Kościół Opatrzności Bożej w Kole: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: Nagłówki w mobilnej wersji Wikipedii |
redakcyjne |
||
Linia 71: | Linia 71: | ||
[[Plik:Koło - ołtarz ewangelicki.jpg|thumb|250px|Ołtarz w kościele]] |
[[Plik:Koło - ołtarz ewangelicki.jpg|thumb|250px|Ołtarz w kościele]] |
||
[[Plik:Koło - Opatrzności.jpg|thumb|250px|Wieża kościoła]] |
[[Plik:Koło - Opatrzności.jpg|thumb|250px|Wieża kościoła]] |
||
[[Plik:Koło - biblioteka.jpg|thumb|250px|Dawna pastorówka, obecnie |
[[Plik:Koło - biblioteka.jpg|thumb|250px|Dawna pastorówka, obecnie nieużywana]] |
||
'''Kościół Opatrzności Bożej w [[Koło (województwo wielkopolskie)|Kole]]''' – jedyna kolska świątynia wyznania [[Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP|ewangelicko-augsburskiego]]. Wybudowany został w latach 80. [[XIX wiek]]u z inicjatywy ks. Ludwika Teichmanna. Ulokowany jest na [[Osiedle Warszawskie (Koło)|osiedlu Przedmieście Warszawskie]], w pobliżu Mostu Warszawskiego. |
'''Kościół Opatrzności Bożej w [[Koło (województwo wielkopolskie)|Kole]]''' – jedyna kolska świątynia wyznania [[Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP|ewangelicko-augsburskiego]]. Wybudowany został w latach 80. [[XIX wiek]]u z inicjatywy ks. Ludwika Teichmanna. Ulokowany jest na [[Osiedle Warszawskie (Koło)|osiedlu Przedmieście Warszawskie]], w pobliżu Mostu Warszawskiego. |
||
Linia 81: | Linia 81: | ||
Na nowo ewangelicyzm pojawił się w czasie tzw. osadnictwa olęderskiego, kiedy to wśród przybyłych osadników ze [[Śląsk]]a, [[Królestwo Prus|Prus]] i [[Saksonia|Saksonii]] większość stanowili luteranie. Powstały wówczas kolonie: [[Majdany (powiat kolski)|Majdany]] (w [[1779]] r.), [[Police Średnie|Police]] ([[1785]] r.), [[Nowe Budki|Budki]] ([[1786]] r.) i [[Szarłatów|Szarłatowo]] ([[1855]] r.). Pierwsze nabożeństwa dla ewangelików zamieszkujących Koło odbywały się najpierw w [[Ratusz w Kole|ratuszu]], a później we wspólnej szkole elementarnej. |
Na nowo ewangelicyzm pojawił się w czasie tzw. osadnictwa olęderskiego, kiedy to wśród przybyłych osadników ze [[Śląsk]]a, [[Królestwo Prus|Prus]] i [[Saksonia|Saksonii]] większość stanowili luteranie. Powstały wówczas kolonie: [[Majdany (powiat kolski)|Majdany]] (w [[1779]] r.), [[Police Średnie|Police]] ([[1785]] r.), [[Nowe Budki|Budki]] ([[1786]] r.) i [[Szarłatów|Szarłatowo]] ([[1855]] r.). Pierwsze nabożeństwa dla ewangelików zamieszkujących Koło odbywały się najpierw w [[Ratusz w Kole|ratuszu]], a później we wspólnej szkole elementarnej. |
||
W [[1835]] r. utworzono w Kole filiał podległy parafii ewangelicko-reformowanej (kalwińskiej) w [[Żychlin (województwo wielkopolskie)|Żychlinie]], a w latach [[1845]] – [[1903]] podległy parafii ewangelicko-augsburskiej (luterańskiej) w [[Turek|Turku]]. W połowie [[XIX wiek]]u istniał już [[Cmentarz ewangelicki w Kole|cmentarz ewangelicki]]. Luteranie kolscy zakupili w [[1857]] r. budynek, w którym urządzono kaplicę. Ponieważ była ona zbyt mała postanowiono wybudować kościół. [[7 czerwca]] [[1882]] r. wmurowano kamień węgielny pod budowę, którą zakończoną poświęceniem kościoła – [[15 listopada]] [[1883]] r. W budowę czynnie włączał się hrabia Aleksander Kreutz z [[Kościelec (powiat kolski)|Kościelca]] oraz lokalni ewangelicy. W latach [[1902]] – [[1904]] zbudowano plebanię ( |
