Autostrady i drogi ekspresowe w Polsce

Stan realizacji sieci autostrad i dróg ekspresowych.

     istniejące

     w budowie

     planowane

Planowana sieć autostrad i dróg ekspresowych w Polsce. Autostrady zaznaczone są linią dwukrotnie grubszą od dróg ekspresowych.

Błąd przy generowaniu miniatury:

Przebieg budowy sieci autostrad i dróg ekspresowych

     istniejące

     w budowie

     planowane

Rozwój infrastruktury drogowej w Polsce

Autostrady i drogi ekspresowe w Polsce stanowią część sieci dróg krajowych. Klasy autostrady i drogi ekspresowej przeznaczone są dla najważniejszych dróg krajowych obsługujących ważne relacje międzyregionalne i międzynarodowe. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dn. 20 października 2009 łączna sieć autostrad i dróg ekspresowych w Polsce liczyć będzie ok. 7300 km (w tym ok. 2000 km autostrad). Obecnie (Październik 2011) oddanych do użytku jest ok. 950 km autostrad, ok. 525 km dróg ekspresowych dwu i trzy jezdniowych oraz ok. 230 km dróg ekspresowych jednojezdniowych.

Definicje ustawowe

Ustawa z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (Dz.U. z 2007 r. nr 19, poz. 115 z późn. zm.) w następujący sposób definiuje autostrady i drogi ekspresowe:

• autostrada - droga publiczna o ograniczonej dostępności, przeznaczona wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych, wyposażona przynajmniej w dwie trwale rozdzielone jednokierunkowe jezdnie, posiadająca wielopoziomowe skrzyżowania ze wszystkimi przecinającymi ją drogami transportu lądowego i wodnego. Wyposażona jest w urządzenia obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie dla użytkowników autostrady.
• droga ekspresowa – droga publiczna o ograniczonej dostępności, przeznaczona wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych, wyposażona w jedną lub dwie jezdnie, posiadająca wielopoziomowe skrzyżowania z przecinającymi ją innymi drogami transportu lądowego i wodnego, z dopuszczeniem wyjątkowo jednopoziomowych skrzyżowań z drogami publicznymi. Wyposażona jest w urządzenia obsługi podróżnych, pojazdów i przesyłek, przeznaczone wyłącznie dla użytkowników drogi.

Program budowy autostrad i dróg ekspresowych

Program budowy sieci autostrad i dróg ekspresowych w Polsce, opracowany pod koniec lat 90. XX w., mimo wielu modyfikacji jest konsekwentnie realizowany. Zmiany wprowadzone do pierwotnej wersji programu dotyczyły takich kwestii jak: terminy ukończenia poszczególnych odcinków, zmiany klasy drogi (np. droga ekspresowa S3 początkowo była planowana jako autostrada A3). Rozporządzeniem Rady Ministrów z dn. 15 maja 2004 określono sieć autostrad i dróg ekspresowych w Polsce o łącznej długości ok. 7200 km (w tym ok. 2000 km autostrad). Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 13 lutego 2007 uzupełniło wykaz autostrad i dróg ekspresowych o drogi S2 i S79. 24 sierpnia 2009 roku Ministerstwo Infrastruktury opublikowało projekt, a 20 października Rada Ministrów przyjęła Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych, które zakłada:

• utworzenie nowej drogi ekspresowej S61 po przebiegu Ostrów Mazowiecka – Łomża – Stawiski – Szczuczyn – Ełk – Raczki – Suwałki – Budzisko – granica państwa (Kowno),
• skrócenie drogi ekspresowej S8 do Białegostoku -Choroszczy (rezygnacja z odcinka Białystok – Suwałki, odcinek Suwałki – Budzisko włączony w drogę S61),
• modyfikację przebiegu drogi ekspresowej S19 w okolicach Białegostoku omijając od północy Puszczę Knyszyńską po przebiegu Choroszcz – Knyszyn – Korycin – Sokółka.

Sieć autostrad i dróg ekspresowych rozbudowywana jest obecnie szybciej między innymi ze względu na duże zainteresowanie problemem, dotacje z europejskiego Funduszu Spójności, a także dotacje Unii Europejskiej. Dodatkowym impulsem mobilizującym instytucje rządowe do przyspieszenia prac w tym kierunku stało się przyznanie organizacji Euro 2012 Polsce i Ukrainie.

Zaawansowanie budowy autostrad i dróg ekspresowych w Polsce

Poniższa tabela zawiera zestawienie planowanych autostrad i dróg ekspresowych w Polsce zgodnie z rządowym "wykazem autostrad i dróg ekspresowych w Rzeczypospolitej Polskiej" będącym załącznikiem do rozporządzeń Rady Ministrów. W rubryce Długość całkowita, wartości oznaczone symbolem * są przybliżone i mają charakter jedynie orientacyjny (nieustalony jest ostateczny przebieg tych dróg, tym samym nieznana dokładna ich długość). Dane w pozostałych rubrykach według stanu na 30 października 2011 r..

