Ślepy zegarmistrz

Ślepy zegarmistrz czyli, jak ewolucja dowodzi, że świat nie został zaplanowany

Autor	Richard Dawkins
Typ utworu	popularnonaukowa
Wydanie oryginalne
Język	{{{język}}}

{{Książka infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | data powstania = | wikiźródła = | język = | wikicytaty = | alt grafiki = | miejsce wydania = | commons = | data wydania = | wydawca = | tytuł oryginalny = Nieznane pola: "I wydawca pol", "kraj oryg wyd", "wydawca oryg", "data I wyd pol", "tłumacz", "data I wyd oryg", "język oryg wyd" oraz "tytuł oryg".

Ślepy zegarmistrz – popularnonaukowa książka brytyjskiego biologa Richarda Dawkinsa wydana w 1986. Przedstawia w niej argumenty i dowody popierające teorię ewolucji metodami doboru naturalnego. Zajmuje się także niektórymi krytycznymi głosami wobec jego poprzedniej książki: "Samolubny gen". Celem napisania obu była popularyzacja koncepcji ewolucji, w której dobór naturalny przebiega na poziomie genów.

Treść

W przedmowie autor pisze, że napisał książkę by przekonać czytelnika, nie tylko do prawdziwości darwinowskiej ewolucji, ale też do tego, że jest to jedyna znana nam teoria, która jest w stanie wyjaśnić nasze istnienie.

Tytuł jest nawiązaniem do analogii zegarmistrza, którą spopularyzował William Paley w książce Natural Theology. Paley na pół wieku przed publikacją O pochodzeniu gatunków Darwina twierdził, że złożoność żywych organizmów jest dowodem na istnienie boskiego twórcy. Dowodził tego za pomocą analogii w postaci sytuacji w której istnienie tak skomplikowanego obiektu jak zegarek uzasadnia wiarę w istnienie inteligentnego zegarmistrza. Dawkins przeciwstawia ludzki sposób projektowania uwzględniający cel i planowanie z efektami doboru naturalnego porównując działanie procesu ewolucji do ślepego zegarmistrza.

Rozwijając argumentację, że dobór naturalny jest w stanie wyjaśnić złożoność i przystosowanie organizmów żywych Dawkins najpierw rozważa różnice pomiędzy możliwościami rozwoju jakie daje czysta przypadkowość, a tymi które są wynikiem połączenia przypadkowości z kumulatywnym doborem. Demonstruje to na przykładzie programu Weasel. Opisuje swoje doświadczenie z bardziej zaawansowanymi komputerowymi modelami ewolucji zaimplementowanej w programie The Blind Watchmaker (Ślepy zegarmistrz), który jest sprzedawany oddzielnie jako pomoc edukacyjna.

Po przedstawieniu argumentów, że ewolucja jest w stanie wyjaśnić powstanie złożoności, pod koniec książki Dawkins używa tego samego argumentu by dowieść nielogiczności koncepcji istnienia boskiego stwórcy "bóstwo zdolne do skonstruowania całej zorganizowanej złożoności jaką widzimy w świecie organizmów żywych, albo natychmiastowo, albo za pośrednictwem sterowanego procesu ewolucji ... musi samo najpierw być w ogromnym stopniu złożone" i nazywa to postulatem zorganizowanej złożoności pozbawionym jakiegokolwiek wyjaśnienia.

Krytyka

Główne tezy przedstawione w tej książce spotkały się z krytyką.

Denis Noble z Uniwersytetu Oxford zwraca uwagę, że obecnie (2012) wiemy, że mutacje nie są przypadkowe i przedstawia empiryczne dowody na ten fakt. DNA oddziałuje na fenotyp (postać organizmu i fizjologię) ale ich nie determinuje. Fenotyp i środowisko również oddziaływają na DNA. Również obecnie wiadomo, że DNA samo z siebie jest nieżywe ("dead") a odczyt i interpretacja DNA są całkowicie uzależnione od maszynerii komórkowej. Na przykład laboratoryjnie wykazano, że kiedy DNA pochodzące całkowicie z chińskiego karpia jest przeszczepione do komórki jajowej złotej rybki pozbawionej DNA, to produkowana jest międzygatunkową hybryda, która ma fenotyp pośredni pomiędzy złotą rybką a karpiem. Według współczesnego darwinizmu hybryda ta powinna być fenotypowo karpiem bo jest genetycznie karpiem, ale nie jest. Dlatego DNA powinno być widziane tylko jako jeden z organów komórkowych, inne części organizmu też mają znaczenie. Współczesne popularne interpretacje darwinizmu, takie jak Dawkinsa, zawierają twierdzenia nieprawdziwe lub eksperymentalnie nieweryfikowalne.

Wydania

Pierwsze wydanie ukazało się w 1986. Okładkę zaprojektował Desmond Morris.

Drugie z 1996 zawiera dodatek, w którym autor opisuje jak doświadczenie z modelami komputerowymi spowodowało, że zauważył jak bardzo istotne są uwarunkowania embriologiczne dla doboru naturalnego. Szczególnie dotyczy to pewnych wzorców rozwoju embriologicznego mogących prowadzić do sukcesu ewolucyjnego danych gatunków. Ale uważa, że nie wynikają z tego żadne argumenty na rzecz koncepcji doboru grupowego.

Polskie tłumaczenie zostało wydane w 1994 przez Państwowy Instytut Wydawniczy w serii "Biblioteka myśli współczesnej".

Film

W 1987 we współpracy z Jeremy Taylorem zrealizował dla BBC HORIZON film dokumentalny na podstawie książki, pod tym samym tytułem. Film zdobył nagrodę Sci-Tech Award for Best Science Documentary of the year.

Zobacz też

• The Blind Watchmaker

Linki zewnętrzne

• "Blind Watchmaker Applet" program napisany w Javie
• The Blind Watchmaker, Jeremy Taylor i Richard Dawkins, BBC Horizon, 1987 film dostępny na Google Video