Elfriede Jelinek: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
JarektBot (dyskusja | edycje)
60 909 edycji
→‎Powieści: powieści Babel i Podróż Zimowa
Linia 59: Linia 59:
* ''Żądza'' (''Gier''); Reinbek 2000; wydanie polskie: W.A.B., 2007
* ''Żądza'' (''Gier''); Reinbek 2000; wydanie polskie: W.A.B., 2007
* ''Zazdrość'' (''Neid'') 2009 − opublikowana w Internecie
* ''Zazdrość'' (''Neid'') 2009 − opublikowana w Internecie
* ''Babel'', ''Podróż Zimowa''; wydanie polskie: Agencja Dramatu i Teatru 2013


== Dramaty ==
== Dramaty ==

Wersja z 23:57, 8 lis 2013

{{{imię i nazwisko}}}
ilustracja
podpis
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Elfriede Jelinek (ur. 20 października 1946 w Mürzzuschlag) – austriacka pisarka i feministka, laureatka Literackiej Nagrody Nobla w roku 2004.

Życiorys

Jej ojciec, Friedrich Jelinek, z wykształcenia chemik, był czeskim Żydem, a matka Ilona, córka rzeźnika, pochodziła z Wiednia. Urodziła córkę w wieku 43 lat[1].

Pierwsze próby literackie Elfriede Jelinek podejmowała w wieku 6 lat. W 1966 wysłała swoje wiersze do Austriackiego Towarzystwa Literackiego, które zaprosiło ją w 1967 na spotkanie młodych twórców w Innsbrucku. W tym samym roku wydany został tomik jej wierszy pt. Lisas Schatten (Cień Lizy)[2].

Od wczesnych lat uczyła się gry na fortepianie. Mimo poważnych problemów zdrowotnych ukończyła Konserwatorium w Wiedniu (dyplom w 1971)[2]. Na Uniwersytecie w Wiedniu ukończyła historię sztuki.

Jest związana z lewicą – przez lata utrzymywała bliskie kontakty ze środowiskami komunistycznymi (w latach 1974−1991 była członkiem Komunistycznej Partii Austrii).

Jelinek żyje z dala od mediów, cierpi na agorafobię[potrzebny przypis] (dlatego też nie odebrała osobiście Nagrody Nobla), prawie wcale nie udziela wywiadów. Zabiera jednak głos w wielu kwestiach (np. w głośnej sprawie Josefa Fritzla), wypowiadając się na swej stronie internetowej. Tutaj[3] też umieściła w 2009 r. tekst swej ostatniej powieści, pt. Zazdrość (Neid), rezygnując z druku[4].

Twórczość

Głównymi tematami jej feministycznej prozy są kobieca seksualność i walka płci. W ostatnich utworach bardziej skupiła się na satyrycznym i demaskatorskim opisie współczesnych problemów społecznych, m.in. walce z przejawami antysemityzmu, odradzającym się nazizmem i związkiem nazizmu z katolicyzmem. Dotyka też w swej twórczości tematyki ekologicznej[5].

W środowisku literackim jest uważana za pisarkę kontrowersyjną i skandalizującą[6]. Także przyznanie Jelinek Nagrody Nobla nie obyło się bez kontrowersji. Jeden z członków Akademii Szwedzkiej zrezygnował z dalszego uczestnictwa w jej pracach, zaznaczając, iż ta decyzja "rujnuje nagrodę"[7]. Jak brzmi uzasadnienie werdyktu, nagrodę przyznano za "demaskowanie absurdalności stereotypów społecznych w powieściach i dramatach". Akademia wyeksponowała też "nadzwyczajną lingwistyczną pasję" w twórczości Jelinek.

Powieść Pianistka została zekranizowana w 2001 przez austriackiego reżysera Michaela Hanekego. Główną rolę w tym filmie zagrała francuska aktorka Isabelle Huppert.

Wyróżnienia

Powieści

  • bukolit. hörroman; Wien 1979
  • jesteśmy przynętą, kochanie! (wir sind lockvögel baby!); Reinbek 1970; wydanie polskie: W.A.B., 2009
  • Michael. Ein Jugendbuch für die Infantilgesellschaft; Reinbek 1972
  • Amatorki (Die Liebhaberinnen); Reinbek 1975; wydanie polskie: W.A.B., 2005
  • Wykluczeni (Die Ausgesperrten); Reinbek 1980; wydanie polskie: W.A.B., 2005
  • Pianistka (Die Klavierspielerin); Reinbek 1983; wydanie polskie: Sic!, 1997
  • Oh Wildnis, oh Schutz vor ihr; Reinbek 1985
  • Pożądanie (Lust); Reinbek 1989; wydanie polskie: W.A.B., 2007
  • Dzieci umarłych (Die Kinder der Toten); Reinbek 1995; wydanie polskie: W.A.B., 2009
  • Żądza (Gier); Reinbek 2000; wydanie polskie: W.A.B., 2007
  • Zazdrość (Neid) 2009 − opublikowana w Internecie
  • Babel, Podróż Zimowa; wydanie polskie: Agencja Dramatu i Teatru 2013

Dramaty

  • Was geschah, nachdem Nora ihren Mann verlassen hatte; 1977
  • Clara S.; 1981
  • Burgtheater; 1983
  • Choroba, albo współczesne kobiety; 1984
  • Präsident Abendwind; 1987
  • Wolken.Heim; 1988
  • Totenauberg; 1991
  • Raststätte; 1994
  • Stecken, Stab und Stangl; 1996
  • Ein Sportstück; 1998
  • er nicht als er; 1998
  • In den Alpen
  • Das Werk
  • Prinzessinnendramen
  • Bambiland; 2003'
  1. ↑ Angelika Kuźniak: Jelinek: Trzeba tresować mnie jak psa, w: "Duży Format", dodatek do "Gazety Wyborczej", s. 16−17.
  2. ↑ a b Angelika Kuźniak: Jelinek: Trzeba tresować mnie jak psa..., s. 16−17.
  3. ↑ elfriedejelinek.com.
  4. ↑ Elfriede Jelinek opublikowała swoją powieść w Internecie, Serwis gazeta.pl, 2008-05-08, dostęp: 2009-10-19.
  5. ↑ zob: Prof. Małgorzata Sugiera z Uniwersytetu Jagiellońskiego, znawczyni twórczości Jelinek, w komentarzach po przyznaniu Nagrody Nobla w 2004 r: Czytelnia.onet.pl
  6. ↑ Np. wypowiedzi prof. Małgorzaty Sugiery i prof. Jacka Trznadla, zamieszczone w komentarzach po przyznaniu Nagrody Nobla w 2004 r: Czytelnia.onet.pl
  7. ↑ "Zrujnowany" Nobel, artykuł w portalu księgarskim ksiazka.net.pl, 2005-10-12. Dostęp: 2009-10-19.

Linki zewnętrzne

Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
XX wiek
XXI wiek

Nobel

Szablon:Link FA

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Elfriede_Jelinek&oldid=37855506”