Kuomintang

Szablon:Nazwa chińska infobox Kuomintang (KMT) lub Guomindang (GMD) (po polsku "Chińska Partia Narodowa") – partia (pierwotnie reprezentująca tzw. chiński socjalizm) utworzona w Chinach w 1912 przez Song Jiaorena. Wygrała wybory do parlamentu w lutym 1913. W październiku tegoż roku prezydent Chin Yuan Shikai nakazał rozwiązanie Kuomintangu i usunięcie jego członków z parlamentu. (zobacz Historia Chin).

Flaga Kuomintangu przedstawiająca białe słońce na niebieskim tle. Dwanaście promieni symbolizuje postęp. W latach 1928-1949 była umieszczona w lewym górnym rogu (jako kanton) flagi państwowej Republiki Chińskiej (obejmującej wówczas Chiny kontynentalne, zaś po przegranej wojsk Kuomintangu podczas chińskiej wojny domowej i ewakuacji ich sił na Tajwan stała się flagą marynarki wojennej mieszczącej obecnie na tej wyspie Republiki Chińskiej a flaga państwowa została taka jak przed ewakuacją na Formozę (Tajwan)

Utworzenie Kuomintangu

Partia została odtworzona przez Sun Jat-sena w 1919 i stała się partią rządzącą w południowych regionach. Za rządów Sun Jat-sena partia współpracowała ze Związkiem Radzieckim i Komunistyczną Partią Chin. W 1925 Sun Jat-sen zmarł, a przywództwo objął dotychczasowy głównodowodzący armii Czang Kaj-szek. W lecie 1925 Kuomintang odniósł znaczne sukcesy militarne, lecz wybuchły też walki wewnętrzne między komunistyczną a narodową frakcją, które zakończyły się zerwaniem współpracy ze Związkiem Radzieckim przez Czang Kaj-szeka w marcu 1926. Do 1928 Kuomintang opanował prawie całe Chiny.

Wojna domowa i utrata Chin

Choć lokalne walki trwały przez cały czas, wojna domowa na pełną skalę z wspieranymi przez Związek Radziecki komunistami wybuchła dopiero w 1945. Do 1949 komuniści opanowali większość Chin, Kuomintang został u władzy jedynie w prowincji Tajwan.

Powstanie ludności na Tajwanie przeciwko Kuomintangowi w 1947 r.

W 1945 roku wyspa Tajwan zajmowana od 1895 roku przez Japonię powróciła pod panowanie chińskie. KMT ustanowiło administrację, na czele której stanął generalny gubernator Chen Yi. Przybyli z kontynentu urzędnicy dość szybko dali się poznać od złej strony pogardzając miejscową ludnością i dyskryminując m.in. w dziedzinie ekonomicznej. Skonfiskowane Japończykom setki zakładów przemysłowych i kopalni oraz dziesiątki tysięcy domów trafiały do rodzin lub znajomych urzędników i wojskowych. Powszechny nepotyzm i korupcja lokalnych władz opanowanych całkowicie przez KMT oraz brutalność policji dodatkowo zaogniały sytuację.

27 lutego 1947 roku chińscy agenci z Biura Monopolu Tytoniowego w Tajpej podczas akcji przeciwko nielegalnym handlarzom ciężko pobili kobietę sprzedającą papierosy. Kiedy wzburzony wydarzeniem tłum Tajwańczyków ruszył przeciwko agentom ci otworzyli ogień zabijając jedną osobę i raniąc wiele innych. W dniu 28 lutego 1947 wielotysięczna grupa demonstrantów udała się pod siedzibę gubernatora domagając się aresztowania sprawców. Jednak w odpowiedzi policja i żandarmeria użyła broni strzelając do zgromadzonych ludzi z karabinów maszynowych. Gubernator Chen Yi na obszarze całej wyspy wprowadził stan wyjątkowy.

