Astrologia

Astrologia (z gr. αστρολογία = άστρον + λόγος, dosłownie "nauka o gwiazdach") - odmiana wróżbiarstwa opierająca się na założeniu, że istnieje bezpośrednia korelacja między zjawiskami na niebie a losem poszczególnych ludzi i wydarzeniami na Ziemi. Odwołuje się do nauk humanistycznych, w tym głównie psychologii i socjologii.

Astralistyka stwierdza, że we wszystkich kulturach świata zjawiska meteorologiczne, astralne, kosmiczne wywierają na ludzi przemożny wpływ, człowiek uważa je za znaczące lub decydujące o jego losie.

Od astrologii odróżnia się astrolatrię, czyli kult gwiazd i planet, uważanych za demony bóstwa lub ich siedziby.

Dnia 20 marca, głównie w Stanach Zjednoczonych, obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Astrologii. Data ta związana jest z wejściem Słońca do znaku Barana, co w astrologii jest uważane za początek nowego roku.

Astrologia nazywana jest czasem "wiedzą królewską". Królewskość jej bierze się jednak nie od wyższości nad innymi dziedzinami, lecz z historycznych zaszłości. Od początku bowiem nielicznych wówczas astrologów można było znaleźć tylko na dworach królów i władców.

Historia astrologii

W starożytności nie występowało rozróżnienie pomiędzy astronomią, a astrologią w dzisiejszym rozumieniu tych pojęć. Astrologia była wówczas wyżej ceniona jako nauka, astronomia była jedynie jej nauką pomocniczą. Mikołaj Kopernik we wstępie do swojego epokowego dzieła "O obrotach" pisze o "Nauce, którzy jedni zowią astrologią, inni astronomią, a wielu sposród starożytnych szczytem matematyki". Dopiero pokasowanie w XVIII w. katedr astrologii na uniwersytetach (m.in. na UJ) zepchnęło ją do roli gazetowej pseudonauki. Dotąd była uważana często za ukoronowanie wszelkiej wiedzy.

Astrologii używano przede wszystkim do prognozowania pogody oraz wyznaczania "szczęśliwych dni". Większe przepowiednie, jeśli były trafne, przynosiły sławę i bogactwo. Nietrafione niejednokrotnie kończyły się śmiercią astrologa. Stąd astrolodzy dbali o to by były dostatecznie niejasne i pozostawiajace jak największą możliwość interpretacji.

Pierwotnie uważano, że ciała niebieskie reprezentują na niebie władców ziemskich. W pierwszym tysiącleciu przed n.e. ugruntował się pogląd związany z wróżbiarstwem, że indywidualne losy władców mogą być odczytane z położenia ciał niebieskich. Powstał zodiak.

Astrologia narodziła się w Mezopotamii. Niektórzy badacze uważają, że Sumerowie w 2. tysiącleciu przed n.e., bazując na obserwacjach astronomicznych, stworzyli świątynię schodkową wykorzystując budowlę wieżową zikkurat (zigurat) w Ur (Uruk), której siedem kondygnacji symbolizowało 7 (liczba magiczna) wówczas znanych ciał niebieskich, wędrujących na tle tak zwanych gwiazd stałych. Są to: Księżyc, Słońce, Wenus, Merkury, Mars, Jowisz i Saturn. Taka świątynia miała umożliwiać kapłanom kontakt z siłami nadprzyrodzonymi. Gwiazdozbiory zostały wyodrębnione i nazwane, niebo podzielono na trzy sfery, był znany syderalny Księżycowy pas zodiakalny. Wierzono, że ruch ciał niebieskich odbywa się pod wpływem bóstw. Prognozy astrologiczne dotyczyły królów, władców, a więc były związane z losami narodów.

Określenie Chaldejczyk w odniesieniu do Babilończyków stało się synonimem astrologa.

W Egipcie - od 2778 roku przed n.e. posługiwano się kalendarzem najdokładniejszym w starożytności. Rozpoznano rzekome powiązanie spodziewanego przyboru Nilu ze wschodem gwiazdy Syriusz. Wiele prognoz politycznych starano się wyprowadzić z położenia tej gwiazdy. Od Chaldejczyków skomplikowana wiedza astrologiczna dotarła do kapłanów Thota, który był uważany za bóstwo Księżyca. Powstał wtedy zodiak egipski.

W Ameryce - Aztekowie i Majowie stworzyli 260-dniowy kalendarz księżycowy służący do obliczania terminów świąt religijnych. Rozplanowanie miasta Cuzco wykazuje pewne związki z pasem zodiakalnym.

