Lista kolonii brytyjskich: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Bot poprawia frazę ([[WP:ZDBOT#Wyszukanie frazy z "[po]między"]]); zmiany kosmetyczne |
merytoryczne |
||
| Linia 191: | Linia 191: | ||
* '''[[Delta Nigru]]''' |
* '''[[Delta Nigru]]''' |
||
** 1886-1899 – protektorat zarządzany przez [[Królewska Kompania Nigru|Królewską Kompanię Nigru]] |
** 1886-1899 – protektorat zarządzany przez [[Królewska Kompania Nigru|Królewską Kompanię Nigru]] |
||
** 1900 – włączony do [[ |
** 1900 – włączony do [[Południowa Nigeria|Południowej Nigerii]] |
||
* '''[[Północna Nigeria|Protektorat Północnej Nigerii]]''' |
* '''[[Północna Nigeria|Protektorat Północnej Nigerii]]''' |
||
** 1900-1913 – protektorat |
** 1900-1913 – protektorat |
||
Wersja z 15:33, 16 lis 2014
Poniższa lista przedstawia brytyjskie kolonie, protektoraty, dominia oraz pozostałe terytoria zależne imperium brytyjskiego.
Wśród terytoriów należących do Wielkiej Brytanii można wyróżnić:
- Zjednoczone Królestwo (od 1801) – Anglia, Walia, Szkocja oraz Irlandia (od 1922 Irlandia Północna).
- Dependencje Korony Brytyjskiej – Wyspa Man, Jersey i Guernsey (Wyspy Normandzkie). Rząd brytyjski jest odpowiedzialny za ich obronność oraz politykę zagraniczną. Każde z tych terytoriów posiada własne prawo oraz instytucje polityczne.
- Kolonie – były terytoriami, które miały być miejscem trwałego zamieszkania osadników. Korona Brytyjska miała nad nimi pełna kontrolę, chociaż nie były częścią Zjednoczonego Królestwa. W koloniach obowiązywało prawo brytyjskie oraz wszelkie uchwały parlamentarne. Przedstawicielem monarchy brytyjskiego zazwyczaj był gubernator mianowany przez rząd w Londynie. Z czasem, w niektórych koloniach utworzono lokalny rząd. Wśród kolonii brytyjskich wyróżnia się trzy rodzaje:
- Kolonie nadawane konkretnym osobom; XVI-XVII wiek.
- Kolonie kontrolowane przez kompanie (np. Brytyjską Kompanię Wschodnioindyjską); XVIII-XX wiek.
- Kolonie kontrolowane przez Koronę Brytyjską.
- Protektoraty – były terytoriami posiadającymi własny rząd, znajdującymi się pod zwierzchnictwem Wielkiej Brytanii. Władze brytyjskie odpowiadały m.in. za politykę zagraniczną oraz gospodarczą tych państw. Protektoraty ustanawiano zazwyczaj w celu ograniczenia wpływów innych imperiów kolonialnych oraz chronienia brytyjskich interesów na danym terenie.
- Dominia – są to byłe kolonie lub federacje kolonii, które uzyskały niepodległość, zachowując monarchę brytyjskiego, jako głowę państwa i ściśle współpracując ze Zjednoczonym Królestwem. Formalne potwierdzenie statusu dominiów zapisane jest w Statucie Westminsterskim z 1931 roku.
- Terytoria mandatowe – dawne niemieckie oraz tureckie kolonie i protektoraty, przyznane po I wojnie światowej Wielkiej Brytanii oraz państwom Wspólnoty Narodów, którymi miały zarządzać w imieniu Ligi Narodów z korzyścią dla mieszkańców. Większość z nich w 1946 roku przekształcono w terytoria powiernicze ONZ.
Obecne terytoria zależne
W ciągu 20 lat od uzyskania niepodległości przez Indie w 1947 roku, większość terytoriów zależnych Wielkiej Brytanii uzyskało niepodległość. W dniu dzisiejszym jedynie czternaście terytoriów na świecie (od 2002 roku znanych jako brytyjskie terytoria zamorskie) pozostaje pod brytyjskim zwierzchnictwem. Większość z nich to małe wyspy z niewielką liczbą ludności.
Anguilla
Bermudy
Brytyjskie Terytorium Antarktyczne
Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego
Brytyjskie Wyspy Dziewicze
Kajmany
Falklandy
Gibraltar
Montserrat
Pitcairn
Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha
Georgia Południowa i Sandwich Południowy
Turks i Caicos- Akrotiri
- Dhekelia
Brytyjska Wspólnota Narodów
Większość byłych terytoriów Imperium Brytyjskiego należy do Brytyjskiej Wspólnoty Narodów, która powstała w 1931 roku wraz z przyjęciem Statutu Westminsterskiego. W szesnastu państwach należących do wspólnoty (w tym w Wielkiej Brytanii) głową państwa jest Elżbieta II.
Irlandia
Po trwającej osiemnaście miesięcy irlandzkiej wojnie o niepodległość w latach 1919-1921, południowa część Irlandii uzyskała niepodległość jako dominium brytyjskie pod nazwą Wolne Państwo Irlandzkie. Ostateczne zerwanie więzów z Wielką Brytanią miało miejsce w 1949 roku, gdy Irlandia została republiką. Natomiast Irlandia Północna nadal należy do Zjednoczonego Królestwa.
