Strzelectwo

Strzelectwo – ogół aktywności związanej z użyciem broni palnej lub broni pneumatycznej, zarówno bojowym, jak i sportowym, myśliwskim oraz rekreacyjnym. Czasem termin ten jest używany w odniesieniu do użycia innych typów broni zdolnych do miotania pocisków, zwłaszcza łuku i kuszy, choć w tym przypadku bardziej odpowiednie jest stosowanie terminu łucznictwo.

Wstęp

Mianem strzelectwa sportowego określa się dyscyplinę sportu polegającą na współzawodnictwie w strzelaniu ze sportowej broni palnej albo pneumatycznej do tarczy lub celów ruchomych.

Strzelectwo znalazło się w programie olimpijskim już podczas pierwszych igrzysk w Atenach 1896. Polacy zdobyli dotychczas cztery złote medale olimpijskie: Józef Zapędzki w Meksyku 1968 i Monachium 1972 oraz Renata Mauer w Atlancie 1996 i Sydney 2000.

Regulacją zasad w strzelectwie zajmuje się Międzynarodowa Federacja Strzelectwa Sportowego (ISSF). Poszczególne państwa mają krajowe związki strzeleckie. W Polsce jest to Polski Związek Strzelectwa Sportowego.

Konkurencje strzeleckie (według ISSF)

Wyróżnia się 3 podstawowe rodzaje strzelań – z karabinów (w postawie leżącej, stojącej i klęczącej), z pistoletów (w postawie stojącej) oraz ze strzelb śrutowych do rzutków. Konkurencje można również podzielić ze względu na sposób strzelania. W konkurencjach dynamicznych zawodnicy oddają wiele jedno- lub kilkustrzałowych serii na polecenie sędziego (np. pistolet szybkostrzelny lub ruchoma tarcza). Z drugiej strony w konkurencjach statycznych zawodnicy mają dłuższy czas na oddanie kilkudziesięciu strzałów i sami narzucają sobie rytm strzelania. Przed każdą konkurencją zawodnicy oddają strzały próbne. W konkurencjach statycznych mogą zazwyczaj oddawać dowolną liczbę strzałów próbnych; ograniczeni są jedynie czasem jaki chcą poświęcić z całej konkurencji na próbne serie. W konkurencjach dynamicznych liczba strzałów próbnych przewidziana jest w regulaminie i oddaje się je na komendę.

Liczba strzałów w jednej konkurencji bywa różna i zależy od płci zawodników i wieku. Juniorzy i kobiety mają w wielu przypadkach zmniejszoną liczbę strzałów.

Dokładne informacje na temat każdej konkurencji można znaleźć w regulaminie Międzynarodowej Federacji Strzelectwa Sportowego dostępnym na stronie internetowej tej organizacji.

Broń długa

Zawody w konkurencji karabin pneumatyczny 10 m

Tarcza dla konkurencji karabin pneumatyczny 10 m

Strzelectwo sportowe - strzelanie w pozycji leżącej w konkurencji karabin sportowy

Do strzelania z broni długiej używa się specjalnego ubrania strzeleckiego. Składają się na nie: usztywniana kurtka, spodnie, rękawica na rękę, w której trzyma się broń, i specjalne buty. Wygląd i cechy każdego z elementów ubioru są dokładnie określone przez regulamin ISSF.

• Karabin pneumatyczny (Kpn); zawodnicy oddają strzały w pozycji stojącej do tarcz ustawionych w odległości 10 m. Zależnie od kategorii (kobiety lub mężczyźni, juniorzy lub seniorzy) są to najczęściej cztery lub sześć serii po dziesięć strzałów. Czas konkurencji jest tak ustalony, aby na jedną serię zawodnik miał ok. 15 min plus 15 min. na serię próbną.

• Karabin sportowy/dowolny leżąc (Ksp/Kdw); zawodnicy oddają strzały do tarcz umieszczonych w odległości 50 m. Oddawanych jest zazwyczaj 60 strzałów plus seria próbna w czasie 1 godz. 15 min. Używana broń to karabiny na ostrą amunicje określane często mianem KBKS o kalibrze 5,6 mm ( .22 ) long rifle. Strzały oddawane są w pozycji leżącej, a w stabilizacji postawy pomaga specjalny pas przytwierdzony z jednej strony do broni, a z drugiej zamocowany między łokciem a barkiem na stroju strzelca. Nie używa się mechanicznych stabilizatorów, zawodnik opiera broń jedynie na swoich rękach.

• Ruchoma tarcza (RT), zwana też potocznie "dzikiem" ze względu na sylwetkę dzika umieszczaną na tarczy przy strzelaniu na 50 m. Zawodnicy oddają strzały w pozycji stojącej z karabinu pneumatycznego (10 m) lub sportowego (50 m) do przesuwającej się tarczy. Konkurencja dzieli się na część szybką i wolną. W części szybkiej tarcza pojawia się na 2,5 s, a w części wolnej na 5 s. Istnieje też wersja mieszana i standardowa. W wersji standardowej najpierw odstrzeliwana jest część wolna, a następnie szybka. W wersji mieszanej przejścia szybkie i wolne są losowe – zawodnik nie wie, czy w danym momencie będzie strzelał do tarczy poruszającej się szybko czy wolno. Dyscyplina była kiedyś w programie igrzysk olimpijskich.

• Karabin standardowy leżąc (Kst); strzały oddawane są na odległość 300 m z broni większego kalibru (do 8 mm) niż w innych strzelaniach. W konkurencji oddawanych jest 60 strzałów (po 10 do tarczy) w czasie 1 godziny 15 minut.

• Trzy postawy (3x20 i 3x40); zawodnicy strzelają w trzech różnych pozycjach. Najpierw w pozycji leżącej, następnie w pozycji stojącej, a na końcu w klęczącej. Do strzelania używa się karabinu sportowego/dowolnego (na 50 m) lub karabinu standardowego (na 300 m). Liczba serii w każdej postawie waha się w od 1 do 4. Przed każdą postawą zawodnicy mają osobne tarcze na strzały próbne. Czas trwania konkurencji zależny jest od liczby serii w każdej postawie.

Broń krótka (pistolety)

Wszystkie konkurencje pistoletowe odbywają się w pozycji stojącej. Nie jest przy nich potrzebny specjalny ubiór jak przy broni długiej. Często używa się jednak (tak jak przy strzelaniu z karabinu) przesłonek na oko, które nie uczestniczy w celowaniu. Konkurencje szybkostrzelne rozgrywane są bronią mieszczącą co najmniej 5 sztuk amunicji w magazynku i strzelającą w trybie samopowtarzalnym (tzn. można oddawać kolejne strzały jedynie ponownie wciskając spust, bez potrzeby naciągania zamka).

• Pistolet pneumatyczny (Ppn); podobnie jak w karabinku pneumatycznym tarcza (o znacznie większych rozmiarach niż w karabinku) ustawiona jest w odległości 10 m. Czasy konkurencji i liczba oddawanych strzałów są identyczne jak w karabinku pneumatycznym. Stosuje się również taką samą amunicję.

• Pistolet dowolny 50 m (Pdw); konkurencja oficjalnie rozgrywana tylko wśród mężczyzn. Oddaje się 60 strzałów, ocenianych w ciągu dwóch godzin. Do broni używa się takiej samej amunicji jak do karabinu sportowego (5.6 mm, boczny zapłon).

• Pistolet sportowy 25 m (Psp) (kobiety); strzelanie odbywa się w dwóch częściach, precyzyjnej i szybkiej. W części precyzyjnej zawodnicy oddają 6 serii po pięć strzałów; na każdą jest 5 minut. W części szybkostrzelnej zawodnicy oddają 30 strzałów w 6 seriach. Tym razem zawodnik ma na każdy strzał 3 sekundy. Na ten czas tarcza ustawiana jest prostopadle do linii strzału lub zaświeca się zielone światło. Przy każdym "pojawieniu" się celu zawodnik może oddać tylko jeden strzał. Amunicja - 22lr (5.6 mm, boczny zapłon).

• Pistolet centralnego zapłonu 25 m (Pcz) (mężczyźni); konkurencja wygląda identycznie jak pistolet sportowy kobiet. Różni się używaną bronią. Pistolet centralnego zapłonu ma znacznie większy kaliber (7.62 mm - 9.65 mm) niż pistolet sportowy.

• Pistolet szybkostrzelny 25 m (Psz) (mężczyźni); konkurencja podzielona jest na dwie takie same części po 30 strzałów każda. W każdej części jest sześć 5-strzałowych serii. Te sześć serii podzielone jest na 3 pary. W każdej parze czas na strzelenie serii jest różny. W pierwszej parze zawodnik ma 8 s na wystrzelenie jednej serii, w drugiej ma na serię 6 s a w trzeciej tylko 4 s. W tej konkurencji strzały każdy strzał jest oddawany do osobnej tarczy; oznacza to, że w czasie wystrzeliwania serii zawodnik musi przesuwać celownik pistoletu ze środka jednej tarczy na następną. Tak jak w pistolecie sportowym możliwość oddawania strzałów sygnalizowana jest przez zielone światło odpowiedniego urządzenia lub obrócenie tarcz w kierunku zawodnika.

• Pistolet standardowy 25 m (Pst) (mężczyźni); konkurencja podzielona jest na 3 części. W każdej części są cztery 5-strzałowe serie. W pierwszej części na każdą serię zawodnik ma 150 sekund, w drugiej 20 sekund, a w trzeciej 10 sekund. Podobnie jak w przypadku pistoletu sportowego zawodnik strzela, gdy tarcza zwrócona jest w jego stronę lub świeci się zielone światło.

Strzelanie do rzutków

Przy strzelaniu do rzutków stosuje się strzelby śrutowe o kalibrze wagomiarowym nie większym niż 12 i o długości łuski nie większej niż 70mm. Maksymalna naważka śrutu nie może być większa niż 24,5g i musi być on wykonany z ołowiu lub stopu zatwierdzonego przez ISSF i mieć kształt kulisty. Celem są ceramiczne rzutki w kształcie dysku (średnica 110 mm, wysokość 25-26 mm, waga 105 g). Są bardzo kruche, tak aby rozpaść się przy najmniejszym kontakcie z ołowianym śrutem, na tyle jednak mocne, żeby wytrzymać wystrzelenie z dużą prędkością z maszyny miotającej. ISSF określa następujące konkurencje rzutkowe:

• Skeet

• Trap

• Double trap

Finały

W niektórych konkurencjach na prestiżowych zawodach (olimpiada, mistrzostwa świata) rozgrywane są wersje konkurencji z finałem. Jest to dodatkowa seria, ograniczona przez czas dla wszystkich konkurencji: 75 sekund (wyjątkiem jest 50m karabin postawa leżąc: 45 sekund), w której uczestniczy ośmiu najlepszych zawodników, a wyniki liczy się z dokładnością do 0,1 punktu. Zatem maksymalny wynik jaki można uzyskać w finale za jeden strzał to 10,9 punktu. Dzieje się tak gdy przestrzelina nie tylko zahacza o krawędź dziesiątki, lecz dodatkowo znajduje się w samym środku tarczy. Są dwa rodzaje finału:

• Finał standardowy – finaliści strzelają dodatkową serię, a ich wynik dodawany jest do rezultatu uzyskanego w ogólnej części konkurencji. Wygrywa zawodnik z największą sumą konkurencji i finału.

• Finał australijski – finaliści oddają kolejne strzały razem. Po każdym strzale sędzia sprawdza wyniki. Zawodnik który odda najgorszy strzał odpada z finału. Jeżeli liczba zawodników z najgorszym strzałem jest większa niż jeden, oddają oni strzały dodatkowe, dopóki jeden z nich nie odpadnie. Konkurencja trwa do momentu wyłonienia zwycięzcy.

Remisy w strzelectwie

W przypadku gdy więcej niż jeden zawodnik uzyska taki sam wynik, wyższe miejsce zajmuje ten, który strzelił w konkurencji więcej wewnętrznych dziesiątek. Przy równej liczbie wewnętrznych dziesiątek lepszy jest ten który miał lepszy wynik ostatniej serii (10-strzałowej). Jeżeli i ostatnia seria jest taka sama, to sprawdza się, ile zawodnik strzelił w serii przedostatniej itd. Wyjątkiem od powyższej reguły jest sytuacja, gdy dwóch (lub więcej) zawodników uzyskało wynik "absolutny", czyli maksymalną liczbę punktów w danej konkurencji; w takim wypadku zawodnicy zajmują ex aequo pierwsze miejsce.

Ciekawostki

• Pole dziesiątki na tarczy dla karabinu pneumatycznego, do której strzela się z odległości 10 m, ma jedynie 0,5 mm (milimetra) średnicy.
• Wbrew pozorom do strzelania nie jest niezbędne "celne oko". Ważniejsza jest umiejętność koncentracji i swobodnego oraz równomiernego wyciskania spustu. Poważnym błędem jest oddawanie strzału w momencie, który wydaje się strzelcowi jedynym odpowiednim - takie działanie w większości wypadków powoduje tzw. zerwanie strzału. Świadczy o tym m.in. rozgrywanie konkurencji strzeleckich dla niewidomych, w których o nakierowaniu na cel informuje strzelca dźwięk o zmieniającej się wysokości.

Bibliografia

• Oficjalne zasady Międzynarodowej Federacji Strzelectwa Sportowego
• Ograniczenia PZSS dla broni sportowej

Linki zewnętrzne

• Dyscypliny olimpijskie - strzelectwo