Obligacja skarbowa

Obligacja skarbowa – dłużny papier wartościowy emitowany przez Skarb Państwa. Skarb Państwa – emitent obligacji – pożycza od nabywcy obligacji określoną sumę pieniędzy i zobowiązuje się ją zwrócić (wykupić obligacje) – w określonym czasie wraz z należnymi odsetkami.

Innymi słowy, obligacje skarbowe to forma oprocentowanej pożyczki pieniężnej zaciąganej przez Skarb Państwa u osób zakupujących obligacje. Środki uzyskane z obligacji finansują cele przewidziane w budżecie państwa oraz są przeznaczane na spłatę wcześniej zaciągniętych długów.

Istnieje możliwość wykupu obligacji przed terminem zapadalności.

Bezpieczeństwo

W teorii obligacje skarbowe są jedną z najbardziej bezpiecznych lokat nadwyżek kapitału na rynku. Gwarantem jest państwo, a więc zazwyczaj podmiot z największymi (lub jednymi z największych) dochodami i majątkiem na rynku. W praktyce zaś problemy gospodarcze Grecji (od 2011 r.) czy wcześniejsze problemy innych krajów pokazują, że państwa jako takie mogą być niewypłacalne, co więcej pozycja państwa pozwala nawet na ustawowe pozbycie problemu zadłużenia z tytułu obligacji. Przykładowo Argentyna jest de facto i de iure bankrutem od 2001, bo nie wszyscy wierzyciele zgodzili się na umorzenie obligacji ogłoszone przez państwo, a Grecja ustawowo zmieniła obligacje na takie o mniejszej wycenie do spłaty (o 107 mld euro, posiadacze greckich obligacji stracili 53,5 proc. ich nominalnej wartości, nie licząc strat na oprocentowaniu), bez zgody wszystkich wierzycieli co właściwie oznacza bankructwo, mimo prawnego uregulowania wielkości zadłużenia.

Ograniczone bezpieczeństwo obligacji wynika także z faktu, że najczęściej są one kupowane przez mieszkańców danego kraju. W celu spłaty obligacji państwo może nałożyć dodatkowe podatki czy wręcz zrezygnować ze spłaty ich części. O ile w dość odległej przeszłości (np. wojna krymska) zdarzało się, że teren państwa nie spłacającego swoich długów zostawał zajmowany przez wierzycieli, o tyle w dzisiejszych czasach taka sytuacja nie ma miejsca.

Nie istnieje instytucja międzynarodowa mogąca zażądać spłaty długu, pod groźbą użycia siły czy zajęcia mienia w sposób komorniczy. Politycy będący aktualnie u władzy mogą zdecydować się na wariant nawet nierozmawiania z inwestorami, co najwyżej doprowadzi do skurczenia się gospodarki i atrakcyjności inwestycyjnej kraju, jednocześnie pozostawiając inwestorów z nic nie wartymi papierami.

Obligacje w Polsce

Rodzaje obligacji skarbowych w Polsce

Obligacje skarbowe oferowane w Polsce przez Skarb Państwa, reprezentowany przez Ministra Finansów, w sieci sprzedaży detalicznej dzielą się na dwie grupy:

• obligacje oszczędnościowe,
• obligacje rynkowe.

Obligacje oszczędnościowe oferowane są wyłącznie osobom fizycznym, rezydentom i nie-rezydentom. Mogą one być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym nieregulowanym na podstawie umowy sprzedaży lub darowizny. Nie są natomiast notowane na giełdzie papierów wartościowych. Obligacje oszczędnościowe emitowane są co miesiąc i sprzedawane zawsze po cenie równej wartości nominalnej, tj. 100 zł.

Do obligacji oszczędnościowych zalicza się obligacje dwuletnie, czteroletnie oraz dziesięcioletnie.

Obligacje rynkowe dostępne są zarówno dla rezydentów jak i nie-rezydentów, będących osobami fizycznymi oraz dla osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, z wyłączeniem podmiotów finansowych, spółek akcyjnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Najważniejszą cechą tych obligacji jest możliwość obrotu nimi na giełdzie papierów wartościowych – za pośrednictwem biur maklerskich dla posiadaczy rachunków papierów wartościowych lub możliwość sprzedaży bezpośrednio z rachunku rejestrowego dla tych, którzy nie posiadają rachunku inwestycyjnego. Od maja 2005 r. obligacje rynkowe są notowane nie tylko na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, ale także na rynku regulowanym prowadzonym przez MTS BondSpot S.A. (dotyczy to obligacji wyemitowanych od maja 2005 r., a więc TZ0508 i wszystkich kolejnych emisji trzylatek oraz emisji pięciolatek od SP0610 do SP1210). Ponadto mogą być przedmiotem obrotu na rynku wtórnym nieregulowanym na podstawie umów sprzedaży lub darowizny. Obligacje rynkowe są sprzedawane w trzymiesięcznych emisjach – zawsze po dziennej cenie sprzedaży odpowiadającej cenie emisyjnej powiększonej o wartość odsetek przypadających na dany dzień sprzedaży.

W Polsce emituje się obligacje rynkowe najczęściej na okres:

• 2 lat – stałe oprocentowanie,
• 3 lat – zmienne oprocentowanie,
• 4 lat – zmienne oprocentowanie,
• 10 lat – zmienne oprocentowanie.

Zobacz też

• Bon skarbowy

Linki zewnętrzne

• Obligacje skarbowe
• Leksykon budżetowy Biura Analiz Sejmowych – Obligacja skarbowa
• TreasuryDirect – Treasury Bills Department of the Treasury, Bureau of the Public Debt
• staatsanleihen.de