Witebsk: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
drobne merytoryczne
Linia 8: Linia 8:
|dopełniacz nazwy = Witebska
|dopełniacz nazwy = Witebska
|państwo = BLR
|państwo = BLR
|1. jednostka administracyjna = [[Plik:Coat of Arms of Vitsebsk Voblasts.png|20px]] [[Obwód witebski|witebski]]
|1. jednostka administracyjna = [[Plik:Coat of Arms of Vitsebsk Voblasts.svg|20px]] [[Obwód witebski|witebski]]
|powierzchnia = 96
|powierzchnia = 96
|wysokość =
|wysokość =

Wersja z 23:24, 9 paź 2014

Witebsk
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Białoruś

Obwód

witebski

Zarządzający

Mikołaj Arłou↗

Powierzchnia

96 km²

Populacja (2010)
• liczba ludności


348 800[1]

Nr kierunkowy

(+375) 212

Kod pocztowy

210xxx

Położenie na mapie Białorusi
Mapa konturowa Białorusi
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:city}
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Witebsk (biał. Віцебск, trb. Wicebsk; ros. Витебск, trb. Witiebsk) – miasto położone w północno-wschodniej części Białorusi, nad rzeką Dźwiną.

Od lewej cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego, wieża ratuszowa, kościół św. Antoniego, Napoleon Orda
Kościół farny na Zamku Niskim, 1798-1804, aut. Józef Peszka
Widok Witebska, 1798-1804, J.Peszka
Kościoły katolickie w Witebsku w 1884 r.
Kościół św. Antoniego

Liczba mieszkańców: 348,8 tys. (dane z 2010 r.)

Historia

Witebsk wzmiankowany był po raz pierwszy w 1021, przez długi czas pozostawał ośrodkiem handlowym przy szlaku znad Morza Bałtyckiego do Konstantynopola. Od końca X wieku wchodził w skład Księstwa połockiego. W II poł. XII wieku w wyniku podziałów dynastycznych powstało Księstwo witebskie jako uposażenie księcia Dawida Rościsławicza. Prawdopodobnie już w połowie XIII w. znalazło się przejściowo we władaniu książąt litewskich. W 1320 włączony został do Wielkiego Księstwa Litewskiego gdy zmarł ostatni książę Jarosław Wasilkowicz, którego córka Maria została wydana za wielkiego księcia litewskiego Olgierda. Księstwo stało się dla Olgierda, po śmierci Giedymina, oparciem w walce z braćmi o władzę nad Wielkim Księstwem Litewskim. Po odniesionym wspólnie z Kiejstutem zwycięstwie, Olgierd zlikwidował w latach 40. XIV w. Księstwo Witebskie i włączył je do Litwy i od tej pory ziemia witebska zarządzana była przy pomocy namiestników książęcych. W 1494 roku król Aleksander Jagiellończyk nadał tutejszej farze przywilej nadający dziesięcinę. Król Aleksander wyznaczył też w 1503 roku Witebsk na stolicę województwa witebskiego oraz nadał miastu swobodę wyznania i prawo wyboru wojewody wedle starego obyczaju, kogo Witebszczanie zapragną. W 1563 r. został przejściowo zajęty przez Moskwę. Za panowania króla Stefana Batorego rozbudowano zamek. Witebsk w tym czasie staje się siedzibą sejmików i sądów ziemskich. W 1597 Witebsk otrzymał od króla Zygmunta III Wazy prawa miejskie i herb z wyobrażeniem św. Weroniki na błękitnym polu z czerwonym mieczem. W 1602 roku mieszczanie obronili miasto z zamkiem i pojmali atakujących kozaków Dubiny. W 1605 roku 500 mieszczan walczyło w Inflantach pod Felinem za co ich dowódca został przez sejm za odwagę i męstwo nagrodzony w 1607 r. szlachectwem, herbem Farensbach i nazwiskiem Feliński. W 1614 roku wielki pożar spustoszył miasto i drewnianą farę.