 

Autostrady
Oznaczenie drogi	Zakładany przebieg	Długość całkowita	Odcinki gotowe		Odcinki w budowie	Odcinki w przetargu	Odcinki z DŚU
	Gdańsk (S6) – Gorzyczki (granica)	565,1 km	205,4 km	36,35%	235,9 km		123,8 km
	Świecko (granica) – Kukuryki (granica)	610 km *	253,9 km	~41,6%	218,6 km
	Jędrzychowice (granica) – Korczowa (granica)	670 km	446,5 km	66,64%	223,5 km
	Kołbaskowo (granica) – Rzęśnica (S3)	28,7 km	21,7 km	75,61%	2,2 km		4,8 km
	Bielany Wrocławskie (S8) – Wrocław (S8)	22,3 km	22,3 km	100%
	Olszyna (granica) – Krzyżowa (A4)	78,5 km	7,6 km; 70,9 km (jezdnia północna)	54,84%			70,9 km (jezdnia południowa)
Razem autostrad		1974,6 km	992,85 km	50,28%	659,4 km		164,05 km
Drogi ekspresowe
Oznaczenie drogi	Zakładany przebieg	Długość całkowita	Odcinki gotowe		Odcinki w budowie	Odcinki w przetargu	Odcinki z DŚU
	Pyrzowice (A1) – Cieszyn (granica)	122,1 km *	62,6 km	51,27%	1,9 km		4,8 km
	Konotopa (A2) – Nowy Konik (A2)	35,6 km			15 km		20,6 km
	Świnoujście – Lubawka (granica)	478,2 km *	154,15 km	32,24%	90,55 km		201,35 km
	Grudziądz (A1) – Wrocław (A8)	367,7 km *	41,15 km	11,12%	64,3 km		262,25 km
	Goleniów (S3) – Gdańsk (A1)	318,7 km *	46,15 km	14,48%	9,4 km		180 km
	Gdańsk (A1) – Rabka-Zdrój (DK7)	726,2 km *	166,45 km	22,92%	108,15 km	82,0 km	241,6 km
	Wrocław (DK8) – Białystok (S19)	590,5 km *	94,4 km	15,99%	236,2 km	123,2 km	110,8 km
	Szczecin (A6) – Płońsk (S7)	459,8 km *	43,55 km	9,47%	4,85 km		24 km
	Koszalin (S6) – Pyrzowice (A1)	554,2 km *	33,65 km	6,07%	22,1 km	5,3 km	111,7 km
	Piotrków Trybunalski (A1) – Dorohusk-Jahodyn (granica)	319 km *	12,55 km	3,93%	43,7 km	22,4 km	12,1 km
	Zachodnia Obwodnica Łodzi (A2 – S8)	40,1 km			12,9 km		27,2 km
	Warszawa (S8) – Hrebenne-Rawa Ruska (granica)	321,6 km *	18 km	5,6%	43,7 km	22,4 km	113,2 km
	Kuźnica Białostocka-Bruzgi (granica) – Barwinek (granica)	595,2 km *	3,3 km	0,55%	26,15 km	10,7 km	31,5 km
	Elbląg – Grzechotki (granica)	50,2 km	50,2 km	100%
	Olsztyn – Olsztynek (S7)	21 km			6 km		15 km
	Ostrów Mazowiecka (S8) – Budzisko (granica)	247,5 km *			14 km		19,25 km
	Bielsko-Biała – Zwardoń (granica)	48,0 km	28,8 km	60,0%	15,5 km		8,5 km
	Sulejów (S12) – Nisko (S19)	192,2 km *			6,8 km		9,7 km
	Warszawa-Lotnisko (S2) – Warszawa-Marynarska	4,3 km			4,3 km
Razem dróg ekspresowych		5493,9 km	754,95 km	13,74%	725,6 km	266,0 km	1393,55 km

Ponadto poniższe drogi ekspresowe nie są elementem rządowego planu sieci autostrad i dróg ekspresowych:

Oznaczenie drogi	Zakładany przebieg	Długość całkowita	Istnieje	Informacje dodatkowe
	Kołbaskowo (A6) – Goleniów	b.d.	0 km	Planowana północna obwodnica Szczecina ujęta w planach władz miasta. Droga ta nie jest wymieniana w rozporządzeniach Rady Ministrów, a więc nie jest elementem planowanej sieci autostrad i dróg ekspresowych.
	Grudziądz (A1) – Augustów	b.d.	0 km	Droga ta, ani żadna jej część nie istnieje. Nie jest też wymieniana w rozporządzeniach Rady Ministrów, a więc nie jest elementem planowanej sieci autostrad i dróg ekspresowych.
	Sosnowiec – Katowice	8,6 km	8,6 km	Droga istnieje jako fragment drogi krajowej nr 86 oznaczony znakiem drogi ekspresowej. Nie jest jednak wymieniana w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych.

Prawne warunki korzystania

Oznaczenia

Polski znak drogowy oznaczający autostradę

Autostrady w Polsce oznacza się znakiem białego wiaduktu nad dwiema białymi jezdniami na niebieskim tle. Numerowane są znakiem o czerwonym tle. Przed numerem zawsze znajduje się litera A. Drogowskazy na autostradach mają niebieskie tło. Drogi ekspresowe w Polsce oznacza się znakiem białego samochodu zwróconego frontem do kierowcy, na niebieskim tle. Numerowane są znakiem o czerwonym tle, z numerem, poprzedzonym literą S, lub miniaturką znaku D7. Drogowskazy na drogach ekspresowych mają zielone tło.

Polski znak drogowy oznaczający drogę ekspresową

Prędkość dopuszczalna

Tabela podaje przewidziane przez ustawę Prawo o ruchu drogowym limity prędkości na polskich autostradach i drogach ekspresowych.

Maks. prędkość (km/h)
Typ pojazdu	Autostrada	Droga ekspresowa dwujezdniowa	Droga ekspresowa jednojezdniowa
samochód osobowy motocykl samochód ciężarowy do 3,5 tony
autobus spełniający dodatkowe warunki techniczne
samochód osobowy z przyczepą motocykl z przyczepą samochód ciężarowy z przyczepą do 3,5 tony samochód ciężarowy powyżej 3,5 tony (również z przyczepą) oznakowany pojazd przewożący materiały niebezpieczne i podobne autobus (również z przyczepą)
pojazd z urządzeniem wystającym do przodu (więcej niż 1,5 metra od siedzenia)
motocykl (również z przyczepą) przewożący dziecko w wieku do lat 7

Inne ograniczenia

Kodeks Drogowy na autostradzie i drodze ekspresowej zabrania:

• zawracania,
• zatrzymywania się lub postoju pojazdu (z wyjątkiem miejsc do tego wyznaczonych),
• cofania,
• holowania, z wyjątkiem holowania przez pojazdy przeznaczone do holowania do najbliższego wyjazdu lub miejsca obsługi podróżnych.

Zgodnie z Kodeksem Drogowym autostrada przeznaczona jest dla ruchu pojazdów samochodowych, które na równej, poziomej jezdni mogą rozwinąć prędkość co najmniej 40 km/h, w tym również w razie ciągnięcia przyczep (art. 2 pkt 3).

Opłaty

Korzystanie z dróg ekspresowych jest obecnie zwolnione z opłat, chociaż trwają dyskusje nad ich wprowadzeniem. Natomiast autostrady A1, A2 i A4 zaplanowano jako płatne.

Opłaty są pobierane w dwóch systemach:

System otwarty

Popularniejszym spośród funkcjonujących u koncesjonariuszy jest system otwarty, w którym opłata za przejazd pobierana jest wyłącznie w umieszczonych w poprzek głównych jezdni autostrady punktach poboru opłat (PPO), w których dokonuje się płatności zróżnicowanej w zależności od typu pojazdu. Wdrożenie takiego systemu jest relatywnie tanie, jednakże obniża płynność ruchu na głównych jezdniach drogi, bowiem w celu wniesienia opłaty konieczne jest zatrzymanie pojazdu na każdym PPO, które np. na wielkopolskim odcinku A2 wybudowane są co ok. 50 km.

W tym systemie pobierane są opłaty przez:

1. Autostrada Eksploatacja S.A. na autostradzie A2 na odcinkach:
   • Nowy Tomyśl – Komorniki (50 km) od 27 października 2004
   • Krzesiny – Września (37,5 km) od 27 listopada 2003
   • Września – Konin (Modła) (47,7 km) od 20 grudnia 2002

   Decyzjami o ustaleniu lokalizacji oraz warunkami przetargowymi koncesjonariusz został zobowiązany do zapewnienia wykonania docelowego systemu pobierania opłat jako systemu zamkniętego, w którym miejsca poboru opłat (stacje poboru opłat – SPO) są zlokalizowane na wszystkich węzłach autostrady. Zgodnie z zapisami umowy koncesyjnej, realizacja zamkniętego systemu poboru opłat miałaby nastąpić po osiągnięciu wymaganego poziomu natężenia ruchu.

2. Stalexport Autostrada Małopolska S.A. na autostradzie A4 na odcinku Mysłowice-Brzęczkowice – Balice I (61 km) od 3 kwietnia 2000 (pierwszy odcinek płatnej autostrady w historii polskiego drogownictwa)

System zamknięty

Innym sposobem poboru myta autostradowego jest tzw. system zamknięty, w którym na drogach dojazdowych do i z każdego węzła autostrady (na tzw. łącznicach) budowane są stacje poboru opłat (SPO) oraz PPO na jezdniach głównych autostrady, na końcach odcinka koncesyjnego. W tych miejscach kierowca wjeżdżający na autostradę otrzymuje bilet, za który płaci we właściwym SPO lub PPO opuszczając autostradę. Opłata jest zróżnicowana w zależności od rodzaju pojazdu oraz pokonanego dystansu. System ten wymaga znacznie większych nakładów, ze względu na konieczność wybudowania SPO na każdym węźle oraz, ze względów konstrukcyjnych, dodatkowego wiaduktu nad głównymi jezdniami autostrady. Rozwiązanie takie jest znacznie wygodniejsze dla użytkowników, gdyż nie tamuje ruchu na głównych jezdniach drogi, co zdecydowanie wpływa na utrzymanie dużej płynności ruchu (a co za tym idzie – skrócenie czasu przejazdu i obniżenie zużycia paliwa) oraz poprawę bezpieczeństwa.

W tym systemie pobierane są opłaty przez GTC na odcinku

• autostrady A1 Gdańsk – Nowe Marzy

Zastosowanie tego systemu zaplanowano także na odcinku:

• autostrady A2 Modła – Stryków (104 km), obsługiwany przez Intertoll od 1 lipca 2011,
• autostrady A4 Bielany – Gliwice-Sośnica (166 km), od 1 stycznia 2012,

Autostrady bezpłatne

Jest lub pozostanie bezpłatny przejazd:

• autostradą A6 na całej długości,
• autostradą A18 na całej długości
• odcinkami autostrady A2:
  • Komorniki – Krzesiny (13,3 km) stanowiącym południową część obwodnicy Poznania
  • Sługocin – Żdżary (ok. 19 km) oraz Września – Słupca (ok. 20 km) ze względu na odległość między PPO na styku dwóch różnych systemów poboru opłat
• odcinkami autostrady A4 między poszczególnymi SPO na obszarze Gliwic oraz pomiędzy Gliwicami a Katowicami (Ostropa – Bojków – Katowice-Murckowska)
• odcinek autostrady A1 pomiędzy węzłem Maciejów a węzłem Sośnica na obszarze Gliwic.

Zgodnie z zapowiedziami premiera Donalda Tuska, po zbudowaniu bezpłatna miałaby być również autostrada A8, jednak do tej pory nie pojawił się żaden zapis ustawowy potwierdzający słowa Premiera.

System opłat viaTOLL

Od 1 lipca 2011 r. kierowca pojazdu przekraczającego masę 3,5 tony musi posiadać specjalne urządzenie o nazwie viaTOLL. Na wybranych odcinkach dróg zainstalowano czytniki elektroniczne, które w sposób bezprzewodowy połączą się z urządzeniem oraz naliczą opłatę za przejazd. Urządzenie można doładować na wybranych stacjach benzynowych oraz punktach do tego przystosowanych. Kara za przejazd po wybranej drodze bez viaTOLL wynosi trzy tysiące złotych.

Parametry techniczne

Parametry dróg określa Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 – w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie. Autostrada różni się od drogi ekspresowej głownie tym, że droga ekspresowa: może być jednojezdniowa, ma więcej węzłów, czasami ma skrzyżowania, w terenie zabudowanym może być zaprojektowana dla niższej prędkości projektowej niż autostrada, ma węższe pasy ruchu, może mieć węższe pasy awaryjne i pobocza. Droga ekspresowa ma mniejszy minimalny pas drogowy niż autostrada - 40 m zamiast 60 m. Stosowanie zjazdów jest zabronione na obu rodzajów dróg.

Autostrada wyjątkowo może mieć węzły drogowe z drogami głównymi, węzłami powinna łączyć się z drogami głównymi przyspieszonymi, drogami ekspresowymi i autostradami. Odstępy między węzłami nie powinny być mniejsze niż 15 km, a w granicach lub sąsiedztwie dużego miasta lub zespołu miast nie mniejsze niż 5 km. W wyjątkowych sytuacjach, jeżeli potrzeby funkcjonalno-ruchowe takie odstępy uzasadniają, dopuszcza się pojedyncze odstępy między węzłami nie mniejsze niż 5 km i 3 km w granicach lub sąsiedztwie dużego miasta lub zespołu miast.

Autostrada powinna posiadać urządzenia łączności alarmowej.

Pozostałe parametry autostrad są zależne od prędkości projektowej:

prędkość projektowa (km/h)	120	100	801
szerokość pasa ruchu (m)	3,75		3,5
szerokość pasa awaryjnego (m)	3,0	2,5
maksymalna długość odcinka prostego (m) o wypukłych zmianach nachylenia drogi (załomach niwelety) nie ograniczających widoczności	2000		1500
minimalna długość odcinka prostego pomiędzy łukami w tę samą stronę (m)	500	400	350
minimalna długość łuku (m)	300	200	150
maksymalne nachylenie (%)	4	5	6
Uwagi do tabeli: 1 – tylko w granicach lub sąsiedztwie dużego miasta

Droga ekspresowa wyjątkowo może mieć skrzyżowania na prawe skręty z drogami zbiorczymi, powinna mieć węzły lub skrzyżowania z drogami głównymi i węzły z drogami wyższych klas. Odstępy między węzłami poza terenem zabudowy nie powinny być mniejsze niż 5 km, a na terenie zabudowy w granicach lub sąsiedztwie dużego oraz średniego miasta nie mniejsze niż 3 km. W wyjątkowych sytuacjach, jeżeli potrzeby funkcjonalno-ruchowe takie odstępy uzasadniają, dopuszcza się pojedyncze odstępy między węzłami nie mniejsze niż 3 km poza terenem zabudowy i 1,5 km na terenie zabudowy. Ronda na drodze ekspresowej są dopuszczone tylko na jej końcach. Stosowanie zjazdów na drodze ekspresowej jest zabronione.

Prędkość projektowa drogi ekspresowej powinna wynosić 120 (tylko dwujezdniowe), 100 lub 80 km/h poza terenem zabudowy oraz 80, 70 lub 60 (tylko obszar silnie zurbanizowany) km/h na obszarze zabudowy. Szerokość pasa awaryjnego powinna wynosić 2,5 m.

Pozostałe parametry dróg ekspresowych są zależne od prędkości projektowej:

	poza terenem zabudowy			na obszarze zabudowy1
prędkość projektowa (km/h)	1201	100	80	80	70	60
szerokość pasa ruchu (m)	3,5	3,5 3,752	3,5	3,5
maksymalna długość odcinka prostego (m) o wypukłych zmianach nachylenia drogi (załomach niwelety) nie ograniczających widoczności	2000		1500	1500	1200	1000
minimalna długość odcinka prostego pomiędzy łukami w tę samą stronę (m)	500	400	350	350	300	250
minimalna długość łuku (m)	300	200	150	150	100
maksymalne nachylenie (%)	4	5	6	6	7	8
Uwagi do tabeli: – tylko drogi dwujezdniowe – w przypadku drogi jednojezdniowej

Historia autostrad i dróg ekspresowych w Polsce

Dwudziestolecie międzywojenne

W dwudziestoleciu międzywojennym zaczęto w Polsce dyskutować i planować drogi przeznaczone dla szybkiego ruchu samochodowego na dalsze odległości, tzw. autostrady. W tych planach profesor M. W. Nestorowicz w czasopiśmie "Drogowiec" nr 9 z 5 marca 1939 wymienił jako najważniejsze drogi:

Drogi samochodowe I-ej kolejności:

1) Warszawa–Łódź - 100 km

2) Warszawa–Poznań, granica państwa (Berlin) - 350 km

3) Okrężna naokoło Warszawy - 130 km

4) Okrężna naokoło Poznania - 80 km

5) Gdynia–Bydgoszcz–Łódź–Katowice - 500 km

6) Okrężna naokoło Łodzi - 90 km

7) Bytów–Granica obszaru w m. Gdańska - 50 km

8) Katowice–Kraków–Lwów - 375 km

9) Warszawa–Lublin–Lwów–Śniatyń[–]Granica Państwa (Bukareszt) - 550 km

10) Puławy–Sandomierz–Przemyśl - 175 km

Razem - 2.400 km

Drogi samochodowe II-ej kolejności:

11) Piotrków Trybunalski–Kielce–Sandomierz - 180 km

12) Warszawa–Kielce–Kraków - 180 km

13) Łódź–Kalisz, Granica Państwa (Wrocław) - 130 km

14) Warszawa–Grodno–Wilno–Granica Państwa (Dźwińsk) - 575 km

15) Grodno–Nowogródek – Granica Państwa (Mińsk-Moskwa) - 190 km

16) Bydgoszcz–Poznań–Częstochowa - 350 km

17) Katowice–Cieszyn – (Brno) - 60 km

18) Ostrołęka–Gr. Państwa (Królewiec) - 50 km

19) Grodno–Gran. Państwa– (Kowno) - 40 km

20) Grodno–Brześć–Krasnystaw - 300 km

21) Warszawa–Brześć - 170 km

Razem - 2295 km

Ogólna długość I i II kolejności = 2.400+2.295=4695

Realizację rozpoczęto tuż przed wybuchem II wojny światowej, miała trwać 30 lat (do 1969). Do 1 września 1939 zostało zbudowanych 20 km odcinka nr 5 między miejscowościami Warlubie i Osiek (obecnie droga wojewódzka nr 214).

Po 1945 roku

Sytuacja

Po II wojnie światowej uległy zmianie granice Polski. Na Ziemiach Odzyskanych Polska odziedziczyła po III Rzeszy niedokończone (na wielu odcinkach wybudowana jedna jezdnia) i częściowo zniszczone działaniami wojennymi autostrady:

• Tzw. Berlinka (~106 km) – na odcinku Kołbaskowo – Łęczyca (obecnie A6 i DW142), oraz na odcinku Elbląg – Grzechotki (obecnie S22),
• Śląska (~270 km) – na odcinku Olszyna – Brzeg (~220 km) oraz Ujazd – Gliwice – Zabrze (~40 km) (obecnie A18/A4, odcinek koło Gliwic jest obecnie oznaczony jako DK88).

Większość mostów autostradowych nad rzekami została zniszczona w czasie wojny. Bezpośrednio po wojnie jedynie część z nich została odbudowana. Most nad Iną został odbudowany w 1972, zaś mosty nad Pasłęką, Młynówką i Omazą na drodze Elbląg – Grzechotki zostały odbudowane w latach 1996–2003. Poza istniejącymi autostradami istniały w różnych stadiach przerwane budowy dróg na trasach:

• Łęczyca – Chojnice,
• Zgorzelec – Bolesławiec,
• Brzeg – Ujazd,
• Świecko – Luboń k. Poznania.

Poza odbudową mostów wszystkie te konstrukcje (ukończone i nieukończone) dotrwały w praktycznie niezmienionym stanie do połowy lat 90. XX w. W latach 70. wydłużono jedynie Berlinkę o odcinek Łęczyca – Lisowo (powiat stargardzki), prowadząc jedną asfaltową jezdnię po śladzie autostrady, korzystając z gotowych nasypów i wiaduktów.

Plany

Autostrada A1 na odcinku Swarożyn – Nowe Marzy

Autostrada A2 – Węzeł Komorniki (Poznań Grunwald)

Autostrada A4 nocą w Katowicach

Autostrada A4 jako fragment IV obwodnicy Krakowa

Droga ekspresowa S7 w okolicach Grójca

Obwodnica Wyszkowa w ciągu drogi ekspresowej S8

Największy węzeł autostradowy w Polsce: Gliwice-Sośnica

W owym czasie powstały również ambitne plany budowy sieci autostrad na terenie całej Polski. W magazynie "Drogownictwo" z 1946 r. (nr 1) inż. Eugeniusz Buszma zaproponował następującą sieć:

1. Wschód – Zachód (Słubice – Warszawa – Białystok) - 680 km
2. Północ – Południe (Gdynia – Warszawa – Bałkany) - 650 km
3. Śląsk – Bałtyk I (Gdańsk – Łódź – Katowice) - 460 km
4. Pomorska (Gdańsk – Szczecin) - 280 km
5. Śląska (Wrocław – Katowice – Kraków) - 190 km
6. Mazurska (Królewiec – Elbląg – Malbork) - 20 km
7. Śląsk – Bałtyk II (Bydgoszcz – Wrocław) - 260 km
8. Łódź – Wrocław – Praga - 310 km
9. Katowice – (Wiedeń) - 60 km
10. Poznań – Szczecin - 200 km
11. Radom – Lublin – (Lwów) - 220 km

Razem 3330 km

Po dodaniu odcinków poniemieckich łączna sieć miała wynieść 3700 km. W późniejszym okresie zamierzano uzupełnić sieć o odcinki Warszawa-Kraków-Zakopane, Kraków-Przemyśl, Warszawa-Bydgoszcz-Koszalin, Poznań-Koszalin i Warszawa-Terespol. Jednak dojście do władzy komunistów, którzy nie chcieli w Polsce niczego kojarzącego się ze "zgniłym Zachodem" oraz rezygnacja z planu Marshalla zadecydowały o niezrealizowaniu ww. planów.

1972

Dopiero w latach 70 XX w. zaczęły się pierwsze poważne prace nad rozbudową sieci autostrad. W 1972 zaplanowano:

• budowę drogi Gliwice – Kraków (obecnie A4),
• dokończenie budowy (dobudowa drugiej jezdni) Wrocław – Gliwice (obecnie A4),
• budowę drogi Warszawa – Katowice (tzw. Gierkówka, obecnie S8/A1).

1976

W 1976 plany rozszerzono o odcinki:

• Tarnów – Kraków (obecnie A4),
• wschodnia obwodnica GOP (obecnie S1),
• Bielsko-Biała – Cieszyn (obecnie S1),
• Warszawa – Poznań (tzw. Olimpijka, obecnie A2),
• Łódź – Piotrków Trybunalski (obecnie A1).

1985

W 1985 plan zakładał istnienie już dwóch kategorii dróg samochodowych: autostrad i dróg ekspresowych. Jako autostrady zostały wyznaczone drogi na trasie dzisiejszych autostrad A1, A2 i A4. Realizacja tych planów postępowała jednak powoli. W latach 1978-1991 udało się oddać fragmenty A4: Jaworzno (Byczyna) – Kraków (Balice) (ok. 36 km), A2: Września – Konin (Modła) (ok. 48 km) oraz A1: Tuszyn – Piotrków Trybunalski (ok. 18 km). W kolejnych latach powstawały jedynie bardzo krótkie odcinki na przedłużeniu istniejących tras oraz przy granicy w pobliżu nowo otwieranych lub rozbudowanych przejść granicznych.

1993

W latach 90. XX w. zaczęto ponownie zmieniać plany sieci autostrad i dróg ekspresowych. W 1993 do rangi autostrad podniesiono planowane drogi:

• Szczecin – Gorzów Wlkp. – Zielona Góra – Legnica – Bolków – Lubawka (wówczas A3),
• Olszyna – Krzywa (A18, wówczas oznakowana A12),
• Łódź – Wrocław – Bolków (wówczas A8),
• Kołbaskowo – Szczecin (A6).

2001

W 2001 z rządowego planu budowy autostrad usunięto autostradę A3 – zastąpiono ją drogą ekspresową S3, zaś autostrada A8 została zredukowana do autostradowej obwodnicy Wrocławia oraz drogi ekspresowej S8 na odcinku Wrocław – Warszawa – Białystok.

2006

Oddano do użytku odcinek autostrady A2 między Koninem (Modła) a Łodzią (Stryków).

2007

22 grudnia oddano 25-kilometrowy odcinek autostrady A1 Pruszcz Gdański (Rusocin) – Tczew (Swarożyn). 26 września oddano po modernizacji 7,7-kilometrowy odcinek Klucz – Kijewo autostrady A6.

2008

17 października oddano 65-kilometrowy odcinek Tczew (Swarożyn) – Grudziądz (Nowe Marzy) autostrady A1.

22 grudnia ukończono obwodnicę Strykowa; oddano 1,7 kilometrowy odcinek Stryków I – Stryków II autostrady A2 i 3 kilometrowy w ciągu autostrady A1

Podpisano kontrakty na budowę:

• autostrady A2 na odcinku Świecko – Nowy Tomyśl (umowa podpisana w sierpniu 2008 r., w 2009 ruszyła budowa)

2009

Oddano do użytku:

• odcinek autostrady A4: Jędrzychowice (granica) – Krzyżowa (14 sierpnia)
• odcinek autostrady A4: Kraków-Wielicka – Szarów (28 października)
• odcinek autostrady A1: Gliwice-Sośnica – Rybnik (23 grudnia)

2010

Oddano do użytku:

• odcinek drogi ekspresowej S69: Szare - Laliki (5 marca)
• odcinek drogi ekspresowej S3: Klucz - Pyrzyce (26 maja)
• odcinek drogi ekspresowej S7: Grójec – Białobrzegi (maj)
• odcinek drogi ekspresowej S3: Pyrzyce - Myślibórz (22 października)
• odcinek drogi ekspresowej S6: obwodnica Słupska (26 października)
• odcinek drogi ekspresowej S7: Kraków-Bieżanów - Kraków-Rybitwy (16 listopada)
• odcinek autostrady A1: Rybnik - Żory (15 grudnia)
• odcinek drogi ekspresowej S8: Magnice - Wrocław Południe (30 grudnia)
• odcinek drogi ekspresowej S3: Myślibórz - Gorzów Wielkopolski-Małyszyn (30 grudnia)

2011

Oddano do użytku:

• odcinek drogi ekspresowej S8: Warszawa-Konotopa - Warszawa-Prymasa Tysiąclecia (19 stycznia)
• odcinek autostrady A1: Żory - Świerklany (21 kwietnia)
• odcinek drogi ekspresowej S7: Skarżysko - Zalezianka (27 kwietnia)
• odcinek autostrady A8: Wrocław Południe - Wrocław Lotnisko (5 maja)
• odcinek autostrady A8: Wrocław Północ - Wrocław Psie Pole (15 lipca)
• odcinek drogi ekspresowej S7: Elbląg-Raczki - Pasłęk-Północ (28 lipca)
• odcinek drogi ekspresowej S1: Bielsko-Biała Komorowice - Bielsko-Biała Rosta (19 sierpnia)
• odcinek autostrady A8: Wrocław Lotnisko - Wrocław Północ (31 sierpnia)
• odcinek autostrady A1: Gliwice-Sośnica - Gliwice-Maciejów (30 września)
• odcinek autostrady A1: Grudziądz (Nowe Marzy) - Toruń (14 października)
• odcinek drogi ekspresowej S69: Bielsko-Biała Rosta - Bielsko-Biała Mikuszowice (28 października)

Węzły autostradowe

Nazwa	Droga 1	Droga 2	Droga 3 / 4	Typ	Koordynaty
Balice I	A04 ! A 4	S07 ! S 7	—	Trąbka	Nieprawidłowe parametry: {50.087 |19.805 }
Gliwice Sośnica	A01 ! A 1	A04 ! A 4	DK44 ! DK 44	Koniczynka !Połowa koniczynki i trąbka	Nieprawidłowe parametry: {50|15|41|N|18|43|21|E}{{Współrzędne}} Nieznane pola: 3, 4, 5, 6, 7 oraz 8.
Gluchowo !Głuchowo	A02 ! A 2	S05 ! S 5	S11 ! S 11	Pół koniczynki i trąbka	Nieprawidłowe parametry: {52.349|16.755}
Goleniów	A06 ! A 6	S03 ! S 3	S06 ! S 6 / DK 6	Trąbka	Nieprawidłowe parametry: {53.589|14.821}
Jordanowo	A02 ! A 2	S03 ! S 3	—	Podwójne trąbki	Nieprawidłowe parametry: {52.3226 |15.5551}
Kraków Bieżanów	A04 ! A 4	S07 ! S 7	—	Trąbka	Nieprawidłowe parametry: {50.01295|20.06258}
Kraków Opatkowice	A04 ! A 4	S07 ! S 7	DK07 ! DK 7	Trąbka z dodatkowym połączeniem	Nieprawidłowe parametry: {49.99197|19.91436}
Krzesiny	A02 ! A 2	S11 ! S 11	DK11 ! DK 11	Koniczynka	Nieprawidłowe parametry: {52|20|45.69|N|16|59|57.11|E}{{Współrzędne}} Nieznane pola: 3, 4, 5, 6, 7 oraz 8.
Krzyżowa	A04 ! A 4	A18 ! A 18	—	Trąbka	Nieprawidłowe parametry: {51|19|39|N|15|38|38|E}{{Współrzędne}} Nieznane pola: 3, 4, 5, 6, 7 oraz 8.
Legnica	A04 ! A 4	S03 ! S 3	—		Nieprawidłowe parametry: {51.16793|16.09731}
Lodz Polnoc !Łódź Północ	A01 ! A 1	A02 ! A 2	—	Koniczynka i turbina	Nieprawidłowe parametry: {51|53|32|N|19|37|51|E}{{Współrzędne}} Nieznane pola: 3, 4, 5, 6, 7 oraz 8.
Lodz Poludnie !Łódź Południe	A01 ! A 1	S08 ! S 8	—
Lukowisko !Łukowisko	A02 ! A 2	S19 ! S 19	—
Mysłowice-Brzęczkowice	A04 ! A 4	S01 ! S 1	—	Koniczynka !Koniczynka	Nieprawidłowe parametry: {50|12|28|N|19|09|58|E}{{Współrzędne}} Nieznane pola: 3, 4, 5, 6, 7 oraz 8.
Nagradowice !Nagradowice	A02 ! A 2	S05 ! S 5	—		Nieprawidłowe parametry: {52.31695|17.12957}
Nowe Marzy	A01 ! A 1	S05 ! S 5	DK01 ! DK 1	Podwójne trąbki	Nieprawidłowe parametry: {53.47242|18.61668}
Pyrzowice	A01 ! A 1	S01 ! S 1	S11 ! S 11	Koniczynka	Nieprawidłowe parametry: {50.4537|19.0554}
Rzeszów Wschód	A04 ! A 4	S19 ! S 19	DK19 ! DK 19	Podwójne trąbki	Nieprawidłowe parametry: {50.09169|22.06026}
Rzeszów Zachód	A04 ! A 4	S19 ! S 19	—	Trąbka	Nieprawidłowe parametry: {50.10615|21.92072}
Szczecin Kijewo	A06 ! A 6	S10 ! S 10	DK03 ! DK 3 / DK 10	Koniczynka	Nieprawidłowe parametry: {53.37384|14.70147}
Szczecin Klucz	A06 ! A 6	S03 ! S 3	—	Trójkąt	Nieprawidłowe parametry: {53.33913|14.56787}
Toruń Czerniewice	A01 ! A 1	S10 ! S 10	—	Trąbka	Nieprawidłowe parametry: {52.96581|18.67702}
Toruń Lubicz	A01 ! A 1	S10 ! S 10	DK10 ! DK 10 / DK 80		Nieprawidłowe parametry: {53.03271|18.73064}
Warszawa Konotopa !Warszawa Konotopa	A02 ! A 2	S02 ! S 2	S08 ! S 8	Trójkąt	Nieprawidłowe parametry: {52.2001|20.8416}
Warszawa Lubelska	A02 ! A 2	S02 ! S 2	S17 ! S 17
Wroclaw Polnoc !Wrocław Północ	A08 ! A 8	S05 ! S 5	DK05 ! DK 5	Podwójne trąbki	Nieprawidłowe parametry: {51.16727|17.02349}
Wroclaw-Poludnie !Wrocław Południe	A04 ! A 4	A08 ! A 8	—	Koniczynka i turbina	Nieprawidłowe parametry: {51|02|40|N|16|55|59|E}{{Współrzędne}} Nieznane pola: 3, 4, 5, 6, 7 oraz 8.

w budowie	w planowaniu

Zobacz też

• klasy i kategorie dróg w Polsce
• Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad
• Rada ds. Autostrad
• Krajowy Fundusz Drogowy

Linki zewnętrzne

• Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Serwis informacyjny
• Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie
• Mapa etapów budowy autostrad, dróg ekspresowych i innych dróg krajowych
• Mapa etapów budowy autostrad i dróg ekspresowych - stan na koniec 10.2007