Garnizon Orzysz

Koszary w Orzyszu - 1900 r.

Budynek sztabu w 2008

Byłe koszary ŻW

Garnizon Orzysz – garnizon w północno-wschodniej Polsce.

Orzysz (niem. Arys) prawa miejskie otrzymał w 1725 z rąk króla Prus Fryderyka Wilhelma I. Od 1753 miasto i okolica było miejscem czasowego stacjonowania wojsk. W 1890 w pobliżu miasta założono poligon wojskowy znany pod nazwą poligon Orzysz. W 1895 Orzysz uzyskał status miasta garnizonowego, kiedy powstały pierwsze baraki koszarowe, w których wojsko stacjonowało już na stałe. Na przełomie XIX i XX w., po uruchomieniu połączeń kolejowych z Piszem (1905), Giżyckiem (1908), Mrągowem i Ełkiem (1911), koszary zostały rozbudowane a poligon powiększony. Uruchomienie połączeń kolejowych i rozbudowa koszar wpłynęło na rozwój miasta . W Orzyszu stacjonowały jednostki wojskowe armii niemieckiej, a po 1945 jednostki SZ PRL i SZ RP. Stacjonujące w garnizonie Orzysz jednostki wojskowe (nowo formowane bądź dyslokowane z innych garnizonów) reprezentowały różne rodzaje wojsk (artylerię i wojska rakietowe, pancerne, piechotę, saperów), o różnych szczeblach organizacji (Dywizja, Brygada, pułk, batalion) i podporządkowania. Przez lata przechodziły liczne zmiany etatowo-organizacyjne.

Jednostki wojskowe stacjonujące w garnizonie Orzysz

Jednostki armii niemieckiej - XVIII-XX w.

• 9 pułk Bośniaków
• 5 pułk huzarów
• 14 pułk piechoty
• 58 pułk piechoty

Jednostki polskie - po 1945

• 8 Dywizja Artylerii Przełamania - dowództwo
• 19 Brygada Artylerii Haubic
• 108 Pułk Artylerii Haubic
• 26 Brygada Artylerii Haubic
• 68 Pułk Artylerii Haubic
• 123 Pułk Artylerii Haubic
• 140 Pułk Artylerii Haubic
• 65 Pułk Piechoty
• 23 Batalion Czołgów i Artylerii Pancernej
• 32 Brygada Artylerii, potem jako 32 Brygada Rakiet Operacyjno-Taktycznych (do 1989)
• 32 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Wojsk Rakietowych i Artylerii (1989-1997)
• 7 Oddział Dyscyplinarny - JW 1370, powszechnie znana jako jednostka karna (do 1991)
• 4 Brygada Kawalerii Pancernej (1995-2001)
• Litewsko-Polski Batalion Sił Pokojowych (1998-2008)
• Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych (obecnie Bemowo Piskie)

Obecnie - 2012

• 15 Giżycka Brygada Zmechanizowana - część pododdziałów
• 15 Mazurski Batalion Saperów
• Wojskowa Komenda Transportu Olsztyn - Delegatura Orzysz
• Garnizonowy Węzeł Łączności
• JW 4226 - Skład Orzysz

Bibliografia

• Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.brak strony w książce
• Histori Orzysza na stronie internetowej miasta