W 1623 prawosławni mieszkańcy zamordowali unickiego arcybiskupa połockiego Jozafata Kuncewicza, znanego z bezkompromisowego szerzenia unii na terenie swojej diecezji. Sąd królewski pod przewodnictwem Lwa Sapiehy skazał dziewiętnastu z nich na śmierć za ten czyn. Miasto straciło także wszystkie przywileje, zburzono jego ratusz, zaś funkcjonujące w nim jeszcze cerkwie prawosławne zamieniono na unickie[2].

Podczas wojny z Rosją w latach 1654-67 miasto znajdowało się pod okupacją moskiewską zakończoną Rozejmem andruszowskim W 1708 r. miasto zostało spalone przez 500 Kozaków i Kałmuków pod dowództwem kapitana Sołowjewa podczas wojny północnej. 3 maja 1733 roku pożar niszczy miasto. Po I rozbiorze Polski włączony został do Rosji, a miasto włączono do nowo powstałej archidiecezji mohylewskiej. Od 1796 był stolicą guberni.

W 1812 pod Witebskiem wojska rosyjskie stoczyły bitwę z wojskami Napoleona I. W 1832 po powstaniu listopadowym usunięto z miasta bernardynów. 20 kwietnia (3 maja) 1917 roku po raz pierwszy mieszkańcy miasta zorganizowali obchody rocznicy przyjęcia Konstytucji 3 maja[3].

W latach 1924–1991 Witebsk znajdował się w Białoruskiej SRR. Podczas II wojny światowej, w latach 1941–1944 okupowany przez wojska niemieckie, był rejonem zaciętych walk radziecko-niemieckich i został niemal całkowicie zniszczony, a miejscowi Żydzi wymordowani.

Witebsk jest jednym z największych ośrodków gospodarczych Białorusi. Znajdują się tu zakłady przemysłu włókienniczego (dziewiarskiego i jedwabniczego, ponadto produkcja dywanów), odzieżowego, maszynowego, elektrotechnicznego, metalowego, chemicznego, drzewnego, materiałów budowlanych, spożywczego. Wybudowano jeden z głównych węzłów kolejowych, w Witebsku znajduje się również pięć szkół wyższych.

W latach 1988 i 1990 w Witebsku odbywał się Festiwal Piosenki Polskiej, jako przeciwwaga dla Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze. Został on następnie zamieniony na odbywający się dorocznie od 1992 Festiwal "Słowiański Bazar" na którym występują głównie wykonawcy z byłego ZSRR, ale także debiutanci z innych krajów. W 1994 miała tu swój pierwszy występ zagraniczny polska piosenkarka Anna Maria Jopek.