W Chinach - państwie środka - cesarz był czczony jako przedstawiciel nieba. Astrologia chińska stworzyła 28-dniowy kalendarz księżycowy oraz wyodrębniła pas zodiakalny. Chińscy astrolodzy obserwowali już przed n.e. kometę Halley'a, a od 28 roku przed n.e. plamy na Słońcu. Powstał wtedy zodiak chiński.

W Indiach - w drugim tysiącleciu przed n.e. teksty Wedy zawierają powiązania obserwacji astronomicznych z systemem filozoficznym i obrzędami religijnymi, w tym również z reinkarnacją. Astrologia była uważana za najwyższy stopień wiedzy.

W Europie - około 2000 przed n.e. powszechnie znana potężna budowla megalityczna (kromlech) Stonehenge była prawdopodobnie miejscem kultu, związanym z obserwacjami ciał niebieskich, przede wszystkim Słońca i Księżyca. Powstał zodiak celtycki. W Starożytnej Grecji dopiero Simplikios wprowadził rozróżnienie pomiędzy astrologią (dawniejszą), a astronomią. Grecy przejęli od Babilończyków pojęcie planet, jednak Słońce traktowali jako najważniejsze. Po włączeniu Grecji do cesarstwa rzymskiego astrologia znajduje odbicie w alchemii, gnozie, manicheizmie.

Chrześcijaństwo - opierając się na Biblii potępiało wszelkie wróżbiarstwo, w tym przekonania Chaldejczyków i astrologię. Tertullian (Tertullianus) ostrzega przed astrologią.

Jednak w średniowieczu znane były księgi astrologiczne, na przykład rękopis nr 3731 z roku 1431 z kolekcji Harleian - jest to zbiór rękopisów w Muzeum Brytyjskim zgromadzony przez Roberta Harley'a i jego syna Edwarda w początku XVIII wieku.

W Renesansie powołując się na źródła hellenistyczne nastąpił ponowny rozwój astrologii. Wielcy astronomowie często zajmowali się astrologią (Kopernik, Tycho de Brahe, Galileusz, Johannes Kepler), jednak uważali taką działalność za niegodną astronoma. Aż do XIX w. astrologia zachowuje swe znaczenie w najwyższych warstwach społecznych.

Współczesna astrologia

Obecnie kwestia astrologii nie może być uważana jako nieistotna. Rozpowszechnienie horoskopów w mass mediach, a zwłaszcza w popularnych tygodnikach jest znaczące i niektórzy twierdzą, że świadczy to o rosnącym zapotrzebowaniu na usługi astrologiczne. Wpływa ona też czasami na politykę (z rad astrologów korzystali m.in. Adolf Hitler i Ronald Reagan).

Astrologia jest traktowana przez naukę jako pseudonauka. Współcześni astrolodzy mniej zajmują się prognozowaniem, a większy nacisk kładą na analizę osobowości, jako pewnego rodzaju doradcy życiowi.

W latach 60. naukowcy z NASA odkryli, że planety będące w koniunkcji lub opozycji do Słońca wzmacniają siłę burz magnetycznych. Według niektórych naukowców, wyrzucane z takich burz cząsteczki poruszające się z ogromną prędkością mogą wpływać na fizjologię oraz system nerwowy rodzących się istot.

W 2003 roku naukowcy amerykańscy badający mikrofalowe promieniowanie tła odkryli tropikalny Zodiak - do tej pory uważany za wymysł astrologów.

Krytyka astrologii

Astrologia jest krytykowana za brak przedstawienia badań metodami naukowymi dotyczących istnienia hipotetycznych sił rzekomo generowanych przez ciała niebieskie przynależące do Układu Słonecznego. Krytycy zarzucają astrologii także stosowanie w analizach astrologicznych interpretacji nowo odkrytych planet, według cech przypisywanych ich imiennym patronom.

Zobacz też

• Astrologia finansowa
• Diogenes Laertios
• Epoka hellenistyczna
• podstawowe zagadnienia z zakresu astronomii

Bibliografia

• Spotkanie z astrologią Tadeusz Doktór, Warszawa 1987
• Wyniki badań satelity WMAP: http://lanl.arxiv.org/abs/astro-ph/0403353, szczegółowe mapy: http://lanl.arxiv.org/abs/astro-ph/0302496

Linki zewnętrzne

• AstroWikipedia
• Internetowa Encyklopedia Astrologii
• http://www.gwup.org/themen/texte/astrologie/
• Biuletyn Sceptyczny