Taiko

Bębniarze taiko w Aichi w Japonii

Słowo taiko (jap. 太鼓) w języku japońskim oznacza "wielki bęben". Poza Japonią jest ono używane przede wszystkim jako łączne określenie różnorodnych japońskich bębnów (和太鼓, 'wa-daiko', "japoński bęben" w języku japońskim) oraz do stosunkowo młodej sztuki zespołowych występów bębniarzy taiko (czasem określanej jako "kumi-daiko", 組太鼓). Do wyrobu bębna używa się co najmniej dwustu letniego drewna, które po wstępnej obróbce jest suszone naturalnie przez co najmniej pięć lat. Wnętrze bębna jest rzeźbione dzięki czemu bębny wydają inne dźwięki.

Rodzaje taiko

Wystawa prezentująca wyrób bębna taiko

Nagadō-daiko (jap. 長胴太鼓 długie taiko) składa się z dwóch kawałków skóry wołowej naciągniętych na drewniany korpus (tradycyjnie wycięty z pojedynczego kawałka drewna, obecnie często wykonywany z klepek) i mocno naprężonych. Naciągi tsukeshime-daiko (jap. 付締め太鼓 często skracane do "shime-daiko" lub "shime") są umieszczone na żelaznych obręczach i złożone wokół mniejszego korpusu. Lina tsukeshime-daiko jest mocno naciągana przed każdym użyciem. okedō-daiko (jap. 桶胴太鼓 "beczkowaty" taiko, często skracane do "okedo" lub "oke") może być umieszczony na stojaku i używany jak każdy inny taiko, lecz zazwyczaj jest przywiązany do ramienia, pozwalając bębniarzowi na grę w czasie ruchu. Pozostałe taiko to między innymi uchiwa-daiko (jap. 団扇太鼓 taiko "wachlarz"), hira-daiko (jap. 平太鼓 płaski taiko), ō-daiko (jap. 大太鼓 wielki taiko) i cała gama instrumentów perkusyjnych, wykorzystywanych w tradycyjnych japońskich przedstawieniach nō, gagaku i kabuki.

Olbrzymi bęben taiko, o długości 240cm, średnicy 240cm i wadze 3 ton. Wykonany z pojedynczego kawałka drewna pozyskanego z 1200-letniego drzewa

Bębny okedō-daiko mogą mieć różne rozmiary. Od niewielkich, łatwych do noszenia, do największych wśród bębnów japońskich. Z kolei nagadō, może być wykonany w różnych rozmiarach, ale nie ma aż takiej dowolności, ze względu na konstrukcję z klepek.

Region Aomori jest słynny z festiwalu Nebuta, podczas którego wielu ludzi gra na ogromnych okedō wiezionych przez ulice.

Zarówno nagadō-daiko, jak i okedō, posiadają dźwięk obręczy nazywany "ka". Jednakże w czasie gry na obręczy w przypadku okedō, należy uderzać tylko w najbardziej zewnętrzną metalową obręcz, a nie w sam korpus bębna. Cienkie, lekkie drewno okedō jest szczególnie podatne na niszczenie pod wpływem uderzeń.

Wykorzystanie taiko w sztuce wojennej

W feudalnej Japonii, taiko były często używane do podnoszenia morale wojska, wyznaczania rytmu marszu i do wydawania rozkazów lub obwieszczeń. Gdy oddział zbliżał się do bitwy, taiko yaku (dobosz) był odpowiedzialny za wyznaczenie tempa marszu, zwykle jako sześć kroków na uderzenie (uderzenie-2-3-4-5-6, uderzenie-2-3-4-5-6).

Według jednaj z kronik historycznych (Gunji Yoshu), dziewięć serii po pięć uderzeń wzywało sojusznika, a dziewięć serii po trzy uderzenia, przyspieszonych trzy lub czterokrotnie, z następującymi po nich okrzykami "Ei! Ei! O! Ei! Ei! O!" były wezwaniem do natarcia i pościgu za wrogiem.

Pojęcia związane z taiko

• Bachi - drewniane pałeczki do gry na taiko
• Ji, inaczej Jiuchi - podstawowy rytm, wykorzystywany jako wsparcie dla głównego rytmu (O-uchi). Jikata to muzyk grający rytm ji.
• Ma - japońskie określenie przerwy lub pauzy, jest używane do opisu chwili ciszy. W grze na taiko jest to okres pomiędzy uderzeniami.
• Oroshi - charakterystyczna seria uderzeń w grze na taiko. Muzyk rozpoczyna wolno, z licznymi ma. Stopniowo ma (czas) pomiędzy uderzeniami staje się coraz krótsze, aż do momentu, gdy uderzenia zlewają się w jeden grzmot.

Linki zewnętrzne

Zespoły taiko w Japonii:

• Art Lee
• Kodo
• Oedo Sukeroku Daiko
• TAO
• Tokara
• Wadaiko Yamato