Hanower
W latach 1714-1837] na tronie brytyjskim zasiadali elektorzy (z czasem królowie) Hanoweru, państwa w północno-zachodnich Niemczech. Była to jedynie unia personalna, a Hanower nie był uważany za część imperium.
Lista kolonii, protektoratów i dominiów
Lista nie uwzględnia terytoriów okupowanych przez Wielką Brytanię. W nawiasach podano współczesne nazwy terytoriów.
Europa
- Anglia
- X wiek – utworzenie królestwa
- 1536 – włączenie Walii
- 1603-1649 – unia personalna ze Szkocją
- 1649-1660 – republika
- 1660-1707 – unia personalna ze Szkocją
- 1707 – unia ze Szkocją; utworzenie Wielkiej Brytanii
- Wielka Brytania
- 1707 – utworzona ze zjednoczonej Anglii i Szkocji
- 1801 – unia z Irlandią; utworzenie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii
- Zjednoczone Królestwo
- 1801 – utworzone ze zjednoczonej Wielkiej Brytanii i Irlandii
- 1922 – secesja Wolnego Państwa Irlandzkiego
- 1927 – zmiana nazwy ze Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii na Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
- Irlandia
- 1172-1541 – częściowo podbita przez Anglię
- 1541-1800 – królestwo podporządkowane Anglii
- 1801 – unia z Wielką Brytanią; utworzenie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii
- 1922 – utworzenie Wolnego Państwa Irlandzkiego
- 1937 – zerwanie więzi między Wolnym Państwem Irlandzkim a Wielką Brytanią i zmiana nazwy na Irlandię
- 1949 – republika; opuszczenie Wspólnoty Narodów
- Irlandia Północna
- 1921- – prowincja Zjednoczonego Królestwa
- Szkocja
- IX wiek – utworzenie królestwa
- 1603-1649 – unia personalna z Anglią
- 1653-1660 – włączona do republiki
- 1660-1707 – unia personalna z Anglią
- 1707 – unia z Anglią; utworzenie Wielkiej Brytanii
- 1999- – autonomia
- Walia
- 1282-1301 – podporządkowana Anglii
- 1301-1536 – księstwo podporządkowane Anglii
- 1536-1999 – unia z Anglią
- 1999- – autonomia
- Akrotiri i Dhekelia
- 1960-1983 – kolonie
- 1983-2002 – terytoria zależne
- 2002- – brytyjskie terytoria zamorskie
- Alderney
- Calais
- 1347-1558 – fort
- 1558 – zdobyte przez Francję
- Cypr
- 1878-1914 – administracja brytyjska
- 1914-1925 – aneksja
- 1925-1960 – kolonia koronna
- 1960 – niepodległość
- Gibraltar
- 1713-1830 – garnizon
- 1830-1983 – kolonia koronna
- 1983-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
- Guernsey
- 1204-1279 – lenno
- 1279- – baliwat (dependencja)
- Jersey
- Wyspa Man
- 1333-1594 – lenno
- 1594-1610 – posiadłość Korony Brytyjskiej
- 1610-1649 – lenno
- 1649-1660 – protektorat
- 1660-1765 – lenno
- 1765-1827 – posiadłość Korony Brytyjskiej
- 1827- – dependencja
- Helgoland
- 1814-1890 – kolonia
- 1890 – włączona do Niemiec
- Wyspy Jońskie
- 1815-1864 – protektorat
- 1864 – włączone do Grecji
- Malta
- 1814-1921 – kolonia koronna
- 1921-1933 – samorządna kolonia
- 1933-1947 – kolonia koronna
- 1947-1964 – samorządna kolonia
- 1964 – niepodległość
- Minorka
- 1714-1756 – kolonia
- 1798-1802 – kolonia
- 1802 – zwrócona Hiszpanii
Afryka
- Basuto (Lesotho)
- 1868-1871 – protektorat
- 1871-1884 – włączone do Kolonii Przylądkowej
- 1884-1965 – kolonia
- 1965-1966 – samorządna kolonia
- 1966 – niepodległość jako Lesotho
- Beczuana (Botswana)
- 1884-1964 – protektorat
- 1964-1965 – kolonia
- 1965-1966 – samorządna kolonia
- 1966 – niepodległość jako Botswana
- Brytyjska Afryka Zachodnia
- Gambia
- 1816-1965 – kolonia koronna
- 1965 – niepodległość
- Sierra Leone
- 1808-1896 – kolonia
- 1896-1961 – protektorat
- 1961 – niepodległość
- Złote Wybrzeże (Ghana)
- 1874-1957 – kolonia
- 1957 – niepodległość jako Ghana
- Togo Brytyjskie
- 1916-1945 – terytorium mandatowe Ligi Narodów
- 1945-1956 – terytorium powiernicze ONZ
- 1956 – włączone do Złotego Wybrzeża
- Zatoka Beninu
- 1852-1891 – protektorat
- 1891 – włączenie do Protektoratu Południowej Nigerii
- Zatoka Biafra
- 1849-1891 – protektorat
- 1891 – włączenie do Protektoratu Południowej Nigerii
- Protektorat Lagos
- 1887-1906 – protektorat
- 1906 – włączony do Protektoratu Południowej Nigerii
- Kolonia Południowej Nigerii
- 1906-1913 – kolonia
- 1913 – zmiana nazwy na Kolonię Nigerii
- Kolonia Nigerii
- 1913-1954 – kolonia
- 1954 – połączona z Protektoratem Nigerii w Federację Nigerii
- Protektorat Południowej Nigerii
- 1891-1913 – protektorat
- 1914 – połączony z Protektoratem Północnej Nigerii w Protektorat Nigerii
- Protektorat Nigerii
- 1914-1954 – protektorat
