Carl Czerny

Carl Czerny

Carl Czerny (również Karl; właściwie, Karel; ur. 21 lutego 1791, zm. 15 lipca 1857) – austriacki pianista, kompozytor i nauczyciel pochodzenia czeskiego. Do dziś jest pamiętany za swoje etiudy na fortepian.

Czerny urodził się w Wiedniu. Najpierw brał lekcje gry na fortepianie u swojego ojca, potem także u Johanna Nepomuka Hummela, Antonia Salieriego i Ludwiga van Beethovena. Był cudownym dzieckiem, po raz pierwszy wystąpił publicznie w wieku 8 lat, zagrał wówczas koncert fortepianowy Mozarta.

Był znakomitym pedagogiem; jednym z jego uczniów był Franciszek Liszt. Liszt zadedykował mu swoje Etiudy Transcendentalne (Études d'exécution transcendante). Czerny był pierwszym kompozytorem który użył słowa etiuda ("studium") jako tytuł utworu muzycznego. Uczył również najsłynniejszego później pedagoga fortepianu, Polaka Teodora Leszetyckiego, który stworzył wielką szkołę pianistyki światowej.

Czerny również skomponował bardzo wiele (liczba opusów, czyli dzieł wydanych, sięga 861), wliczając w to wiele mszy i requiem, a także wiele symfonii, koncertów, sonat i utworów na kwartet smyczkowy. Żaden spośród tych utworów nie zachował się w repertuarze koncertowym do dzisiaj.

Jako kompozytor Czerny pozostawał pod wyraźnym wpływem Beethovena oraz reprezentował sobą - obok Hummela, Moschelesa, Thalberga i wczesnej twórczości Chopina - styl brillant, tzw. przejściowy styl pomiędzy klasycyzmem a romantyzmem oraz zbieżny z muzycznym sentymentalizmem. Wyraziło się to w komponowaniu bardzo modnych wirtuozowskich fantazji, wariacji na tematy popularnych oper oraz innych utworów, przeznaczonych jak na fortepian solo, tak i na fortepian na 4, 6 lub 8 rąk, jak również na kilka fortepianów. Owa praktyka komponowania muzyki na duet (czy większy skład) fortepianowy pod koniec XIX wieku została zupełnie zaniechana. Tacy muzycy, jak Chopin czy Schumann, mieli do Czernego stosunek ironicznie-pogardliwy, odmawiając jego kompozycjom fantazji i polotu. Mimo że jest w tym pewna prawda, wydaje się, iż w dobie coraz rzetelniejszych poszukiwań muzyczno-historycznych muzyka jego znajdzie uznanie melomanów.

Wśród najciekawszych utworów Czernego są Ouverture charactéristique et brillante h-moll, Op.54, 3 Sonaty "Militaire et Brillante", Op.119, "Pastorale", op. 121 i "Sentimentale", op. 120 na fortepian (na 4 ręce), Fantazja f-moll, op. 226 na fortepian na 4 ręce, Koncert fortepianowy na 4 ręce z orkiestrą, op. 153 i inne.