Tadeusz Pelak: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Uzupełnienei informacji. |
→Życiorys: dodanie zdjęcia Kwatery na Łączce |
||
Linia 25: | Linia 25: | ||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
[[Plik:Kwatera na Łączce.JPG|thumb|300px|Tymczasowe miejsce pamięci w Kwaterze na Łączce]] |
|||
Urodził się w wielodzietnej chłopskiej rodzinie. Był synem Władysława i Agaty z dom Rachwał. Ukończył 7 klas szkoły powszechnej. |
Urodził się w wielodzietnej chłopskiej rodzinie. Był synem Władysława i Agaty z dom Rachwał. Ukończył 7 klas szkoły powszechnej. |
||
Wersja z 07:11, 16 kwi 2014
porucznik | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
od 1941 |
Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa, |
Odznaczenia | |
Tadeusz Pelak ps. „Junak” (ur. 1 października 1922 w Wilkołazie powiat Kraśnik, zamordowany 7 marca 1949 w więzieniu mokotowskim) – porucznik, żołnierz Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej, członek Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w okresie powojennym.
Życiorys
Urodził się w wielodzietnej chłopskiej rodzinie. Był synem Władysława i Agaty z dom Rachwał. Ukończył 7 klas szkoły powszechnej.
W 1941 r. wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. Później został żołnierzem Kedywu Okręgu AK-Lublin. Od jesieni 1943 r. był w oddziale Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. Uczestniczył w wielu akcjach dywersyjnych i bojowych przeciw Niemcom, m.in. w akcji rozbicia więzienia w Opolu Lubelskim.
Po wejściu w II połowie lipca 1944 r. na Lubelszczyznę wojsk sowieckich otrzymał wezwanie do wojska, ale nie zgłosił się i powrócił do oddziału „Zapory”, kontynuując walkę o niepodległość. Nosił pseudonim „Junak” i brał udział we wszystkich większych akcjach oddziału „Zapory”, podlegającego Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj, a później Inspektoratowi Lublin Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.
Nie skorzystał z amnestii 1945. 23 sierpnia 1946 r. wraz z Czempińskim „Zbychem” został aresztowany w rodzinnej miejscowości Wilkołaz, ale zdołał się uwolnić po dramatycznej walce, w której zginęło trzech milicjantów.
Wiosną 1947 r. ujawnił się w czasie tzw. amnestii dla podziemia niepodległościowego, ale pozostał w stałym kontakcie z „Zaporą”. Jesienią 1947 r. zdecydował się wraz z grupą żołnierzy mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory” zagrożonych aresztowaniem na próbę ucieczki na Zachód. Jednak w wyniku zdrady i prowokacji zorganizowanej przez UB z Katowic wszyscy oni zostali podstępnie aresztowani w punkcie kontaktowym w Nysie. Tadeusz Pelak został tam zatrzymany 16 września 1947 roku. Następnie trafił do centralnego więzienia MBP w Warszawie na Mokotowie.
Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie z 15 listopada 1948 r. został przez sędziów: majora Józefa Badeckiego, kapitana Józefa Kanteckiego i kaprala Ryszarda Wasilewskiego skazany na karę śmierci. Wyrok podtrzymał Najwyższy Sąd Wojskowy w składzie pułkownik Józef Dziowe, podpułkownik Alfred Janowski i pułkownik Józef Warecki, a prezydent Bierut decyzją 28 lutego 1949 nie skorzystał z prawa łaski.
Porucznik Tadeusz Pelak został stracony 7 marca 1949 r. razem z sześcioma towarzyszami walki: majorem Hieronimem Dekutowskim, Romanem Grońskim, Stanisławem Łukasikiem, Jerzym Miatkowskim, Edmundem Tudrujem i Arkadiuszem Wasilewskim w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Jego zwłoki zostały przez organa bezpieczeństwa publicznego potajemnie pogrzebane prawdopodobnie na tzw. „Łączce” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. W 1994 i 1995 został zrehabilitowany wyrokami Sądu Wojskowego w Warszawie.
Szczątki Tadeusza Pelaka 20 lutego 2013 r., o czym Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie i Instytut Pamięci Narodowej powiadomiły 22 sierpnia 2013 roku. Identyfikację szczątków odnalezionych na kwaterze "Ł" przeprowadza PUM w Szczecinie w ramach Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów.
Order
Postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 15 listopada 2007 r., w 59. rocznicę skazania przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na karę śmierci siedmiu „Żołnierzy Wyklętych”, został za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[1][2].
Zobacz też
- ↑ „Żołnierze Wyklęci” odznaczeni w 59. rocznicę skazania ich na karę śmierci. prezydent.pl, 15 listopada 2007. [dostęp 2012-12-12].
- ↑ M.P. z 2008 r. nr 16, poz. 169
Bibliografia
- Indeks represjonowanych w PRL z powodów politycznych. Kwestionariusz osoby represjonowanej: Pelak Tadeusz. ipn.gov.pl. [dostęp 2012-12-12].
- Tadeusz Swat: „...Przed Bogiem i historią”. Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944–1956. (seria „Słowniki”, t. 2). Wyd. Warszawa: IPN KŚZPNP, 2003. (s. 117)
- Małgorzata Szejnert: Śród żywych duchów. Wyd. Londyn: „Aneks”, 1990.
- Krzysztof Szwagrzyk: „Księga najwyższego wymiaru kary”, [w:] Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955. Wyd. ABC Future, Warszawa, 2000. (s. 223-224)
- Andrzej Zagórski, „Zeszyty Historyczne WiN-u”, nr 9, s. 149-221
- Oficerowie Armii Krajowej
- Członkowie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość
- Żołnierze i działacze podziemia antykomunistycznego 1944-1956
- Więźniowie więzienia mokotowskiego
- Polskie ofiary represji stalinowskich stracone w Polsce Ludowej 1944-1956
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Urodzeni w 1922
- Zmarli w 1949