Kolej Wschodniochińska

Kolej Wschodniochińska

Kolej Wschodniochińska (ros. Китайско-Восточная железная дорога, КВЖД) – linia kolejowa przebiegająca przez północno-wschodnie Chiny (Mandżurię). Została zbudowana by połączyć rosyjskie miasta Czyta i Władywostok. Jej południowa gałąź, znana na Zachodzie jako Kolej Południowomandżurska, stanowiła casus belli wojny rosyjsko-japońskiej i drugiej wojny chińsko-japońskiej (1937–1945).

Historia

Początki budowy KWŻD sięgają lat 90. XIX wieku. W maju 1895 roku, jeszcze na rok przed uzyskaniem zgody Chin, Rosjanie wysłali na teren budowy dwie grupy inżynierów, z zadaniem wytyczenia przebiegu przyszłej kolei. Jedna ekspedycja opracowała tzw. wariant północny, który ostatecznie został zatwierdzony do realizacji. Według niego kolej miała przebiegać przez miasta Acheng, Hulan i Qiqihar i schodzić w dolinę rzeki Yalu Jiang. Początkowo budowa kolei spotkała się z oporem władz chińskich, ale wskutek rosnącej potęgi Japonii i dominacji Wielkiej Brytanii na Dalekim Wschodzie, Rosja wydawała się naturalnym sojusznikiem, a w najgorszym wypadku, 'mniejszym złem'. W maju 1896 r. w zamian za zgodę na budowę, Chiny otrzymały gwarancje militarne ze strony Rosji oraz pożyczkę, bez której nie mogłyby spłacić odszkodowań wobec Japonii po przegranej wojnie w 1895. W porównaniu z koncesjami na budowę kolei uzyskanymi przez Wielką Brytanię (Kolej Kowloon-Kanton ukończona z 1911, o długości 35 km) i Francję (Linia Indochiny-Junnan z 1898, o długości 460 km) skala rosyjskiego przedsięwzięcia nie miała sobie równych (sama długość trakcji, bez późniejszej odnogi południowej wynosiła 1481 km). Oficjalnie budowę kolei finansował stworzony specjalnie w tym celu Bank Rosyjsko-Chiński, z kapitałem pochodzącym głównie z Francji. Budowa kolei była ukoronowaniem koncepcji "pokojowego podboju" Dalekiego Wschodu rosyjskiego ministra finansów Siergieja Witte.

Mimo przyjętego przez Chiny 1435 mm standardu rozstawu toru, na trasie KWŻD Rosjanie wymogli swój 1524 mm standard.

W budowie kolei brali udział polscy inżynierowie, m.in. Stanisław Kierbedź. Na centrum administracyjne Kolei i Wschodniochińskiej Strefy Kolejowej obrano Harbin. Przy budowie zatrudniono wielu Polaków, wcześniej zatrudnionych przy budowie Kolei Transsyberyjskiej, a także zesłańców politycznych z 1863 roku.

Zobacz też

• Konflikt o Kolej Wschodniochińską

Bibliografia

• Edward Kajdański, "Korytarz. Burzliwe dzieje Kolei Wschodniochińskiej 1898-1998", Książka i Wiedza, Warszawa, 2000.