- 1954 – połączany z Kolonią Nigerii w Federację Nigerii
- Federacja Nigerii (Nigeria)
- 1954-1960 – federacja autonomiczna utworzona z kolonii i protektoratu Nigerii
- 1960 – niepodległość
- Dystrykt Nigru
- 1885-1899 – protektorat zarządzany przez Królewską Kompanię Nigru
- 1900 – włączony do Północnej Nigerii
- Delta Nigru
- 1886-1899 – protektorat zarządzany przez Królewską Kompanię Nigru
- 1900 – włączony do Południowej Nigerii
- Protektorat Północnej Nigerii
- 1900-1913 – protektorat
- 1914 – połączona z Protektoratem Południowej Nigerii w Protektorat Nigerii
- Kamerun Brytyjski
- Brytyjska Afryka Wschodnia (Kenia)
- 1888-1895 terytorium dzierżawione przez Brytyjską Imperialną Kompanię Wschodnioafrykańską od sułtana Zanzibaru
- 1895-1920 – protektorat
- 1920 – podzielona na kolonię i protektorat Kenii
- Kenia
- 1920-1963 – kolonia/protektorat
- 1963 – niepodległość
- Uganda
- 1893-1905 – protektorat
- 1905-1962 – kolonia
- 1962 – niepodległość
- Tanganika (Tanzania)
- 1922-1946 – terytorium mandatowe Ligi Narodów
- 1946-1961 – terytorium powiernicze ONZ
- 1961 – niepodległość
- 1964 – połączenie z Zanzibarem w Tanzanię
- Zanzibar
- Somali Brytyjskie (Somaliland)
- 1884-1960 – protektorat
- 1960 – niepodległość
- Cyrenajka i Trypolitania (Libia)
- 1942-1946 – administracja brytyjska
- 1946-1951 – terytorium powiernicze ONZ
- 1951 – niepodległość
- Egipt
- 1882-1914 – kontrola brytyjska
- 1914-1922 – protektorat
- 1922 – niepodległość
- Kanał Sueski
- 1882-1956 – kontrola brytyjska
- 1956 – przekazany Egiptowi
- Sudan Anglo-Egipski (Sudan)
- 1899-1956 – kondominium brytyjsko-egipskie
- 1956 – niepodległość jako Sudan
- Brytyjska Afryka Centralna
- 1891-1907 – protektorat
- 1907 – przemianowana na Niasę
- Niasa (Malawi)
- 1907-1964 – protektorat
- 1964 – niepodległość jako Malawi
- Matabele
- 1888-1894 – protektorat zarządzany przez Brytyjską Kompanię Południowoafrykańską
- 1894 – zjednoczone z Maszona w Zambezję Południową
- Maszona
- 1889-1894 – protektorat zarządzany przez Brytyjską Kompanię Południowoafrykańską
- 1894 – zjednoczone z Matabele w Zambezję Południową
- Zambezja Południowa
- 1894-1895 – protektorat zarządzany przez Brytyjską Kompanię Południowoafrykańską
- 1895 – zjednoczona z Zambezją Północną w Rodezję
- Zambezja Północna
- Rodezja
- 1895-1901 – protektorat zarządzany przez Brytyjską Kompanię Południowoafrykańską
- 1901 – przemianowana na Rodezję Południową
- Rodezja Południowa
- 1901-1923 – protektorat zarządzany przez Brytyjską Kompanię Południowoafrykańską
- 1923-1953 – samorządna kolonia
- 1953-1963 – część Federacji Rodezji i Niasy
- 1964 – przemianowana na Rodezję
- Rodezja Północno-Zachodnia
- 1891-1911 – protektorat zarządzany przez Brytyjską Kompanię Południowoafrykańską
- 1911 – połączona z Rodezją Północno-Wschodnią w Rodezję Północną
- Rodezja Północno-Wschodnia
- 1891-1911 – protektorat zarządzany przez Brytyjską Kompanię Południowoafrykańską
- 1911 – połączona z Rodezją Północno-Zachodnią w Rodezję Północną
- Rodezja Północna (Zambia)
- 1911-1924 – protektorat zarządzany przez Brytyjską Kompanię Południowoafrykańską
- 1924-1953 – samorządna kolonia
- 1953-1963 – część Federacji Rodezji i Niasy
- 1964 – niepodległość jako Zambia
- Rodezja
- 1964-1965 – kolonia koronna
- 1965-1970 – jednostronne ogłoszenie niepodległości, z Elżbietą II jako głową państwa (nie uznawana na arenie międzynarodowej)
- 1970-1979 – republika (nieuznawana na arenie międzynarodowej)
- 1979 – powrót do administracji brytyjskiej; zmiana nazwy na Zimbabwe-Rodezja
- Zimbabwe-Rodezja (Zimbabwe)
- 1979-1980 – kolonia
- 1980 – niepodległość jako Zimbabwe
- Kolonia Przylądkowa
- 1806-1910 – kolonia
- 1910 – włączenie do Związku Południowej Afryki
- Kolonia Rzeki Oranje
- 1900-1910 – kolonia
- 1910 – włączenie do Związku Południowej Afryki
- Natal
- 1856-1910 – kolonia
- 1910 – włączenie do Związku Południowej Afryki
- Transwal
- 1877-1881 – kolonia
- 1881-1900 – niepodległość jako Republika Południowoafrykańska
- 1900-1906 – kolonia
- 1906-1910 – samorządna kolonia
- 1910 – włączenie do Związku Południowej Afryki
- Związek Południowej Afryki (Republika Południowej Afryki)
- 1910-1961 – dominium
- 1961 – przekształcone w Republikę Południowej Afryki
- Suazi
- 1893-1902 – protektorat zarządzany przez Transwal
- 1902-1967 – protektorat
- 1967-1968 – autonomia
- 1968 – niepodległość
- Walvis Bay
- 1878-1884 – protektorat
