Rzecznik Praw Obywatelskich: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Lechoo.net (dyskusja | edycje) Wycofano ostatnią zmianę (zrobioną przez 80.53.248.90) i przywrócono wersję 24303960 autorstwa 89.76.224.89 To nie literówka tylko liczba mnoga |
→Rzecznicy Praw Obywatelskich: numeracja, nawiasy |
||
Linia 3: | Linia 3: | ||
=== Rzecznicy Praw Obywatelskich === |
=== Rzecznicy Praw Obywatelskich === |
||
# [[Ewa Łętowska]] (od 19 listopada 1987<ref>4-letnia kadencja liczona od dnia uchwały Sejmu PRL.</ref><ref> obowiązki Rzecznika Praw Obywatelskich wykonywała od 1 stycznia 1988, z chwilą wejścia w życie ustawy.</ref> do 12 lutego 1992) |
|||
# [[Tadeusz Zieliński (polityk)|Tadeusz Zieliński]] (od 13 lutego 1992 do 7 maja 1996) |
|||
# [[Adam Zieliński]] (od 8 maja 1996 do 29 czerwca 2000) |
|||
# [[Andrzej Zoll]] (od 30 czerwca 2000 do 30 czerwca 2005) |
|||
* ''wakat od |
#* ''wakat od 1 lipca 2005 do 15 lutego 2006, obowiązki Rzecznika Praw Obywatelskich pełnił ustępujący rzecznik Andrzej Zoll<ref>Rzecznik, któremu upłynął 5-letni czas kadencji pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika (art. 3 ust. 6 Ustawy o RPO).</ref>'' |
||
# [[Janusz Kochanowski]] (od 15 lutego 2006 do 10 kwietnia 2010) |
|||
* ''wakat od |
#* ''wakat od 10 kwietnia 2010 do 21 lipca 2010, obowiązki Rzecznika Praw Obywatelskich pełnił Zastępca Rzecznika [[Stanisław Trociuk]]''<ref>konstytucja, ustawa i statut Biura RPO nie regulują sytuacji następstwa prawnego na wypadek śmierci urzędującego prezesa przed upływem kadencji; Janusz Kochanowski zarządzeniem z października 2007 roku wydanym na podstawie art. 20 ust. 4 ustawy niektóre urzędowe rzecznika przekazał imiennie dwóm zastępcom</ref> |
||
# [[Irena Lipowicz]] (od 21 lipca 2010<ref>{{Cytuj stronę|url=http://www.platforma.org/pl/aktualnosci/newsy/art2370,nowy-rpo-zlozyl-slubowanie.html|tytuł=''Nowy RPO złożył ślubowanie''|opublikowany=platforma.org|data=21 lipca 2010}}</ref>) |
|||
=== Zadania i możliwości Rzecznika Praw Obywatelskich === |
=== Zadania i możliwości Rzecznika Praw Obywatelskich === |
Wersja z 13:37, 4 paź 2011
Polska
Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Polski Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
|
Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) – jednoosobowy organ władzy państwowej, pełniący funkcję ombudsmana. Urząd ten powstał w Polsce z dniem 1 stycznia 1988 roku. Pierwszym rzecznikiem została prof. Ewa Łętowska, obecnie urząd ten pełni prof. Irena Lipowicz. Działalność Rzecznika reguluje Konstytucja RP i Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich.
Rzecznicy Praw Obywatelskich
- Ewa Łętowska (od 19 listopada 1987[1][2] do 12 lutego 1992)
- Tadeusz Zieliński (od 13 lutego 1992 do 7 maja 1996)
- Adam Zieliński (od 8 maja 1996 do 29 czerwca 2000)
- Andrzej Zoll (od 30 czerwca 2000 do 30 czerwca 2005)
- wakat od 1 lipca 2005 do 15 lutego 2006, obowiązki Rzecznika Praw Obywatelskich pełnił ustępujący rzecznik Andrzej Zoll[3]
- Janusz Kochanowski (od 15 lutego 2006 do 10 kwietnia 2010)
- wakat od 10 kwietnia 2010 do 21 lipca 2010, obowiązki Rzecznika Praw Obywatelskich pełnił Zastępca Rzecznika Stanisław Trociuk[4]
- Irena Lipowicz (od 21 lipca 2010[5])
Zadania i możliwości Rzecznika Praw Obywatelskich
Rzecznik, któremu pomagają jego zastępcy oraz Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, stoi na straży wolności, praw człowieka i obywatela. Kontroluje a także podejmuje stosowne czynności jeśli stwierdzi, że z powodu celowego działania lub zaniechania przez organa, organizacje albo instytucje zobowiązane do przestrzegania i realizacji wolności człowieka i obywatela nastąpiło naruszenie prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Należy się zwrócić do Rzecznika Praw Obywatelskich w przypadku wykorzystania wszystkich możliwości załatwienia sprawy we właściwym trybie i niewątpliwego stwierdzenia rzeczywistego naruszenia wolności lub praw obywatelskich. Rzecznik jest ograniczony zakresem jego kompetencji, jego interwencje są uzależnione od wyników analizy okoliczności sprawy i ustalenia, faktycznego naruszenia prawa oraz tego, iż okoliczności te istotnie wymagają ingerencji Rzecznika.