W [[1835]] r. utworzono w Kole filiał podległy parafii ewangelicko-reformowanej (kalwińskiej) w [[Żychlin (województwo wielkopolskie)|Żychlinie]], a w latach [[1845]] – [[1903]] podległy parafii ewangelicko-augsburskiej (luterańskiej) w [[Turek|Turku]]. W połowie [[XIX wiek]]u istniał już [[Cmentarz ewangelicki w Kole|cmentarz ewangelicki]]. Luteranie kolscy zakupili w [[1857]] r. budynek, w którym urządzono kaplicę. Ponieważ była ona zbyt mała postanowiono wybudować kościół. [[7 czerwca]] [[1882]] r. wmurowano kamień węgielny pod budowę, którą zakończoną poświęceniem kościoła – [[15 listopada]] [[1883]] r. W budowę czynnie włączał się hrabia Aleksander Kreutz z [[Kościelec (powiat kolski)|Kościelca]] oraz lokalni ewangelicy. W latach [[1902]] – [[1904]] zbudowano plebanię (do [[2013]] r. użytkowaną przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną). Kolską parafię ewangelicką erygowano w [[1923]] r. |
||
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] świątynia poniosła wielkie straty. Zniszczeniu uległa wieża z kopułą, zniszczono drzwi, skradziono lub zniszczono sprzęt liturgiczny. Władze kościelne sprzedały dzwony parafiom katolickim w [[Osiek Wielki (województwo wielkopolskie)|Osieku Wielkim]] i [[Białków Kościelny|Białkowie Kościelnym]], a ambonę – parafii w [[Dęby Szlacheckie|Dębach Szlacheckich]]. Była to profanacja obiektu sakralnego. Ks. mjr [[Ryszard Paszko]], który kilka lat był administratorem kolskiej parafii, został zamordowany w [[Twer]]ze. |
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] świątynia poniosła wielkie straty. Zniszczeniu uległa wieża z kopułą, zniszczono drzwi, skradziono lub zniszczono sprzęt liturgiczny. Władze kościelne sprzedały dzwony parafiom katolickim w [[Osiek Wielki (województwo wielkopolskie)|Osieku Wielkim]] i [[Białków Kościelny|Białkowie Kościelnym]], a ambonę – parafii w [[Dęby Szlacheckie|Dębach Szlacheckich]]. Była to profanacja obiektu sakralnego. Ks. mjr [[Ryszard Paszko]], który kilka lat był administratorem kolskiej parafii, został zamordowany w [[Twer]]ze. |
||
Linia 87: | Linia 87: | ||
Po wyzwoleniu Koła w [[1945]] r. wielu ewangelików musiało opuścić miasto, w którym się urodzili i wychowali. Luteranie musieli walczyć z ówczesną władzą ludową o odzyskanie kościoła. W planach miała powstać na miejscu kościoła m.in. poczta. [[1 listopada]] [[1952]] r. odprawiono pierwsze nabożeństwo, w zrujnowanym kościele, bez organ, dzwonów i żyrandoli. Niewielka grupa ewangelików kolskich przystąpiła do remontu zabezpieczającego, bowiem do odbudowy wieży i uporządkowania wnętrza brakowało funduszy. Z dniem [[1 stycznia]] [[1968]] r. parafia w Kole stała się filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w [[Konin]]ie. |