- 1884 – włączony do Kolonii Przylądkowej
- Afryka Południowo-Zachodnia (Namibia)
- 1920-1945 – terytorium mandatowe Ligi Narodów (administracja ZPA)
- 1945-1949 – terytorium powiernicze ONZ (administracja ZPA)
- 1949 – aneksja przez Związek Południowej Afryki
- 1990 – niepodległość jako Namibia
- Zululand
- 1887-1897 – kolonia koronna
- 1897 – włączony do Natalu
Ameryka Północna
- Dominium Kanady (Kanada)
- 1867 – utworzone z prowincji Kanada, Nowy Brunszwik i Nowa Szkocja
- 1867- – dominium
- Prowincja Kanada
- 1841 – utworzenie z Dolnej i Górnej Kanady
- 1841-1867 – kolonia
- 1867 – włączona do Dominium Kanady
- Quebec
- 1763-1791 – kolonia
- 1791 – podzielony na Górną i Dolną Kanadę
- Dolna Kanada
- 1791-1841 – kolonia
- 1841 – połączona z Górną Kanadą w Prowincję Kanady
- Górna Kanada
- 1791-1841 – kolonia
- 1841 – połączona z Dolną Kanadą w Prowincję Kanady
- Nowa Szkocja
- 1621-1632 – kolonia szkocka
- 1713-1848 – kolonia
- 1848-1867 – samorządna kolonia
- 1867 – włączona do Dominium Kanady
- Cape Breton
- 1784-1820 – kolonia wydzielona z Nowej Szkocji
- 1820 – ponowne włączenie do Nowej Szkocji
- Nowy Brunszwik
- 1784 – wydzielony z Nowej Szkocji
- 1784-1867 – kolonia
- 1867 – włączony do Dominium Kanady
- Wyspa Księcia Edwarda
- 1769 – wydzielona z Nowej Szkocji
- 1769-1873 – kolonia
- 1873 – włączona do Dominium Kanady
- Nowa Fundlandia
- 1497-1583 – roszczenia angielskie
- 1583-1818 – kolonia
- 1818-1907 – kolonia koronna
- 1907-1934 – dominium
- 1934-1949 – kolonia koronna
- 1949 – włączenie do Kanady
- Labrador
- 1763-1774 – część Nowej Fundlandii
- 1774-1809 – część Quebecu
- 1809 – włączony do Nowej Fundlandii
- Terytorium Północno-Zachodnie
- 1859-1870 – kolonia
- 1870 – włączone do Kanady jako prowincja Terytoria Północno-Zachodnie
- Ziemia Ruperta
- 1670-1870 – własność Kompanii Zatoki Hudsona
- 1870 – włączona do Dominium Kanady
- Kolumbia Brytyjska
- 1851-1871 – kolonia koronna
- 1871 – włączona do Dominium Kanady
- Terytorium Stikine
- 1862-1863 – kolonia
- 1863 – włączone do Kolumbii Brytyjskiej
- Vancouver
- 1849-1866 – kolonia koronna
- 1866 – połączenie z Kolumbią Brytyjską
- Trzynaście kolonii (Stany Zjednoczone)
- Dominium Nowej Anglii
- New Hampshire (New Hampshire, USA)
- 1691-1776 – kolonia
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- New Plymouth
- 1620-1691 – kolonia
- 1691 – włączone do Massachusetts Bay
- Massachusetts Bay (Massachusetts, USA)
- 1691-1776 – kolonia koronna
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- Rhode Island i Plantacje Providence (Rhode Island, USA)
- 1636-1776 – kolonia
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- New Haven
- 1637-1662 – kolonia
- 1662 – włączenie do Connecticut
- Connecticut (Connecticut, USA)
- 1636-1776 – kolonia
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- Nowy Jork (Nowy Jork, USA)
- 1664-1776 – kolonia
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- New Jersey (New Jersey, USA)
- 1664-1776 – kolonia
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- Pensylwania (Pensylwania, USA)
- 1681-1776 – kolonia
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- Delaware (Delaware, USA)
- 1703-1776 – kolonia
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- Maryland (Maryland, USA)
- 1632-1776 – kolonia
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- Wirginia (Wirginia, USA)
- 1607-1624 – kolonia
- 1624-1776 – kolonia koronna
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- Karolina
- 1586-1663 – osada
- 1663-1712 – kolonia
- 1712 – podział na Karolinę Południową i Północną
- Karolina Północna (Karolina Północna, USA)
- 1712-1776 – kolonia
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- Karolina Południowa (Karolina Południowa, USA)
- 1712-1776 – kolonia
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- Georgia (Georgia, USA)
- 1732-1755 – kolonia
- 1755-1776 – kolonia koronna
- 1776 – ogłoszenie niepodległości jako część Stanów Zjednoczonych
- Floryda Zachodnia
- 1763-1781 – kolonia
- 1781 – zwrócona Hiszpanii
- Floryda Wschodnia (Floryda, USA)
- 1763-1783 – kolonia
- 1783 – zwrócona Hiszpanii
Ameryka Środkowa i Karaiby
- Anguilla
- 1650-1696 – część kolonii Saint Kitts
- 1696-1956 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1956-1967 – część kolonii Saint Christopher-Nevis-Anguilla
- 1967-1969 – jednostronne ogłoszenie niepodległości
