Ilościowa teoria pieniądza

Ilościowa teoria pieniądza – twierdzenie o istnieniu zależności przyczynowo-skutkowej między ilością pieniądza w obiegu a poziomem cen. Jeśli rozmiary handlu są stałe, ceny zmieniają się wprost proporcjonalnie do podaży pieniądza. Zależność tę możemy zapisać za pomocą wzoru:

$P={\frac {M\cdot V}{T}}$

gdzie

• P – poziom cen,
• M – ilość pieniądza w obiegu,
• T – wolumen transakcji kupna-sprzedaży w danym okresie,
• V – szybkość obiegu pieniądza.

Z powyższego wynika, że popyt na wydawanie pieniądza zależy od trzech czynników:

• transakcyjnej szybkości pieniądza, którą określają: stopień rozwoju systemu bankowego, częstotliwość wpłat i wypłat, długość okresu płatności, szybkość komunikacji (transakcyjna szybkość pieniądza zmienia się wolno, więc można przyjąć, że jest stała)
• liczby transakcji, którą określa stopień wykorzystania zasobów (to również zmienia się powoli, więc jest w przybliżeniu stałe)
• cen (jedyna zmienna wpływająca na popyt na pieniądz: procentowy wzrost cen powoduje taki sam procentowy wzrost popytu na pieniądz).

Chociaż podwaliny pod współczesną ilościową teorię pieniądza położyli na przełomie XIX i XX wieku ekonomiści Simon Newcomb i Irving Fisher, jej początki sięgają wcześniejszych rozważań prowadzonych między innymi przez Johna Stuarta Milla, Davida Hume'a, a nawet Mikołaja Kopernika, który rozważał wzrost cen w Europie wywołany napływem kruszców z Nowego Świata.

Krytyka ilościowej teorii pieniądza

Teoria ilościowa była poddana ostrej krytyce w okresie wielkiego kryzysu gospodarczego w latach 1929–33. Powrót do niej dokonał się w latach 70. w postaci monetaryzmu, którego głównym teoretykiem jest Milton Friedman.

Krytycy ilościowej teorii pieniądza podważają założenie, że istnieją związki przyczynowe między wielkościami globalnymi i średnimi (w tym wypadku między globalną ilością pieniądza, poziomem cen i wielkością produkcji) i zauważają, że ilościowa teoria pieniądza pomija zjawiska najistotniejsze dla funkcjonowania systemu gospodarczego, tj. zmiany struktury cen oraz przyczyny i skutki tych zmian. W ilościowej teorii pieniądza zakłada się bowiem, że zmiany ilości pieniądza oddziałują jedynie na ogólny poziom cen, natomiast pomija się wpływ zmiany ilości pieniądza na strukturę cen oraz oddziaływania zmian tej struktury na ogólny poziom cen i poziom produkcji. W konsekwencji przedmiotem rozważań jest oddziaływanie zmian poziomu cen na ogólną wielkość produkcji zamiast na poszczególne gałęzie.

Źródła

• David Begg, Stanley Fischer, Rudiger Dornbusch; Makroekonomia; Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003

Zobacz też

• Efekt Cantillona