Po wyzwoleniu Koła w [[1945]] r. wielu ewangelików musiało opuścić miasto, w którym się urodzili i wychowali. Luteranie musieli walczyć z ówczesną władzą ludową o odzyskanie kościoła. W planach miała powstać na miejscu kościoła m.in. poczta. [[1 listopada]] [[1952]] r. odprawiono pierwsze nabożeństwo, w zrujnowanym kościele, bez organ, dzwonów i żyrandoli. Niewielka grupa ewangelików kolskich przystąpiła do remontu zabezpieczającego, bowiem do odbudowy wieży i uporządkowania wnętrza brakowało funduszy. Z dniem [[1 stycznia]] [[1968]] r. parafia w Kole stała się filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w [[Konin]]ie. |
||
Do gruntownego remontu kościoła przystąpiono dopiero w latach 90. [[XX wiek]]u. |
Do gruntownego remontu kościoła przystąpiono dopiero w latach 90. [[XX wiek]]u. Świątynię wyposażono w organy i dzwony oraz odrestaurowano wieżę. Do dziś kościół nie posiada żyrandoli i częściowo posadzki. |
||
== Wygląd kościoła == |
== Wygląd kościoła == |
||
Linia 97: | Linia 97: | ||
Obecnie kościół Opatrzności Bożej w Kole jest filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w [[Konin]]ie należącej do [[Diecezja pomorsko-wielkopolska (Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP)|diecezji pomorsko-wielkopolskiej]]. Nabożeństwa odbywają się w każdą drugą i czwartą niedzielę miesiąca o godzinie 12.00. |
Obecnie kościół Opatrzności Bożej w Kole jest filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w [[Konin]]ie należącej do [[Diecezja pomorsko-wielkopolska (Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP)|diecezji pomorsko-wielkopolskiej]]. Nabożeństwa odbywają się w każdą drugą i czwartą niedzielę miesiąca o godzinie 12.00. |
||
Proboszczem parafii jest |
Proboszczem parafii jest pastor Waldemar Wunsz z Konina (od [[2014]]). |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
Wersja z 20:05, 14 sty 2015
kościół filialny | |||||||||
Kościół Opatrzności Bożej w Kole | |||||||||
Państwo | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||
Adres |
{{{adres}}} | ||||||||
Wyznanie | |||||||||
Kościół | |||||||||
Imię |
Opatrzności Bożej | ||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Koła | |||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | |||||||||
Położenie na mapie powiatu kolskiego | |||||||||
52°11′49,0308″N 18°38′06,6474″E/52,196953 18,635180 |
Kościół Opatrzności Bożej w Kole – jedyna kolska świątynia wyznania ewangelicko-augsburskiego. Wybudowany został w latach 80. XIX wieku z inicjatywy ks. Ludwika Teichmanna. Ulokowany jest na osiedlu Przedmieście Warszawskie, w pobliżu Mostu Warszawskiego.
17 października 1990 r. kościół wraz z pastorówką został wpisany do rejestru zabytków.
Historia
W drugiej połowie XVI wieku reformacja dotarła na Ziemię Kolską. Wówczas starostą w Kole był Andrzej, a później Stanisław Górka – obaj byli gorliwymi zwolennikami reformy Kościoła – czyli odnowy nauki i życia. Nabożeństwa odbywały się w kaplicy urządzonej w ich rezydencji. W czasie kontrreformacji wszelki ruch odnowy w okolicach Koła został wyrugowany.
Na nowo ewangelicyzm pojawił się w czasie tzw. osadnictwa olęderskiego, kiedy to wśród przybyłych osadników ze Śląska, Prus i Saksonii większość stanowili luteranie. Powstały wówczas kolonie: Majdany (w 1779 r.), Police (1785 r.), Budki (1786 r.) i Szarłatowo (1855 r.). Pierwsze nabożeństwa dla ewangelików zamieszkujących Koło odbywały się najpierw w ratuszu, a później we wspólnej szkole elementarnej.