- 1969-1980 – część kolonii Saint Christopher-Nevis-Anguilla
- 1980-1983 – samorządna kolonia
- 1983-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
- Antigua
- 1632-1671 – kolonia
- 1671-1816 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1816-1833 – część kolonii Antigua-Barbuda-Montserrat
- 1833-1860 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1860 – połączona z Barbudą w Antiguę i Barbudę
- Barbuda
- 1628-1832 – kolonia
- 1632-1671 – dependencja Antigui
- 1671-1816 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1816-1833 – część kolonii Antigua-Barbuda-Montserrat
- 1833-1860 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1860 – połączona z Antiguą w Antiguę i Barbudę
- Antigua-Barbuda-Montserrat
- 1816-1833 – kolonia
- 1833 – rozwiązana
- Antigua i Barbuda
- 1860-1956 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1956-1958 – kolonia
- 1958-1962 – prowincja Federacji Indii Zachodnich
- 1962-1967 – kolonia
- 1967-1981 – państwo stowarzyszone
- 1981 – niepodległość
- Bahamy
- 1670-1684 – kolonia
- 1718-1964 – kolonia koronna
- 1964-1969 – samorządna kolonia
- 1969-1973 – wspólnota
- 1973 – niepodległość
- Barbados
- 1624-1627 – roszczenia angielskie
- 1627-1652 – kolonia
- 1652-1663 – kolonia
- 1663-1833 – kolonia koronna
- 1833-1885 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Zawietrzne
- 1885-1958 – kolonia
- 1958-1962 – prowincja Federacji Indii Zachodnich
- 1962-1966 – kolonia
- 1966 – niepodległość
- Wyspy Bahia
- 1643-1780 – kolonia koronna
- 1780-1860 – kolonia koronna podporządkowana Jamajce
- 1860 – odstąpione Hondurasowi
- Honduras Brytyjski
- 1665-1840 – osada
- 1840-1862 – kolonia
- 1862-1954 – kolonia koronna
- 1954-1964 – autonomia
- 1964-1973 – samorządna kolonia
- 1973 – zmiana nazwy na Belize
- Belize
- 1973-1981 – samorządna kolonia
- 1981 – niepodległość
- Brytyjskie Wyspy Dziewicze
- 1672-1713 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1713-1871 – część koronna kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1871-1960 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1960-1967 – kolonia
- 1967-1983 – autonomia
- 1983-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
- Kajmany
- 1670-1958 – część kolonii Jamajka
- 1958-1962 – prowincja Federacji Indii Zachodnich
- 1962-1983 – kolonia koronna
- 1983-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
- Dominika
- 1784-1871 – kolonia
- 1871-1939 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1940-1958 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Zawietrzne
- 1958-1962 – prowincja Federacji Indii Zachodnich
- 1962-1967 – kolonia
- 1967-1978 – państwo stowarzyszone
- 1978 – niepodległość
- Grenada
- 1763-1802 – część kolonii Wyspy Południowokaraibskie
- 1802-1833 – kolonia
- 1833-1958 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Zawietrzne
- 1958-1962 – prowincja Federacji Indii Zachodnich
- 1962-1967 – kolonia
- 1967-1974 – państwo stowarzyszone
- 1974 – niepodległość
- Jamajka
- 1670-1953 – kolonia
- 1953-1958 – samorządna kolonia
- 1958-1962 – prowincja Federacji Indii Zachodnich
- 1962 – niepodległość
- Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1671-1816 – kolonia
- 1833-1871 – kolonia
- 1871-1956 – kolonia federalna
- 1956-1960 – terytorium
- 1960 – rozwiązane
- Brytyjskie Wyspy Zawietrzne
- 1833-1956 – kolonia
- 1956-1960 – terytorium
- 1960 – rozwiązane
- Montserrat
- 1632-1667 – część kolonii Antigua
- 1668-1816 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1816-1833 – część kolonii Antigua-Barbuda-Montserrat
- 1833-1956 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1956-1958 – kolonia
- 1958-1962 – prowincja Federacji Indii Zachodnich
- 1962-1967 – kolonia
- 1967-1983 – państwo stowarzyszone
- 1983-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
- Wybrzeże Moskitów
- 1668-1861 – protektorat
- 1861 – włączone do Nikaragui
- Nevis
- 1628-1671 – kolonia
- 1671-1882 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1882 – połączone z Saint Kitts w Saint Kitts i Nevis
- Saint Kitts
- 1623-1666 – kolonia
- 1671-1882 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1882 – połączone z Nevis w Saint Kitts i Nevis
- Saint Kitts i Nevis
- 1882-1958 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Podwietrzne
- 1958-1962 – część Federacji Indii Zachodnich
- 1962-1980 – część kolonii Saint Christopher-Nevis-Anguilla
- 1980-1983 – państwo stowarzyszone
- 1983 – niepodległość
- Saint Lucia
- 1605-1640 – osada
- 1640 – opuszczona
- 1803-1838 – kolonia
- 1838-1958 – część koronna kolonii Brytyjskie Wyspy Zawietrzne
- 1958-1962 – prowincja Federacji Indii Zachodnich
- 1962-1967 – kolonia koronna
- 1967-1979 – państwo stowarzyszone
- 1979 – niepodległość
- Saint Vincent i Grenadyny
- 1627-1636 – roszczenia brytyjskie
- 1672 – roszczenia brytyjskie
- 1763-1776 – kolonia
- 1776-1833 – kolonia koronna
- 1833-1958 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Zawietrzne
- 1958-1962 – prowincja Federacji Indii Zachodnich
- 1962-1969 – kolonia
- 1969-1979 – państwo stowarzyszone
- 1979 – niepodległość
- Wyspy Południowokaraibskie
- 1763-1802 – kolonia
- 1802 – rozwiązane
- Trynidad
- 1802-1888 – kolonia
- 1889 – połączony z Tobago w Trynidad i Tobago
- Tobago
- 1762-1764 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Zawietrzne
- 1764-1781 – kolonia
- 1803-1833 – kolonia koronna
- 1833-1888 – część kolonii Brytyjskie Wyspy Zawietrzne
- 1889 – połączone z Trynidadem w Trynidad i Tobago
- Trynidad i Tobago
- 1889-1958 – kolonia
- 1958-1962 – prowincja Federacji Indii Zachodnich
- 1962 – niepodległość
- Tortuga
- 1631-1635 – kolonia
- 1635 – zdobyta przez Francję
- Turks i Caicos
- 1799-1848 – część kolonii Bahamy
- 1848-1874 – kolonia
- 1874-1959 – część kolonii Jamajka
- 1959-1962 – prowincja Federacji Indii Zachodnich
- 1962-1983 – kolonia koronna
- 1983-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
- Federacja Indii Zachodnich
- 1958-1962 – federacja kolonii
- 1962 – rozwiązana
Ameryka Południowa
- Berbice
- 1814-1831 – kolonia
- 1831 – zjednoczone z Demerara-Essequibo w Gujanę Brytyjską
- Demerara-Essequibo
- 1814-1831 – kolonia
- 1831 – połączona z Berbice w Gujanę Brytyjską
- Gujana Brytyjska (Gujana)
- 1831-1961 – kolonia
- 1961-1966 – samorządna kolonia
- 1966 – niepodległość jako Gujana
Region Antarktyczny
- Szetlandy Południowe
- 1819-1908 – roszczenia brytyjskie
- 1908 – włączone do Brytyjskiego Terytorium Antarktycznego
- Południowe Orkady
- 1821-1908 – roszczenia brytyjskie
- 1908 – włączone do Brytyjskiego Terytorium Antarktycznego
- Ziemia Grahama
- 1832-1908 – roszczenia brytyjskie
- 1908 – włączona do Brytyjskiego Terytorium Antarktycznego
- Brytyjskie Terytorium Antarktyczne
- 1908-1962 – kolonia administrowana przez Falklandy
- 1962-1983 – kolonia
- 1983-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
- Ziemia Enderby
- 1930-1933 – roszczenia brytyjskie
- Ziemia Wiktorii
- 1841-1933 – roszczenia brytyjskie
Ocean Atlantycki
- Bermudy
- 1612-1684 – kolonia
- 1684-1968 – kolonia koronna
- 1968-1983 – samorządna kolonia
- 1983-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
- Falklandy
- 1833-1841 – kolonia
- 1841-1892 – kolonia koronna
- 1892-1983 – kolonia
- 1983-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
- Święta Helena
- 1588-1673 – roszczenia brytyjskie
- 1673-1815 – własność Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej
- 1815-1821 – kolonia koronna
- 1821-1834 – własność Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej
- 1834-1983 – kolonia koronna
- 1983-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
- Wyspa Wniebowstąpienia
- 1815-1922 – kolonia
- 1922- – dependencja Świętej Heleny
- Tristan da Cunha
- 1816-1938 – kolonia
- 1938- – dependencja Świętej Heleny
- Georgia Południowa i Sandwich Południowy
- 1775-1908 – roszczenia brytyjskie
- 1908-1985 – dependencja Falklandów
- 1985-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
Azja
- Aden (Jemen)
- 1839-1873 – kolonia podporządkowana Bombajowi
- 1873-1932 – protektorat
- 1932-1937 – prowincja Indii Brytyjskich
- 1937 – podział na Kolonię i Protektorat Adenu
- 1937-1963 – kolonia koronna
- 1963 – włączony do Federacji Arabii Południowej
- Protektorat Aden
- 1937-1963 – protektorat
- 1963 – włączony do Federacji i Protektoratu Arabii Południowej
- Federacja Arabii Południowej
- 1963-1967 – protektorat
- 1967 – niepodległość; utworzenie Ludowo-Demokratycznej Republiki Jemenu
- Protektorat Arabii Południowej
- 1963-1967 – protektorat
- 1967 – niepodległość; rozwiązanie
- Oman Traktatowy (Zjednoczone Emiraty Arabskie)
- 1892-1971 – protektorat
- 1971 – niepodległość jako Zjednoczone Emiraty Arabskie
- Oman
- 1891-1971 – protektorat
- 1971 – pełna suwerenność
- Katar
- 1916-1971 – protektorat
- 1971 – niepodległość
- Bahrajn
- 1880-1961 – protektorat
- 1961-1971 – autonomia
- 1971 – niepodległość
- Palestyna (Izrael)
- 1920-1948 – mandat Ligi Narodów
- 1948 – niepodległość jako Izrael
- Transjordania (Jordania)
- 1920-1921 – część Mandatu Palestyny
- 1921-1928 – mandat Ligi Narodów
- 1928-1946 – protektorat
- 1946 – niepodległość jako Jordania
- Irak
- 1920-1932 – terytorium mandatowe Ligi Narodów
- 1932 – niepodległość
- Kuwejt
- 1899-1961 – protektorat
- 1961 – niepodległość
- Afganistan
- 1839-1842 – protektorat
- 1879-1919 – protektorat
- 1919 – niepodległość
- Bengal
- 1634-1658 – faktorie handlowe
- 1658-1700 – podporządkowany Madrasowi
- 1700-1774 – prezydencja
- 1774-1947 – część Indii Brytyjskich
- 1947 – podzielony pomiędzy Indie i Pakistan Wschodni
- Surat
- 1612-1658 – faktoria
- 1658-1668 – prezydencja
- 1668 – włączony do prezydencji Bombaju
- Bombaj
- 1661-1668 – kolonia
- 1668-1757 – prezydencja
- 1757 – część Indii Brytyjskich; prezydencja
- Madras
- 1639-1757 – własność Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej
- 1757 – część Indii Brytyjskich; prezydencja
- Indie Brytyjskie (Indie, Pakistan, Bangladesz)
- 1757-1858 – kolonia; własność Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej
- 1858-1947 – kolonia
- 1947 – niepodległość jako Indie i Pakistan
- Birma
- 1886-1937 – część Indii Brytyjskich
- 1937-1948 – kolonia
- 1948 – niepodległość
- Banten
- Bengkulu
- Hongkong
- 1841-1843 – aneksja
- 1843-1983 – kolonia koronna
- 1983-1997 – terytorium zależne
- 1997 – zwrócony Chinom jako Specjalny Region Administracyjny
- Straits Settlements
- 1826-1858 – własność Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej
- 1858-1867 – podporządkowane Indiom Brytyjskim
- 1867-1946 – kolonia koronna
- 1946 – podział pomiędzy Singapur, Związek Malajski oraz Borneo Północne
- Związek Malajski
- 1946-1948 – kolonia
- 1948 – przekształcony w Federację Malajską
- Federacja Malajska
- 1948-1957 – kolonia
- 1957 – niepodległość
- Borneo Północne
- 1882-1946 – protektorat
- 1946-1963 – kolonia koronna
- 1963 – włączone do Malezji
- Sarawak
- 1842-1946 – protektorat
- 1946-1963 – kolonia
- 1963 – włączony do Malezji
- Brunei
- 1888-1984 – protektorat
- 1894 – niepodległość
- Singapur
- 1819-1826 – dzierżawa
- 1826-1867 – kolonia
- 1867-1946 – część kolonii Straits Settlements
- 1946-1959 – kolonia
- 1959 – niepodległość
- Weihaiwei
- 1898-1930 – dzierżawa
- 1930 – zwrócone Chinom
Ocean Indyjski
- Andamany
- 1789-1947 – kolonia
- 1947 – włączone do Indii
- Nikobary
- 1848-1947 – kolonia
- 1947 – włączone do Indii
- Wyspy Ashmore i Cartiera
- 1878-1931 – aneksja
- 1931 – przekazane Australii
- Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego
- 1814-1903 – część kolonii Seszele
- 1903-1965 – część kolonii Mauritius
- 1965-1983 – kolonia
- 1983-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
- Cejlon (Sri Lanka)
- Wyspa Bożego Narodzenia
- 1888-1890 – aneksja
- 1900-1942 – dependencja kolonii Straits Settlement
- 1945-1946 – administracja wojskowa
- 1946-1958 – dependencja kolonii Singapur
- 1958 – kolonia koronna
- 1958 – przekazana Australii
- Wyspy Kokosowe
- 1825-1831 – osada
- 1831-1857 – lenno
- 1857-1878 – kolonia koronna
- 1878-1886 – część kolonii Cejlon
- 1886-1942 – część kolonii Straits Settlements
- 1942-1946 – część kolonii Cejlon
- 1946-1955 – dependencja Singapuru
- 1955 – przekazane Australii
- Wyspy Heard i McDonalda
- 1833-1947 – roszczenia brytyjskie
- 1947 – włączone do Australijskiego Terytorium Antarktycznego
- Malediwy
- 1796-1953 – protektorat
- 1953-1954 – republika
- 1954-1965 – protektorat
- 1965 – niepodległość
- Mauritius
- 1810-1968 – kolonia
- 1968 – niepodległość
- Seszele
- 1810-1814 – kolonia podporządkowana Mauritiusowi
- 1814-1903 – kolonia
- 1903-1970 – kolonia koronna
- 1970-1976 – kolonia samorządna
- 1976 – niepodległość
Australia i Oceania
- Australia
- 1901-1942 – dominium
- 1942 – niepodległość
- Nowa Południowa Walia
- 1788-1901 – kolonia
- 1901 – włączona do Australii
- Lord Howe
- 1788-1834 – roszczenia brytyjskie
- 1834-1855 – osada
- 1855 – włączona do Nowej Południowej Walii
- Australia Południowa
- 1788-1836 – część kolonii Nowa Południowa Walia
- 1836-1901 – prowincja
- 1863-1901 – prowincja
- 1901 – włączona do Australii
- Queensland
- 1824-1859 – część kolonii Nowa Południowa Walia
- 1859-1901 – kolonia
