Ochrona przyrody: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Poprawiłem błąd ortograficzny |
|||
Linia 5: | Linia 5: | ||
== Geneza i pierwsze formy ochrony przyrody == |
== Geneza i pierwsze formy ochrony przyrody == |
||
Działania na rzecz ochrony przyrody podejmowano od najdawniejszych czasów. Znane jest rozporządzenie z [[1100]] roku [[Przed naszą erą|p.n.e.]] w [[Chiny|Chinach]], |
Działania na rzecz ochrony przyrody podejmowano od najdawniejszych czasów. Znane jest rozporządzenie z [[1100]] roku [[Przed naszą erą|p.n.e.]] w [[Chiny|Chinach]], dotyczące ''"zachowania cenniejszych drzew, niektórych lasów i polepszenia gospodarki leśnej"''<ref name="człowiek">{{Cytuj książkę|url=http://alpha.bn.org.pl/search~S5*pol?/tCz{u0142}owiek+a+{u015B}rodowisko+przyrodnicze/tczl~aowiek+a+s~arodowisko+przyrodnicze/1%2C2%2C3%2CB/frameset&FF=tczl~aowiek+a+s~arodowisko+przyrodnicze&1%2C%2C2/indexsort=-|autor=L. Indeka, Z. Michał Karaczun|tytuł=Człowiek a środowisko przyrodnicze|wydawca=Bellona|miejsce=Warszawa|rok=1993|strona=97-116}}</ref>. W starożytności kult drzew i lasów był szeroko rozpowszechniony. Z tej przyczyny zwycięskie wojska, chcąc zadać bolesny cios, wycinały drzewa w pokonanych miastach. [[Rzym]]ianin [[Cyceron|Ciceron]] pisał: ''"[[Niszczenie Lasów|niszczenie lasów]] jest najgorszym wrogiem dobrobytu społeczeństwa"'' |
||
Wraz z coraz większym wykorzystaniem zasobów przyrody oraz powiększaniem się wiedzy przyrodniczej pojawiały się inne motywy ochrony środowiska naturalnego. |
Wraz z coraz większym wykorzystaniem zasobów przyrody oraz powiększaniem się wiedzy przyrodniczej pojawiały się inne motywy ochrony środowiska naturalnego. |
Wersja z 12:27, 1 cze 2014
Ochrona przyrody – ogół działań zmierzających do zachowania w niezmienionym lub optymalnym stanie przyrody ożywionej i nieożywionej, a także krajobrazu. Głównym celem ochrony przyrody jest utrzymanie stabilności ekosystemów i procesów ekologicznych oraz zachowanie różnorodności biologicznej.
Geneza i pierwsze formy ochrony przyrody
Działania na rzecz ochrony przyrody podejmowano od najdawniejszych czasów. Znane jest rozporządzenie z 1100 roku p.n.e. w Chinach, dotyczące "zachowania cenniejszych drzew, niektórych lasów i polepszenia gospodarki leśnej"[1]. W starożytności kult drzew i lasów był szeroko rozpowszechniony. Z tej przyczyny zwycięskie wojska, chcąc zadać bolesny cios, wycinały drzewa w pokonanych miastach. Rzymianin Ciceron pisał: "niszczenie lasów jest najgorszym wrogiem dobrobytu społeczeństwa"
Wraz z coraz większym wykorzystaniem zasobów przyrody oraz powiększaniem się wiedzy przyrodniczej pojawiały się inne motywy ochrony środowiska naturalnego.
- motywy religijne – według wielu pierwotnych wierzeń "drzewa, jaskinie i inne osobliwości przyrody były siedzibą bogów i duchów, stąd otoczone je kultem religijnym. Dzięki temu stawały się one 'tabu', którego zniszczenie wiązało się ze ściągnięciem na siebie potępienia i przekleństwa"[1]. Tak było np. z polami gejzerowymi na terenie Parku Narodowego Yellowstone; Indianie uważali wybuchy gorącej wody i pary wodnej za przejaw gniewu złych duchów i stąd otaczali te miejsca kultem i ochroną.
- motywy kulturowe – niektóre miejsca otaczano ochroną, ponieważ wiązały się z wydarzeniami lub postaciami upamiętnionymi w historii i kulturze narodowej danego kraju, np. "Wodogrzmoty Mickiewicza" (Tatry), "Dąb Jagiełły" (Puszcza Białowieska), "Lipy Czarnoleskie"[1].
- motywy ekonomiczne – pewne gatunki chronione były z przyczyn ekonomicznych. Jako przykład mogą posłużyć regalia, czy zarządzenie ochrony cisa (z drzewa tego wyrabiano łuki i kusze, nadmierne ich wycinanie i wywóz za granicę mogło grozić osłabieniem siły militarnej kraju), polowań na jelenie, dziki, konie leśne i łososie wydane przez króla Jagiełłę, czy odłowu bobrów wydany Bolesława Chrobrego.
- motywy estetyczne – pewne elementy środowiska chroniono ze względu na ich piękno. Przykładem jest "prawo ochrony ptaków śpiewających w Szwajcarii z 1353 roku, zakaz zabijania skowronków wydany w Norymberdze w XV wieku, czy zakaz niszczenia kwiatów wiosennych w okresie Świąt Wielkanocnych wydany w XVII wieku w księstwie Műnster"[1]. Rozwój motywacji estetycznej przyczynił się np. modny we Francji w XVIII wieku "kult natury", zainicjowany przez Jana Jakuba Rousseau.
- motywy patriotyczne – "miłość do Ojczyzny mieści w sobie nieodzownie miłość ojczystej Ziemi", pisał Jan Gwalbert Pawlikowski. Hasło to zainspirowało w Polsce ruchy krajoznawstwa głoszące potrzebę ochrony przyrody.
Podobne rozporządzenia wprowadził w Danii Chrystian V Oldenburg (m.in. zakaz wycinania lasów z 1671 roku[potrzebny przypis]). W Rosji rozporządzenia o takim charakterze wydał Piotr I Wielki. W kraju tym w roku 1763 wydano pierwsze zarządzenie o ochronie fauny łownej w wiosennym okresie rozmnażania[potrzebny przypis].
- Osobny artykuł:
W XIX wieku do rozpropagowania idei ochrony środowiska przyczynił się niemiecki przyrodnik Aleksander von Humboldt, który wprowadził pojęcie pomnik przyrody.
Rozwój wiedzy przyrodniczej w XIX wieku przyczynił się do powstania idei parku narodowego. Pierwszym takim obiektem był Park Narodowy Yellowstone powołany ustawą amerykańskiego Kongresu w 1872 roku. W 1887 roku powołano Park Narodowy Banff w Kanadzie, a w 1894 roku w Nowej Zelandii Park Narodowy Tongariro.
Zobacz też
- ↑ a b c d L. Indeka, Z. Michał Karaczun: Człowiek a środowisko przyrodnicze. Warszawa: Bellona, 1993.