Semej: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
zbędne |
status |
||
| Linia 39: | Linia 39: | ||
W 1949 roku obszar o powierzchni 18 mln ha stał się pierwszym w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] poligonem [[ABC (wojskowość)|nuklearnym, biologicznym oraz chemicznym]]. Zdetonowano tu pierwszą radziecką bombę atomową, a w 1953 roku pierwszą radziecką [[Ładunek termojądrowy|bombę wodorową]]. Do 1963 roku oficjalnie przeprowadzono 468 naziemnych i podziemnych wybuchów jądrowych (wg innych źródeł 513) – spowodowało to skażenie terenu poligonu oraz jego otoczenia<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.tvp.pl/publicystyka/aktualnosci/semipalatynsk-enklawa-radioaktywnego-skazenia/4362256 | tytuł = Semipałatyńsk – enklawa radioaktywnego skażenia | data dostępu = 2011-11-22 | opublikowany = tvp.pl}}</ref>. Badania przeprowadzone w niepodległym Kazachstanie dowodzą, że liczba osób dotkniętych promieniowaniem wynosi 220 tys. (dawka 7-250 [[Siwert|mSv]]) oraz 37,2 tys. z dawką 350-990 mSv. Promieniowanie spowodowało wśród tej populacji podwyższoną o 25-30% zachorowalność na raka. Notowane są także zaburzenia rozwoju mentalnego dzieci z rodzin narażonych na promieniowanie. W 1991 roku poligon zamknięto<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.thebulletin.org/web-edition/features/the-lasting-toll-of-semipalatinsks-nuclear-testing | tytuł = The lasting toll of Semipalatinsk's nuclear testing | data dostępu = 2011-11-23 | opublikowany = thebulletin.org | autor = Togzhan Kassenova | data = 2009-09-28}}</ref>. |
W 1949 roku obszar o powierzchni 18 mln ha stał się pierwszym w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] poligonem [[ABC (wojskowość)|nuklearnym, biologicznym oraz chemicznym]]. Zdetonowano tu pierwszą radziecką bombę atomową, a w 1953 roku pierwszą radziecką [[Ładunek termojądrowy|bombę wodorową]]. Do 1963 roku oficjalnie przeprowadzono 468 naziemnych i podziemnych wybuchów jądrowych (wg innych źródeł 513) – spowodowało to skażenie terenu poligonu oraz jego otoczenia<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.tvp.pl/publicystyka/aktualnosci/semipalatynsk-enklawa-radioaktywnego-skazenia/4362256 | tytuł = Semipałatyńsk – enklawa radioaktywnego skażenia | data dostępu = 2011-11-22 | opublikowany = tvp.pl}}</ref>. Badania przeprowadzone w niepodległym Kazachstanie dowodzą, że liczba osób dotkniętych promieniowaniem wynosi 220 tys. (dawka 7-250 [[Siwert|mSv]]) oraz 37,2 tys. z dawką 350-990 mSv. Promieniowanie spowodowało wśród tej populacji podwyższoną o 25-30% zachorowalność na raka. Notowane są także zaburzenia rozwoju mentalnego dzieci z rodzin narażonych na promieniowanie. W 1991 roku poligon zamknięto<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.thebulletin.org/web-edition/features/the-lasting-toll-of-semipalatinsks-nuclear-testing | tytuł = The lasting toll of Semipalatinsk's nuclear testing | data dostępu = 2011-11-23 | opublikowany = thebulletin.org | autor = Togzhan Kassenova | data = 2009-09-28}}</ref>. |
||
Od 1854 miasto (w tym czasie Semipałatyńsk) było ośrodkiem administracyjnym oraz największym miastem regionu który obenie jest Kazachstanem Wschodnim (1854-1920 obwód semipałatyński, 1920-1928 gubernia, semipałatyńska, 1928-1930 okręg semipałatyński, 1932-1939 obwod wschodniokazachstański, od 1939 i do 1997 ponownie obwód semipałatyński). W 1997 Semipałatyńsk utracił status miasta obwodowego na rzecz [[Öskemen]] ale nadal jest największym miastem regionu. |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
Wersja z 00:44, 18 gru 2011
Szablon:Miasto zagranica infobox Semej (kaz. Семей; ros. Семей, Siemiej, do 2007 Семипалатинск, Siemipałatinsk, Semipałatyńsk) – miasto w północno-wschodnim Kazachstanie, w pobliżu granicy z Rosją, położone na południowy wschód od Pawłodaru. 310 tys. mieszkańców (2009)[1]. Port nad Irtyszem; przemysł spożywczy, lekki, cementowy; stocznia; węzeł kolejowy; 4 szkoły wyższe; muzea (m.in. Fiodora Dostojewskiego).
Historia
Założony w 1718 roku jako warownia położona 18 km na południe od obszaru dzisiejszego miasta, w pobliżu ruin klasztoru buddyjskiego, składającego się z siedmiu budynków, od którego wzięła się nazwa Semipałatyńsk. Przeniesiony na swoje obecne miejsce w 1778 roku, w celu ochrony przed wiosennymi powodziami; od 1782 roku miasto. Od XIX wieku miejsce zesłań politycznych. W latach 1854–59 w mieście przebywał pisarz Fiodor Dostojewski, który służył jako żołnierz w batalionie liniowym.
Rozwój miasta nastąpił po doprowadzeniu linii kolejowej z Syberii w 1906 roku oraz po zakończeniu budowy Kolei Turkiestańksko-Syberyjskiej w 1931 roku[2]. Od 1939 roku stolica obwodu.
W 1949 roku obszar o powierzchni 18 mln ha stał się pierwszym w ZSRR poligonem nuklearnym, biologicznym oraz chemicznym. Zdetonowano tu pierwszą radziecką bombę atomową, a w 1953 roku pierwszą radziecką bombę wodorową. Do 1963 roku oficjalnie przeprowadzono 468 naziemnych i podziemnych wybuchów jądrowych (wg innych źródeł 513) – spowodowało to skażenie terenu poligonu oraz jego otoczenia[3]. Badania przeprowadzone w niepodległym Kazachstanie dowodzą, że liczba osób dotkniętych promieniowaniem wynosi 220 tys. (dawka 7-250 mSv) oraz 37,2 tys. z dawką 350-990 mSv. Promieniowanie spowodowało wśród tej populacji podwyższoną o 25-30% zachorowalność na raka. Notowane są także zaburzenia rozwoju mentalnego dzieci z rodzin narażonych na promieniowanie. W 1991 roku poligon zamknięto[4].
Od 1854 miasto (w tym czasie Semipałatyńsk) było ośrodkiem administracyjnym oraz największym miastem regionu który obenie jest Kazachstanem Wschodnim (1854-1920 obwód semipałatyński, 1920-1928 gubernia, semipałatyńska, 1928-1930 okręg semipałatyński, 1932-1939 obwod wschodniokazachstański, od 1939 i do 1997 ponownie obwód semipałatyński). W 1997 Semipałatyńsk utracił status miasta obwodowego na rzecz Öskemen ale nadal jest największym miastem regionu.
- ↑ Semej. Encyklopedia PWN. [dostęp 2010-09-03].
- ↑ Semey. Britannica Online Encyclopedia. [dostęp 2010-09-03]. (ang.).
- ↑ Semipałatyńsk – enklawa radioaktywnego skażenia. tvp.pl. [dostęp 2011-11-22].
- ↑ Togzhan Kassenova: The lasting toll of Semipalatinsk's nuclear testing. thebulletin.org, 2009-09-28. [dostęp 2011-11-23].