Rzecznik wypełnia 4 funkcje:
- prewencyjną
- diagnostyczną
- kontrolną
- kreującą
Wybór, odwołanie i kadencja Rzecznika Praw Obywatelskich
- Rzecznika powołuje w formie uchwały Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów. Na uchwałę zatwierdzającą wybór Senat ma czas 30 dni od dnia przekazania przez Marszałka Sejmu uchwały Sejmu. Niepodjęcie uchwały przez Senat w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie zgody. W wypadku odmowy zatwierdzenia przez Senat Sejm powołuje na stanowisko Rzecznika inną osobę.
- Kadencja Rzecznika trwa 5 lat i liczona jest od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem. Ta sama osoba nie może być Rzecznikiem więcej niż przez dwie kadencje. Rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika
- Sejm odwołuje Rzecznika przed upływem okresu, na jaki został powołany większością co najmniej 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, jeżeli:
- zrzekł się wykonywania obowiązków,
- stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił - stwierdzonych orzeczeniem lekarskim.
- jeżeli Rzecznik sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu.
- złożył niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu
Struktura organizacyjna Biura Rzecznika Praw Obywatelskich
Marszałek Sejmu na wniosek Rzecznika, nadaje statut określający zadania i organizację Biura. RPO nadzoruje merytorycznie bezpośrednio Zespół Prawa Karnego oraz Prawa Karnego Wykonawczego. Pozostała część kontrolują jego zastępcy oraz Dyrektor Biura sprawujący również nadzór organizacyjny biura
- Zespół Prawa Konstytucyjnego i Międzynarodowego
- Zespół Prawa Karnego
- Zespół Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
- Zespół Prawa Cywilnego i Gospodarki Nieruchomościami
- Zespół Prawa Administracyjnego i Spraw Mieszkaniowych
- Zespół Prawa Gospodarczego, Danin Publicznych i Ochrony Praw Konsumenta
- Zespół Prawa Karnego Wykonawczego
- Zespół Przyjęć Interesantów
- Zespół Ochrony Praw Żołnierzy i Funkcjonariuszy Służb Publicznych
- Zespół Administracji Publicznej, Zdrowia i Ochrony Praw Cudzoziemców
- Zespół Klasyfikacji Wniosków
- Zespół Prezydialny
- Samodzielny Wydział Spraw Osobowych i Wynagrodzeń
- Samodzielny Wydział Finansowy
- Ochrony Informacji Niejawnych
- Komórka Audytu Wewnętrznego - Audytor Wewnętrzny
- Zespół Terenowy w Gdańsku
- Zespół Terenowy w Katowicach
- Zespół Terenowy we Wrocławiu[6]
Pełnomocnicy terenowi
Rzecznik posiada pełnomocników terenowych, rozpatrujących sprawy z obszaru oddalonych od Warszawy województw.
- Pełnomocnik Terenowy w Gdańsku (dla województw: zachodniopomorskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego) - Krzysztof Szerkus
- Pełnomocnik Terenowy w Katowicach (dla województw: śląskiego, małopolskiego, świętokrzyskiego) - dr Aleksandra Wentkowska
- Pełnomocnik Terenowy we Wrocławiu (dla województw: dolnośląskiego, lubuskiego, opolskiego) - dr Maciej Lis
Organem pomocniczym Pełnomocnika Terenowego jest podległy mu Zespół Terenowy.
Nagroda Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica
Rzecznik Praw Obywatelskich jako wyraz uznania dla występowania w obronie podstawowych wartości i prawd, nawet wbrew zdaniu i poglądom większości przyznaje doroczną Nagrodę Rzecznika Praw Obywatelskich im. Pawła Włodkowica.
Laureaci:
- 2006 - miesięcznik Więź
- 2007 - ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski[7]
- 2008 - Antonin Scalia[8]
- 2009 - Anna Walentynowicz[9]
Działalność
W styczniu 2008 RPO objął patronatem akcję NZS "Jednomandatowe Okręgi Wyborcze - poseł odpowiedzialny przed wyborcami"[10].
- ↑ 4-letnia kadencja liczona od dnia uchwały Sejmu PRL.
- ↑ obowiązki Rzecznika Praw Obywatelskich wykonywała od 1 stycznia 1988, z chwilą wejścia w życie ustawy.
- ↑ Rzecznik, któremu upłynął 5-letni czas kadencji pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika (art. 3 ust. 6 Ustawy o RPO).
- ↑ konstytucja, ustawa i statut Biura RPO nie regulują sytuacji następstwa prawnego na wypadek śmierci urzędującego prezesa przed upływem kadencji; Janusz Kochanowski zarządzeniem z października 2007 roku wydanym na podstawie art. 20 ust. 4 ustawy niektóre urzędowe rzecznika przekazał imiennie dwóm zastępcom
- ↑ Nowy RPO złożył ślubowanie. platforma.org, 21 lipca 2010.
- ↑ Rzecznik Praw Obywatelskich
- ↑ "Ks. Isakowicz-Zaleski dostał nagrodę RPO". Gazeta Wyborcza, 29 września 2007. [dostęp 29 września 2007].
- ↑ Nagroda RPO im. Pawła Włodkowica dla sędziego Antonina Scalii. rpo.gov.pl. [dostęp 10.12.2009]. (pol.).
- ↑ Nagroda RPO dla Walentynowicz. rp.pl. [dostęp 10.12.2009]. (pol.).
- ↑ Akcja Studentów z NZS: "www.jednomandatowe.pl" - jednomandatowe.salon24.pl
Zobacz też
- Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
- Rzecznik Praw Dziecka
- Rzecznik Praw Pacjenta
- Rzecznik Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego
- Odznaka honorowa "Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka"