Gustav Noske: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Robot skopiował szablon {{Kontrola autorytatywna}} z en:Gustav Noske, de:Gustav Noske.; zmiany kosmetyczne |
m uproszczenie wywołania szablonu {{Kontrola autorytatywna}} |
||
| Linia 33: | Linia 33: | ||
Po [[20 lipca]] [[1944]] został aresztowany przez [[Gestapo]] za domniemany udział w [[zamach 20 lipca|próbie zamachu stanu 20 lipca]]. Noske został uwolniony przez wkraczające do Niemiec oddziały alianckie. Po wojnie mieszkał w [[Hanower]]ze. Zmarł podczas przygotowań do wykładów w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]. |
Po [[20 lipca]] [[1944]] został aresztowany przez [[Gestapo]] za domniemany udział w [[zamach 20 lipca|próbie zamachu stanu 20 lipca]]. Noske został uwolniony przez wkraczające do Niemiec oddziały alianckie. Po wojnie mieszkał w [[Hanower]]ze. Zmarł podczas przygotowań do wykładów w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]. |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
{{Kontrola autorytatywna |
{{Kontrola autorytatywna}} |
||
[[Kategoria:Urodzeni w 1868|Noske Gustav]] |
[[Kategoria:Urodzeni w 1868|Noske Gustav]] |
||
Wersja z 01:21, 8 lut 2014
 Gustav Noske (z prawej) i Walther von Lüttwitz (1920). | |
| Data i miejsce urodzenia |
9 lipca 1868 roku |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 listopada 1946 roku |
| |
Gustav Noske (ur. 9 lipca 1868 roku w Brandenburgu - zm. 30 listopada 1946 roku w Hanowerze) niemiecki działacz polityczny (SPD) i minister rządu Rzeszy. W latach 1919-20 był ministrem Reichswehry w rządzie Rzeszy – pierwszym ministrem obrony Republiki Weimarskiej.
Urodził się w Brandenburgu nad Hawelą. Z zawodu był mistrzem rzeźnictwa. Z polityką związał się poprzez działalność w związku zawodowym. Należał do Partii Sojaldemokratycznej (Sozialdemokratische Partei Deutschlands, SPD). W roku 1906 dostał się do Reichstagu. Pozostał posłem w czasie I wojny światowej. Interesował się sprawami wojskowymi oraz kwestiami kolonialnymi. Można go zakwalifikować do prawego skrzydła socjalistów.
Najbardziej wsławił się stłumieniem, w uzgodnieniu z również socjaldemokratycznym kanclerzem Republiki Weimarskiej Friedrichem Ebertem powstania komunistów i lewicowych socjaldemokratów, tzw. powstania Spartakusa, zorganizowanego przez Związek Spartakusa w styczniu 1919 roku. W tym celu zalegalizował i posłużył się skrajnie prawicowymi organizacjami paramilitarnymi Freikorpsów. W dniach 10-17 stycznia 1919 Freikorpsy wraz żołnierzami Reichswehry pod dowództwem generała von Lüttwitza stłumiły powstanie Spartakusa, którego przywódcy (jednocześnie przywódcy USPD[1]) – Róża Luksemburg i Karl Liebknecht – zostali po aresztowaniu przez pruską policję przekazani żołnierzom Freikorpsów. Oboje zostali następnie zamordowani, a sprawcy nie ponieśli z tego tytułu żadnej faktycznie odpowiedzialności[2]. Już ze względu na ten fakt Noske jest postacią kontrowersyjną.
Był jednym z nielicznych przedstawicieli SPD gotowych na współpracę z konserwatywną, monarchistyczną w poglądach (zatem antyrepublikańską) kadrą oficerską, pozostawiając jej kontrolę nad armią. Był jednak zaskoczony, gdy w konsekwencji swej polityki, po rozmowie z gen. Hansem von Seecktem w czasie tzw. puczu Kappa-Lüttwitza (skierowanego z kolei przez Freikorpsy i część Reichswehry przeciw rządowi Rzeszy) w marcu 1920 uświadomił sobie, że Reichswehra wykonuje rozkazy swego dowództwa, a nie rządu Republiki Weimarskiej i uważa się za siłę autonomiczną w państwie[3].
Od roku 1920 Noske pełnił funkcję prezydenta Hanoweru. Został zdymisjonowany przez rząd kanclerza Adolfa Hitlera po przejęciu władzy przez NSDAP w trybie tzw. Gleichschaltung (pol. "ujednolicenie"), czyli wprowadzenia komisarycznych rządów kontrolowanych przez NSDAP w krajach związkowych Rzeszy wiosną 1933, na podobieństwo komisarycznego rządu Prus wprowadzonego przez kanclerza Rzeszy von Papena latem 1932. Po odsunięciu od władzy Noske nie został poddany represjom i regularnie pobierał rentę państwową w pełnym wymiarze należnym emerytowanemu prezydentowi Hanoweru.
Po 20 lipca 1944 został aresztowany przez Gestapo za domniemany udział w próbie zamachu stanu 20 lipca. Noske został uwolniony przez wkraczające do Niemiec oddziały alianckie. Po wojnie mieszkał w Hanowerze. Zmarł podczas przygotowań do wykładów w Stanach Zjednoczonych.
- ↑ Niezależna Socjaldemokratyczna Partia Niemiec, wyodrębniona z SPD, lewicowa frakcja niemieckiej partii socjaldemokratycznej
- ↑ Ciało Róży Luksemburg po zamordowaniu wrzucono do Kanału Haweli. Odnaleziono je dopiero w lipcu 1919. Dwóch bezpośrednich sprawców zbrodni zostało skazanych na nieznaczne (2 lata) kary więzienia, trzeci zbiegł zagranicę. Mocodawcy nie zostali ustaleni ani ukarani.
- ↑ Hans von Seeckt bezceremonialnie oświadczył Noskemu: "jeden garnizon nie będzie strzelał do innego garnizonu"- odmawiając wykonania rozkazu ministra obrony skierowania wojsk przeciw zamachowcom. Jerzy Krasuski w "Historii Niemiec" podaje inne słowa: "Reichswehra nie strzela do Reichswehry".