- 1901 – włączona do Australii
- Wiktoria
- 1839-1851 – część kolonii Nowa Południowa Walia
- 1851-1901 – kolonia
- 1901 – stan Australii
- Kolonia Rzeki Swan
- 1829-1832 – kolonia
- 1832 – zmiana nazwy na Australię Zachodnią
- Australia Zachodnia
- 1832-1901 – kolonia
- 1901 – włączona do Australii
- Ziemia van Diemena
- 1803-1825 – część Nowej Południowej Walii
- 1825-1855 – kolonia
- 1855 – zmiana nazwy na Tasmanię
- Tasmania
- 1856-1901 – kolonia
- 1901 – włączona do Australii
- Wyspa Baker
- 1886-1934 – roszczenia brytyjskie
- 1934 – odstąpiona Stanom Zjednoczonym
- Wyspy Bonin
- 1827-1876 – roszczenia brytyjskie
- 1876 – aneksja japońska
- Nowa Gwinea Brytyjska
- Papua
- 1906-1949 – kolonia australijska
- 1949 – połączona z Nową Gwineą Australijską w Terytorium Papui i Nowej Gwinei
- Nowa Gwinea Australijska
- 1919-1945 – terytorium mandatowe Ligi Narodów (administracja australijska)
- 1945-1949 – terytorium powiernicze ONZ (administracja australijska)
- 1949 – połączona z Papuą w Terytorium Papui i Nowej Gwinei
- Terytorium Papui i Nowej Gwinei (Papua-Nowa Gwinea)
- 1949-1975 – terytorium powiernicze ONZ (administracja australijska)
- 1975 – niepodległość jako Papua-Nowa Gwinea
- Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku
- 1877-1976 – kolonia
- 1976 – rozwiązane
- Brytyjskie Wyspy Salomona
- 1889-1893 – protektorat
- 1893-1971 – część kolonii Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku
- 1971-1973 – protektorat
- 1973-1975 – autonomia
- 1975 – zmiana nazwy na Wyspy Salomona
- Wyspy Salomona
- 1975-1976 – autonomia
- 1976-1978 – samorządna kolonia
- 1978 – niepodległość
- Wyspy Cooka
- 1888-1891 – protektorat
- 1891-1900 – federacja
- 1900 – włączone do Nowej Zelandii
- Fidżi
- 1874-1877 – kolonia
- 1877-1952 – część kolonii Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku
- 1952-1970 – kolonia
- 1970 – niepodległość
- Tonga
- 1889-1900 – protektorat
- 1900-1952 – część kolonii Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku
- 1952-1970 – protektorat
- 1970 – niepodległość
- Wyspy Gilberta i Lagunowe
- 1892-1916 – protektorat
- 1916-1975 – koronna część kolonii Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku
- 1975 – podział na Wyspy Gilberta
- Wyspy Gilberta (Kiribati)
- 1975-1976 – koronna część kolonii Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku
- 1976-1979 – kolonia
- 1979 – niepodległość jako Kiribati
- Wyspy Lagunowe (Tuvalu)
- 1975-1976 – część kolonii Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku
- 1976-1978 – kolonia
- 1978 – niepodległość jako Tuvalu
- Howland
- 1886-1935 – roszczenia brytyjskie
- 1935 – odstąpione Stanom Zjednoczonym
- Jarvis
- 1889-1935 – aneksja
- 1935 – odstąpione Stanom Zjednoczonym
- Nauru
- 1914-1920 – część kolonii Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku
- 1920-1942 – terytorium mandatowe Ligi Narodów
- 1945-1968 – terytorium powiernicze ONZ
- 1968 – niepodległość
- Nowe Hebrydy (Vanuatu)
- 1824-1878 – protektorat
- 1878-1887 – terytorium neutralne
- 1887-1976 – kondominium; część kolonii Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku
- 1976-1980 – kondominium
- 1980 – niepodległość jako Vanuatu
- Nowa Zelandia
- 1769-1788 – roszczenia brytyjskie
- 1792-1835 – część Nowej Południowej Walii
- 1835-1840 – protektorat
- 1840-1907 – kolonia
- 1907-1947 – dominium
- 1947 – niepodległość
- Niue
- 1889-1900 – protektorat
- 1900-1901 – protektorat; część kolonii Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku
- 1901 – włączone do Nowej Zelandii
- Palmyra
- 1889-1898 – aneksja
- 1898 – włączona do Stanów Zjednoczonych
- Pitcairn
- 1838-1887 – protektorat
- 1887-1898 – kolonia
- 1898-1970 – część kolonii Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku
- 1970-1983 – kolonia
- 1983-2002 – terytorium zależne
- 2002- – brytyjskie terytorium zamorskie
- Samoa
- 1889-1900 – protektorat
- 1900 – aneksja niemiecka
- Sandwich Islands (Hawaje, USA)
- 1794-1843 – protektorat
- 1843 – niepodległość
- Tokelau
- 1889-1898 – protektorat
- 1898-1916 – protektorat; część kolonii Brytyjskie Terytoria Zachodniego Pacyfiku
- 1916-1949 – część kolonii Wyspy Gilberta i Lagunowe
- 1949 – przekazane Nowej Zelandii
Zobacz też
- Imperium brytyjskie
- Wspólnota Narodów
- Brytyjskie terytoria zamorskie
- Imperializm
- Kolonializm
- Dekolonizacja
- Commonwealth realm
Linki zewnętrzne
Brytyjskie terytoria zależne