W 1835 r. utworzono w Kole filiał podległy parafii ewangelicko-reformowanej (kalwińskiej) w Żychlinie, a w latach 1845 – 1903 podległy parafii ewangelicko-augsburskiej (luterańskiej) w Turku. W połowie XIX wieku istniał już cmentarz ewangelicki. Luteranie kolscy zakupili w 1857 r. budynek, w którym urządzono kaplicę. Ponieważ była ona zbyt mała postanowiono wybudować kościół. 7 czerwca 1882 r. wmurowano kamień węgielny pod budowę, którą zakończoną poświęceniem kościoła – 15 listopada 1883 r. W budowę czynnie włączał się hrabia Aleksander Kreutz z Kościelca oraz lokalni ewangelicy. W latach 1902 – 1904 zbudowano plebanię (do 2013 r. użytkowaną przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną). Kolską parafię ewangelicką erygowano w 1923 r.
W czasie II wojny światowej świątynia poniosła wielkie straty. Zniszczeniu uległa wieża z kopułą, zniszczono drzwi, skradziono lub zniszczono sprzęt liturgiczny. Władze kościelne sprzedały dzwony parafiom katolickim w Osieku Wielkim i Białkowie Kościelnym, a ambonę – parafii w Dębach Szlacheckich. Była to profanacja obiektu sakralnego. Ks. mjr Ryszard Paszko, który kilka lat był administratorem kolskiej parafii, został zamordowany w Twerze.
Po wyzwoleniu Koła w 1945 r. wielu ewangelików musiało opuścić miasto, w którym się urodzili i wychowali. Luteranie musieli walczyć z ówczesną władzą ludową o odzyskanie kościoła. W planach miała powstać na miejscu kościoła m.in. poczta. 1 listopada 1952 r. odprawiono pierwsze nabożeństwo, w zrujnowanym kościele, bez organ, dzwonów i żyrandoli. Niewielka grupa ewangelików kolskich przystąpiła do remontu zabezpieczającego, bowiem do odbudowy wieży i uporządkowania wnętrza brakowało funduszy. Z dniem 1 stycznia 1968 r. parafia w Kole stała się filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w Koninie.
Do gruntownego remontu kościoła przystąpiono dopiero w latach 90. XX wieku. Świątynię wyposażono w organy i dzwony oraz odrestaurowano wieżę. Do dziś kościół nie posiada żyrandoli i częściowo posadzki.
Wygląd kościoła
Kościół budowany był w latach 1882 – 1883 wg projektu Bronisława Schuppe. Usytuowany jest w kształcie prostokąta na osi wschód-zachód z głównym wyjściem od wschody. Jest to budowla jednonawowa z małym prostokątnym prezbiterium, do którego przylega węższa zakrystia. Również przedsionek jest nieco węższy od nawy. Budynek ma następujące wymiary: długość 31 m, szerokość 12,5 m, wysokość 9 lub 10 m pośrodku świątyni. Wewnątrz, po trzech stronach, przebiega empora.
Całość wykonana jest z czerwonej cegły w stylu neogotyckim. Od wschodu, nad przedsionkiem, usytuowana jest wieża wysoka na niecałe 20 metrów, będąca również dzwonnicą. Kościół nakryty jest dachem dwuspadowym, krytym dachówką. Po stronie północnej i południowej znajduje się po pięć bocznych wnęk okiennych.
Duszpasterstwo
Obecnie kościół Opatrzności Bożej w Kole jest filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w Koninie należącej do diecezji pomorsko-wielkopolskiej. Nabożeństwa odbywają się w każdą drugą i czwartą niedzielę miesiąca o godzinie 12.00.
Proboszczem parafii jest pastor Waldemar Wunsz z Konina (od 2014).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-06] .
Bibliografia
- Józef Burszta, 600 lat miasta Koła, Poznań 1963
- Józef Stanisław Mujta: 635 lat miasta Koła. Koło: Muzeum Technik Ceramicznych : Kolskie Towarzystwo Kulturalne, 1997. ISBN 83-86139-34-X.
- E. Jaśkowski. Koło w XX wieku. Przegląd wydarzeń. Koło 2003
- Kazimierz Kasperkiewicz: Miejsca i obiekty walki i pamięci z lat wojny i okupacji 1939-1945 w Kole i powiecie kolskim. Koło: Towarzystwo Przyjaciół Miasta Koła, 2004. ISBN 83-909030-9-1.
- Głos Kolski – kilka wydań
- Gazeta Kolska – kilka wydań