Kościół Opatrzności Bożej w Kole: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
redakcyjne
Linia 71: Linia 71:
[[Plik:Koło - ołtarz ewangelicki.jpg|thumb|250px|Ołtarz w kościele]]
[[Plik:Koło - ołtarz ewangelicki.jpg|thumb|250px|Ołtarz w kościele]]
[[Plik:Koło - Opatrzności.jpg|thumb|250px|Wieża kościoła]]
[[Plik:Koło - Opatrzności.jpg|thumb|250px|Wieża kościoła]]
[[Plik:Koło - biblioteka.jpg|thumb|250px|Dawna pastorówka, obecnie Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna]]
[[Plik:Koło - biblioteka.jpg|thumb|250px|Dawna pastorówka, obecnie nieużywana]]
'''Kościół Opatrzności Bożej w [[Koło (województwo wielkopolskie)|Kole]]''' – jedyna kolska świątynia wyznania [[Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP|ewangelicko-augsburskiego]]. Wybudowany został w latach 80. [[XIX wiek]]u z inicjatywy ks. Ludwika Teichmanna. Ulokowany jest na [[Osiedle Warszawskie (Koło)|osiedlu Przedmieście Warszawskie]], w pobliżu Mostu Warszawskiego.
'''Kościół Opatrzności Bożej w [[Koło (województwo wielkopolskie)|Kole]]''' – jedyna kolska świątynia wyznania [[Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP|ewangelicko-augsburskiego]]. Wybudowany został w latach 80. [[XIX wiek]]u z inicjatywy ks. Ludwika Teichmanna. Ulokowany jest na [[Osiedle Warszawskie (Koło)|osiedlu Przedmieście Warszawskie]], w pobliżu Mostu Warszawskiego.


Linia 81: Linia 81:
Na nowo ewangelicyzm pojawił się w czasie tzw. osadnictwa olęderskiego, kiedy to wśród przybyłych osadników ze [[Śląsk]]a, [[Królestwo Prus|Prus]] i [[Saksonia|Saksonii]] większość stanowili luteranie. Powstały wówczas kolonie: [[Majdany (powiat kolski)|Majdany]] (w [[1779]] r.), [[Police Średnie|Police]] ([[1785]] r.), [[Nowe Budki|Budki]] ([[1786]] r.) i [[Szarłatów|Szarłatowo]] ([[1855]] r.). Pierwsze nabożeństwa dla ewangelików zamieszkujących Koło odbywały się najpierw w [[Ratusz w Kole|ratuszu]], a później we wspólnej szkole elementarnej.
Na nowo ewangelicyzm pojawił się w czasie tzw. osadnictwa olęderskiego, kiedy to wśród przybyłych osadników ze [[Śląsk]]a, [[Królestwo Prus|Prus]] i [[Saksonia|Saksonii]] większość stanowili luteranie. Powstały wówczas kolonie: [[Majdany (powiat kolski)|Majdany]] (w [[1779]] r.), [[Police Średnie|Police]] ([[1785]] r.), [[Nowe Budki|Budki]] ([[1786]] r.) i [[Szarłatów|Szarłatowo]] ([[1855]] r.). Pierwsze nabożeństwa dla ewangelików zamieszkujących Koło odbywały się najpierw w [[Ratusz w Kole|ratuszu]], a później we wspólnej szkole elementarnej.


W [[1835]] r. utworzono w Kole filiał podległy parafii ewangelicko-reformowanej (kalwińskiej) w [[Żychlin (województwo wielkopolskie)|Żychlinie]], a w latach [[1845]] – [[1903]] podległy parafii ewangelicko-augsburskiej (luterańskiej) w [[Turek|Turku]]. W połowie [[XIX wiek]]u istniał już [[Cmentarz ewangelicki w Kole|cmentarz ewangelicki]]. Luteranie kolscy zakupili w [[1857]] r. budynek, w którym urządzono kaplicę. Ponieważ była ona zbyt mała postanowiono wybudować kościół. [[7 czerwca]] [[1882]] r. wmurowano kamień węgielny pod budowę, którą zakończoną poświęceniem kościoła – [[15 listopada]] [[1883]] r. W budowę czynnie włączał się hrabia Aleksander Kreutz z [[Kościelec (powiat kolski)|Kościelca]] oraz lokalni ewangelicy. W latach [[1902]] – [[1904]] zbudowano plebanię (obecnie użytkowaną przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną). Kolską parafię ewangelicką erygowano w [[1923]] r.
W [[1835]] r. utworzono w Kole filiał podległy parafii ewangelicko-reformowanej (kalwińskiej) w [[Żychlin (województwo wielkopolskie)|Żychlinie]], a w latach [[1845]] – [[1903]] podległy parafii ewangelicko-augsburskiej (luterańskiej) w [[Turek|Turku]]. W połowie [[XIX wiek]]u istniał już [[Cmentarz ewangelicki w Kole|cmentarz ewangelicki]]. Luteranie kolscy zakupili w [[1857]] r. budynek, w którym urządzono kaplicę. Ponieważ była ona zbyt mała postanowiono wybudować kościół. [[7 czerwca]] [[1882]] r. wmurowano kamień węgielny pod budowę, którą zakończoną poświęceniem kościoła – [[15 listopada]] [[1883]] r. W budowę czynnie włączał się hrabia Aleksander Kreutz z [[Kościelec (powiat kolski)|Kościelca]] oraz lokalni ewangelicy. W latach [[1902]] – [[1904]] zbudowano plebanię (do [[2013]] r. użytkowaną przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną). Kolską parafię ewangelicką erygowano w [[1923]] r.


W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] świątynia poniosła wielkie straty. Zniszczeniu uległa wieża z kopułą, zniszczono drzwi, skradziono lub zniszczono sprzęt liturgiczny. Władze kościelne sprzedały dzwony parafiom katolickim w [[Osiek Wielki (województwo wielkopolskie)|Osieku Wielkim]] i [[Białków Kościelny|Białkowie Kościelnym]], a ambonę – parafii w [[Dęby Szlacheckie|Dębach Szlacheckich]]. Była to profanacja obiektu sakralnego. Ks. mjr [[Ryszard Paszko]], który kilka lat był administratorem kolskiej parafii, został zamordowany w [[Twer]]ze.
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] świątynia poniosła wielkie straty. Zniszczeniu uległa wieża z kopułą, zniszczono drzwi, skradziono lub zniszczono sprzęt liturgiczny. Władze kościelne sprzedały dzwony parafiom katolickim w [[Osiek Wielki (województwo wielkopolskie)|Osieku Wielkim]] i [[Białków Kościelny|Białkowie Kościelnym]], a ambonę – parafii w [[Dęby Szlacheckie|Dębach Szlacheckich]]. Była to profanacja obiektu sakralnego. Ks. mjr [[Ryszard Paszko]], który kilka lat był administratorem kolskiej parafii, został zamordowany w [[Twer]]ze.
Linia 87: Linia 87:
Po wyzwoleniu Koła w [[1945]] r. wielu ewangelików musiało opuścić miasto, w którym się urodzili i wychowali. Luteranie musieli walczyć z ówczesną władzą ludową o odzyskanie kościoła. W planach miała powstać na miejscu kościoła m.in. poczta. [[1 listopada]] [[1952]] r. odprawiono pierwsze nabożeństwo, w zrujnowanym kościele, bez organ, dzwonów i żyrandoli. Niewielka grupa ewangelików kolskich przystąpiła do remontu zabezpieczającego, bowiem do odbudowy wieży i uporządkowania wnętrza brakowało funduszy. Z dniem [[1 stycznia]] [[1968]] r. parafia w Kole stała się filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w [[Konin]]ie.
Po wyzwoleniu Koła w [[1945]] r. wielu ewangelików musiało opuścić miasto, w którym się urodzili i wychowali. Luteranie musieli walczyć z ówczesną władzą ludową o odzyskanie kościoła. W planach miała powstać na miejscu kościoła m.in. poczta. [[1 listopada]] [[1952]] r. odprawiono pierwsze nabożeństwo, w zrujnowanym kościele, bez organ, dzwonów i żyrandoli. Niewielka grupa ewangelików kolskich przystąpiła do remontu zabezpieczającego, bowiem do odbudowy wieży i uporządkowania wnętrza brakowało funduszy. Z dniem [[1 stycznia]] [[1968]] r. parafia w Kole stała się filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w [[Konin]]ie.


Do gruntownego remontu kościoła przystąpiono dopiero w latach 90. [[XX wiek]]u. Świątynie wyposażono w organy i dzwony oraz odrestaurowano wieżę. Do dziś kościół nie posiada żyrandoli i częściowo posadzki.
Do gruntownego remontu kościoła przystąpiono dopiero w latach 90. [[XX wiek]]u. Świątynię wyposażono w organy i dzwony oraz odrestaurowano wieżę. Do dziś kościół nie posiada żyrandoli i częściowo posadzki.


== Wygląd kościoła ==
== Wygląd kościoła ==
Linia 97: Linia 97:
Obecnie kościół Opatrzności Bożej w Kole jest filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w [[Konin]]ie należącej do [[Diecezja pomorsko-wielkopolska (Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP)|diecezji pomorsko-wielkopolskiej]]. Nabożeństwa odbywają się w każdą drugą i czwartą niedzielę miesiąca o godzinie 12.00.
Obecnie kościół Opatrzności Bożej w Kole jest filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w [[Konin]]ie należącej do [[Diecezja pomorsko-wielkopolska (Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP)|diecezji pomorsko-wielkopolskiej]]. Nabożeństwa odbywają się w każdą drugą i czwartą niedzielę miesiąca o godzinie 12.00.


Proboszczem parafii jest od 2014 r. – ks. Waldemar Wunsz z Konina.
Proboszczem parafii jest pastor Waldemar Wunsz z Konina (od [[2014]]).


{{Przypisy}}
{{Przypisy}}

Wersja z 20:05, 14 sty 2015

Kościół Opatrzności Bożej
w Kole
kościół filialny
Ilustracja
Kościół Opatrzności Bożej w Kole
Państwo

 Polska

Miejscowość

Koło

Adres

{{{adres}}}

Wyznanie

protestanckie

Kościół

Kościół Ewangelicko-Augsburski

Imię

Opatrzności Bożej

Położenie na mapie Koła
Mapa konturowa Koła, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Opatrzności Bożejw Kole”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół Opatrzności Bożejw Kole”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kościół Opatrzności Bożejw Kole”
Położenie na mapie powiatu kolskiego
Mapa konturowa powiatu kolskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Opatrzności Bożejw Kole”
Ziemia52°11′49,0308″N 18°38′06,6474″E/52,196953 18,635180
Ołtarz w kościele
Wieża kościoła
Dawna pastorówka, obecnie nieużywana

Kościół Opatrzności Bożej w Kole – jedyna kolska świątynia wyznania ewangelicko-augsburskiego. Wybudowany został w latach 80. XIX wieku z inicjatywy ks. Ludwika Teichmanna. Ulokowany jest na osiedlu Przedmieście Warszawskie, w pobliżu Mostu Warszawskiego.

17 października 1990 r. kościół wraz z pastorówką został wpisany do rejestru zabytków.

Historia

W drugiej połowie XVI wieku reformacja dotarła na Ziemię Kolską. Wówczas starostą w Kole był Andrzej, a później Stanisław Górka – obaj byli gorliwymi zwolennikami reformy Kościoła – czyli odnowy nauki i życia. Nabożeństwa odbywały się w kaplicy urządzonej w ich rezydencji. W czasie kontrreformacji wszelki ruch odnowy w okolicach Koła został wyrugowany.

Na nowo ewangelicyzm pojawił się w czasie tzw. osadnictwa olęderskiego, kiedy to wśród przybyłych osadników ze Śląska, Prus i Saksonii większość stanowili luteranie. Powstały wówczas kolonie: Majdany (w 1779 r.), Police (1785 r.), Budki (1786 r.) i Szarłatowo (1855 r.). Pierwsze nabożeństwa dla ewangelików zamieszkujących Koło odbywały się najpierw w ratuszu, a później we wspólnej szkole elementarnej.

W 1835 r. utworzono w Kole filiał podległy parafii ewangelicko-reformowanej (kalwińskiej) w Żychlinie, a w latach 18451903 podległy parafii ewangelicko-augsburskiej (luterańskiej) w Turku. W połowie XIX wieku istniał już cmentarz ewangelicki. Luteranie kolscy zakupili w 1857 r. budynek, w którym urządzono kaplicę. Ponieważ była ona zbyt mała postanowiono wybudować kościół. 7 czerwca 1882 r. wmurowano kamień węgielny pod budowę, którą zakończoną poświęceniem kościoła – 15 listopada 1883 r. W budowę czynnie włączał się hrabia Aleksander Kreutz z Kościelca oraz lokalni ewangelicy. W latach 19021904 zbudowano plebanię (do 2013 r. użytkowaną przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną). Kolską parafię ewangelicką erygowano w 1923 r.

W czasie II wojny światowej świątynia poniosła wielkie straty. Zniszczeniu uległa wieża z kopułą, zniszczono drzwi, skradziono lub zniszczono sprzęt liturgiczny. Władze kościelne sprzedały dzwony parafiom katolickim w Osieku Wielkim i Białkowie Kościelnym, a ambonę – parafii w Dębach Szlacheckich. Była to profanacja obiektu sakralnego. Ks. mjr Ryszard Paszko, który kilka lat był administratorem kolskiej parafii, został zamordowany w Twerze.

Po wyzwoleniu Koła w 1945 r. wielu ewangelików musiało opuścić miasto, w którym się urodzili i wychowali. Luteranie musieli walczyć z ówczesną władzą ludową o odzyskanie kościoła. W planach miała powstać na miejscu kościoła m.in. poczta. 1 listopada 1952 r. odprawiono pierwsze nabożeństwo, w zrujnowanym kościele, bez organ, dzwonów i żyrandoli. Niewielka grupa ewangelików kolskich przystąpiła do remontu zabezpieczającego, bowiem do odbudowy wieży i uporządkowania wnętrza brakowało funduszy. Z dniem 1 stycznia 1968 r. parafia w Kole stała się filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w Koninie.

Do gruntownego remontu kościoła przystąpiono dopiero w latach 90. XX wieku. Świątynię wyposażono w organy i dzwony oraz odrestaurowano wieżę. Do dziś kościół nie posiada żyrandoli i częściowo posadzki.

Wygląd kościoła

Kościół budowany był w latach 18821883 wg projektu Bronisława Schuppe. Usytuowany jest w kształcie prostokąta na osi wschód-zachód z głównym wyjściem od wschody. Jest to budowla jednonawowa z małym prostokątnym prezbiterium, do którego przylega węższa zakrystia. Również przedsionek jest nieco węższy od nawy. Budynek ma następujące wymiary: długość 31 m, szerokość 12,5 m, wysokość 9 lub 10 m pośrodku świątyni. Wewnątrz, po trzech stronach, przebiega empora.

Całość wykonana jest z czerwonej cegły w stylu neogotyckim. Od wschodu, nad przedsionkiem, usytuowana jest wieża wysoka na niecałe 20 metrów, będąca również dzwonnicą. Kościół nakryty jest dachem dwuspadowym, krytym dachówką. Po stronie północnej i południowej znajduje się po pięć bocznych wnęk okiennych.

Duszpasterstwo

Obecnie kościół Opatrzności Bożej w Kole jest filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w Koninie należącej do diecezji pomorsko-wielkopolskiej. Nabożeństwa odbywają się w każdą drugą i czwartą niedzielę miesiąca o godzinie 12.00.

Proboszczem parafii jest pastor Waldemar Wunsz z Konina (od 2014).

Bibliografia

  • Józef Burszta, 600 lat miasta Koła, Poznań 1963
  • Józef Stanisław Mujta: 635 lat miasta Koła. Koło: Muzeum Technik Ceramicznych : Kolskie Towarzystwo Kulturalne, 1997. ISBN 83-86139-34-X.
  • E. Jaśkowski. Koło w XX wieku. Przegląd wydarzeń. Koło 2003
  • Kazimierz Kasperkiewicz: Miejsca i obiekty walki i pamięci z lat wojny i okupacji 1939-1945 w Kole i powiecie kolskim. Koło: Towarzystwo Przyjaciół Miasta Koła, 2004. ISBN 83-909030-9-1.
  • Głos Kolski – kilka wydań
  • Gazeta Kolska – kilka wydań

Zobacz też

Szablon:Portal

Linki zewnętrzne