Tajwańczycy spontanicznie zorganizowali oddziały, które zdobyły broń z magazynów wojskowych i przystąpili do walki ze znienawidzonym reżimem Kuomintangu. Przestraszony obrotem sytuacji Czang Kaj-szek wysłał na wyspę dodatkowe oddziały wojska i rozkazał bezwzględne rozprawienie się z buntownikami. Żołnierze szybko poradzili sobie z uzbrojonymi powstańcami i zaczęła się masakra miejscowej ludności cywilnej często nie mającej nic wspólnego ze zbrojnym buntem. Otwierano ogień z ciężarówek do każdego podejrzanego człowieka zabijając w ten sposób wiele osób. Schwytani powstańcy i cywile uznani za sympatyków rebelii byli rozstrzeliwani w masowych egzekucjach bez sądu. Ofiarą tortur, egzekucji i uwięzienia bez sądu padło 140 000 Tajwańczyków. Z tej liczby zostało z rąk żołnierzy reżimu Kuomintangu zamordowanych około 30 000 ludzi.

Wydarzenia te często określane mianem "incydentu 28 lutego" doprowadziły do ustanowienia całkowitego zdominowania Tajwanu przez Chińczyków z kontynentu, którzy zasilali kadry miejscowego Kuomintangu kontrolującego nie tylko życie polityczne, armię, policję, sądownictwo i administrację ale i takie dziedziny jak gospodarka, media, edukacja i kultura. Doprowadziło to do wywołania trwałego podziału między stanowiącymi mniejszość (12% ogółu) Chińczykami kontynentalnymi, a zepchniętą na margines większością (86%) Chińczyków tajwańskich (rodowici Tajwańczycy wywodzący się z chińskich osadników przybyłych na wyspę w XVII i XVIII wieku). Stopniowa liberalizacja reżimu KMT w latach 80. pozwoliła na powolną emancypację tajwańskich Chińczyków aż do pełnego równouprawnienia w początkach lat 90. Demokratyzacja przyniosła ze sobą nie tylko wolność polityczną, ale i otworzyła zakazaną wcześniej dyskusję na temat niepodległości Tajwanu (obecnie w dalszym ciągu Republika Chińska).

Kuomintang obecnie

Kuomintang do dzisiaj jest jedną z największych partii Republiki Chińskiej. Wchodzi w skład koalicji Niebieskich. Przewodniczącym partii jest od 2009 Ma Ying-jeou.

Przewodniczący Kuomintangu

• Song Jiaoren (1912-1913)
• Sun Jat-sen (1913-1914 i 1919-1925)
• Zhang Renjie (1925-1926)
• Hu Hanmin (1927-1931)
• Wang Jingwei (1931-1933)
• Czang Kaj-szek (1933-1975)
• Chiang Ching-kuo (1975–1988)
• Lee Teng-hui (1988-2000)
• Lien Chan (2000-2005)
• Ma Ying-jeou (2005-2007)
• Wu Po-hsiung (2007) (tymczasowo)
• Chiang Pin-kung (2007) (tymczasowo)
• Wu Po-hsiung (2007–2009)
• Ma Ying-jeou (od 2009)

Zobacz też

• Republika Chińska, rewolucja Xinhai

Znani działacze

• Sun Jat-sen
• Czang Kaj-szek
• Chiang Ching-kuo

historyczne siły zbrojne

• Armia Narodowo-Rewolucyjna (國民革命軍, Guómín Gémìng Jūn – rządowa armia Kuomintangu)
  • Latające Tygrysy Chennaulta (Flying Tigers – amerykańskie lotnictwo wspierające siły powietrzne Republiki Chińskiej w walce z Japończykami)

Pozostałe

• Centralne Biuro Analiz i Statystyki (policja polityczna Kuomintangu)
• Rewolucyjny Komitet Chińskiego Kuomintangu (jedna z tzw. partii demokratycznych działających w ChRL).

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona partii (po angielsku, chińsku i japońsku)