Maślanka wiązkowa: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m Robot wspomógł poprawę ujednoznacznienia Franciszek Błoński – zmieniono link(i) do Franciszek Błoński (botanik); zmiany kosmetyczne |
|||
Linia 46: | Linia 46: | ||
== Morfologia == |
== Morfologia == |
||
; [[Kapelusz]]: |
; [[Kapelusz]]: |
||
Średnica dochodzi do 7 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty, następnie wypukły do płaskiego, z niewielkim wybrzuszeniem u starszych. Powierzchnia kapelusza jest sucha i gładka. Barwa żółta lub siarkowożółta, środek kapelusza pomarańczowy do rdzawobrązowego<ref name=wag>{{Cytuj książkę|imię=Pavol |nazwisko=Škubla |tytuł=Wielki atlas grzybów |miejsce=Poznań |data=2007 |wydawca=Elipsa |isbn= 978-83-245-9550-1}}</ref> |
Średnica dochodzi do 7 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty, następnie wypukły do płaskiego, z niewielkim wybrzuszeniem u starszych. Powierzchnia kapelusza jest sucha i gładka. Barwa żółta lub siarkowożółta, środek kapelusza pomarańczowy do rdzawobrązowego<ref name=wag>{{Cytuj książkę|imię=Pavol |nazwisko=Škubla |tytuł=Wielki atlas grzybów |miejsce=Poznań |data=2007 |wydawca=Elipsa |isbn= 978-83-245-9550-1}}</ref> |
||
; [[Blaszki grzyba|Blaszki]]: |
|||
Gęsto ustawione, zaokrąglone przy trzonie. Barwa od siarkowożółtawej u młodych, poprzez brudnozielonkawą, do fioletowoczarnych u starszych egzemplarzy<ref name=wag/>. Zakryte cienką osłoną w bardzo młodych owocnikach. |
|||
; [[Trzon]]: |
; [[Trzon]]: |
||
Grubość do 0,7 cm, wysokość do 10 cm. Nieregularnie cylindryczny, powyginany, wewnątrz pusty. Barwa żółtawa z lekko zielonkawym odcieniem, pokryty (zwłaszcza na dole) brunatnymi włókienkami. Uszkodzony nie zmienia zabarwienia. Trzony w wiązce owocników na dole zrośnięte<ref name=wag/>. |
Grubość do 0,7 cm, wysokość do 10 cm. Nieregularnie cylindryczny, powyginany, wewnątrz pusty. Barwa żółtawa z lekko zielonkawym odcieniem, pokryty (zwłaszcza na dole) brunatnymi włókienkami. Uszkodzony nie zmienia zabarwienia. Trzony w wiązce owocników na dole zrośnięte<ref name=wag/>. |
Wersja z 17:07, 19 maj 2015
Systematyka | |
Domena |
{{{domena}}} |
---|---|
Królestwo | |
Gromada | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
maślanka wiązkowa |
Nazwa systematyczna | |
{{{nazwa łacińska}}} (Huds.) P. Kumm. Führ. Pilzk. (Zwickau): 21, 72 (1871) |
Maślanka wiązkowa (Hypholoma fasciculare (Huds.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypholoma, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1778 Hudson nadając mu nazwę Agaricus fascicularis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Hypholoma[1]. Ma ponad 40 synonimów łacińskich. Niektóre z nich[2]:
- Agaricus fascicularis Huds. 1778
- Agaricus sadleri Berk. & Broome 1879
- Clitocybe sadleri (Berk. & Broome) Sacc. 1887
- Dryophila fascicularis (Huds.) Quél. 1888
- Dryophila fascicularis (Huds.) Quél. 1888 (var. fascicularis
- Geophila fascicularis (Huds.) Quél. 1886
- Hypholoma fasciculare var. fasciculare (Huds.) P. Kumm.
- Hypholoma fasciculare var. pusillum J.E. Lange.
- Hypholoma sulphureum G.M. Taylor & P.K. Buchanan 1988
- Naematoloma fasciculare (Huds.) P. Karst. 1880
- Naematoloma fasciculare (Huds.) P. Karst. 1879 (var. fasciculare)
- Pratella fascicularis (Huds.) Gray 1821
- Psilocybe fascicularis (Huds.) Kühner 1980
- Psilocybe fascicularis (Huds.) Kühner 1980 (var. fascicularis)
Nazwę polską nadał Franciszek Błoński w 1890. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako łysiczka trująca, łysiczka wiązkowa, opieńki olszowe żółte, ostrzępka wiązkowa, opieńka fałszywa, opieńka trująca, opieńka wiązkowa, fałszywa opieńka, maślanka jadowita, maślanka trująca[3].
Morfologia
Średnica dochodzi do 7 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty, następnie wypukły do płaskiego, z niewielkim wybrzuszeniem u starszych. Powierzchnia kapelusza jest sucha i gładka. Barwa żółta lub siarkowożółta, środek kapelusza pomarańczowy do rdzawobrązowego[4]
Grubość do 0,7 cm, wysokość do 10 cm. Nieregularnie cylindryczny, powyginany, wewnątrz pusty. Barwa żółtawa z lekko zielonkawym odcieniem, pokryty (zwłaszcza na dole) brunatnymi włókienkami. Uszkodzony nie zmienia zabarwienia. Trzony w wiązce owocników na dole zrośnięte[4].
Cienki i elastyczny, barwa żółtawa lub siarkowożółta, u podstawy trzony brązowa. Smak bardzo gorzki. Uszkodzony nie zmienia zabarwienia[4].
Szarofioletowy, czasami prawie czarny. Zarodniki elipsoidane, gładkie, o rozmiarach 6-8 × 4 μm[5].
Występowanie i siedlisko
Z wyjątkiem Afryki i Antarktydy występuje na wszystkich kontynentach, także na wielu wyspach. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony[6]. W Polsce bardzo pospolity[5].
Owocniki wyrastają od kwietnia do grudnia w wiązkach liczących nawet po kilkadziesiąt owocników na pniakach obumarłych drzew liściastych oraz iglastych. Wśród grzybów rosnących kępami na pniach jest jednym z najczęstszych, czasami rośnie nawet na drewnie budowlanym. Występuje od wiosny do późnej jesieni[7].
Znaczenie
Saprotrof, grzyb trujący. Powoduje głównie zaburzenia trawienne spowodowane podrażnieniem i zapaleniem śluzówki układu pokarmowego. Objawy: bóle brzucha, mdłości, wymioty, biegunka i wzdęcia. Objawy pojawiają się nie później, niż 3 godz. po spożyciu grzybów i po jakimś czasie (często już po dwóch dniach) mijają, zazwyczaj bez trwałych następstw[4]. Z powodu bardzo gorzkiego smaku zatrucia tym grzybem są jednak rzadkie[7].
Gatunki podobne
- maślanka łagodna (Hypholoma capnoides). Jest jadalna, ma blaszki niebieskawe, smak łagodny i rośnie tylko na drzewie iglastym[4].
- maślanka ceglasta (Hypholoma lateritium). Jest większa, ma intensywniejsze zabarwienie i rośnie tylko na drewnie drzew liściastych[4].
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
- ↑ a b Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.