Zabytki

  • Ratusz (1775) – barokowo-klasycystyczny, wielokrotnie przebudowywany. Obecnie w budynku muzeum krajoznawcze założone w 1918
  • Pałac Gubernatora (Pałac Kudzimowiczów) w stylu klasycystycznym - zbudowany przed 1772 rokiem przez ziemian Kudzimowiczów na skarpie nad Dźwiną. W 1806 roku został zakupiony na siedzibę rosyjskiego gubernatora. W 1811 roku architekt F. Sankowski dobudował nowy korpus z reprezentacyjną sala i kaplicą. W 1812 roku pałac stanowił sztab i kwaterę cesarza Napoleona. Po zniszczeniach wojennych został odbudowany i obecnie mieści urzędy.
  • Katedra św. Barbary z XIX w. – zbudowany w 1785 jako cmentarny, przebudowany w 1884 w stylu neoromańskim, zamknięty w latach 30. XX wieku, częściowo zniszczony w czasie II wojny światowej, w 1990 zwrócony wiernym. Obok kościoła kaplica z 1800 roku.
  • Cerkiew bazylianów pw. Zaśnięcia Matki Bożej i św. Józefa. Ufundowana w 1690 r, przez podkomorzego witebskiego Adama Franciszka Kisiela na miejscu zabójstwa św. Jozafata Kuncewicza. Barokowa cerkiew bazyliańska z lat 1715-43 wzniesiona według projektu arch. Józefa Fontany została wysadzona w powietrze przez bolszewików w 1936 roku[4] i odbudowany w 2009 roku. Zachowały się dwa budynki klasztorne z 1775. W jednym z nich mieści się obecnie technikum, w drugim muzeum krajoznawcze.
  • Cerkiew bazylianów pw. Zmartwychwstania Pańskiego. Powstała w latach 1740-50 według projektu arch. Józefa Fontany (1716-ok.1773). Została zniszczona przez bolszewików w 1936 r. Odbudowana od fundamentów w 2009 roku.
  • Cerkiew Zwiastowania Matki Bożej, poddana w XX wieku rekonstrukcji w pierwotnym stylu staroruskim
  • Markowski Monaster Św. Trójcy, klasztor prawosławny działający od 1633 (przypuszczalnie także wcześniej, między XIV a XVI stuleciem) z wczesnoklasycystyczną cerkwią Kazańskiej Ikony Matki Bożej oraz przybudowaną do niej cerkiew św. Mitrofana z 1847.
  • miejsce po zamku zniszczonym w XVII w. – ulica Zamkowa, obok Pałacu Gubernatora
  • Dom Marca Chagalla (w pobliżu dworca) – po remoncie w 1997 r. otwarto w nim Muzeum Chagalla, ekspozycja to wnętrze sklepu kolonialnego jego matki, pracownia artysty, pokoje mieszkalne i kuchnia
  • Synagoga na Zadźwiniu w Witebsku (w ruinie) z XIX wieku.

Zabytki nieistniejące:

  • Fara pw. św. św.. Piotra i Pawła z lat 1754-1762, proj. Józef Fontana (1716-ok.1772). Trójnawowa hala na planie prostokąta z dwuwieżową fasadą.
  • Kościół Bernardynów św. Antoniego Padewskiego z klasztorem
  • Kościół Jezuitów św. Józefa (później sobór św. Mikołaja) z klasztorem. Zburzony w 1957 roku.
  • Kościół Dominikanów św. Michała Archanioła z 1763 r.
  • Kościół Pijarów (po Powstaniu listopadowym przekazany luteranom) i klasztor
  • Cerkiew św. św. Piotra i Pawła z 1780 roku w stylu barokowym
  • Kaplica Mariawitek
  • Kaplica św. Krzyża
  • Kościół Trynitarzy
  • Kaplica rodziny Ślepściów
  • Synagoga Chóralna w Witebsku
  • Synagoga Chłodna w Witebsku

Ludzie związani z Witebskiem

Miasta partnerskie

Zobacz też

  1. ↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года (ros.)
  2. ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 272-276. ISBN 83-60456-02-X.
  3. ↑ W kręgu polityki i spraw wojskowych. Wobec rewolucji 1917 roku. W: Między nadzieją…. s. 114–115.
  4. ↑ Как взрывали храмы Витебска (ros.)

Bibliografia

  • Shishanov V.A. Vitebsk Museum of Modern Art: a history of creation and a collection. 1918-1941. - Minsk: Medisont, 2007. - 144 p.[1] [2]
  • Любезный мне город Витебск… Мемуары и документы. Конец XVIII — начало XIX в. / Вступ. ст., науч., коммент., сост., публ. В. А. Шишанова. Мн.: Асобны Дах, 2005. 40 с.[3]
  • Шишанов В. 974, 947 или 914? // Витебский проспект. 2005. №45. 10 нояб. С.3.[4]
  • Изобразительное искусство Витебска 1918 - 1923 гг. в местной периодической печати : библиограф. указ. и тексты публ. / сост. В. А. Шишанов. - Минск : Медисонт,2010. - 264 с.[5]
  • Dariusz Tarasiuk: Między nadzieją a niepokojem. Działalność społeczno-kulturalna i polityczna Polaków na wschodniej Białorusi w latach 1905–1918. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 211. ISBN 978-83-227-2629-7.

Linki zewnętrzne

Stolice rejonów obwodu witebskiego

Herb obwodu witebskiego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Witebsk&oldid=40660351”