 1850-1870 w Google Books