Maślanka wiązkowa: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
MastiBot (dyskusja | edycje)
m Robot wspomógł poprawę ujednoznacznienia Franciszek Błoński – zmieniono link(i) do Franciszek Błoński (botanik); zmiany kosmetyczne
Linia 46: Linia 46:
== Morfologia ==
== Morfologia ==
; [[Kapelusz]]:
; [[Kapelusz]]:
Średnica dochodzi do 7 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty, następnie wypukły do płaskiego, z niewielkim wybrzuszeniem u starszych. Powierzchnia kapelusza jest sucha i gładka. Barwa żółta lub siarkowożółta, środek kapelusza pomarańczowy do rdzawobrązowego<ref name=wag>{{Cytuj książkę|imię=Pavol |nazwisko=Škubla |tytuł=Wielki atlas grzybów |miejsce=Poznań |data=2007 |wydawca=Elipsa |isbn= 978-83-245-9550-1}}</ref>.
Średnica dochodzi do 7 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty, następnie wypukły do płaskiego, z niewielkim wybrzuszeniem u starszych. Powierzchnia kapelusza jest sucha i gładka. Barwa żółta lub siarkowożółta, środek kapelusza pomarańczowy do rdzawobrązowego<ref name=wag>{{Cytuj książkę|imię=Pavol |nazwisko=Škubla |tytuł=Wielki atlas grzybów |miejsce=Poznań |data=2007 |wydawca=Elipsa |isbn= 978-83-245-9550-1}}</ref>

; [[Blaszki grzyba|Blaszki]]:
Gęsto ustawione, zaokrąglone przy trzonie. Barwa od siarkowożółtawej u młodych, poprzez brudnozielonkawą, do fioletowoczarnych u starszych egzemplarzy<ref name=wag/>. Zakryte cienką osłoną w bardzo młodych owocnikach.
; [[Trzon]]:
; [[Trzon]]:
Grubość do 0,7 cm, wysokość do 10 cm. Nieregularnie cylindryczny, powyginany, wewnątrz pusty. Barwa żółtawa z lekko zielonkawym odcieniem, pokryty (zwłaszcza na dole) brunatnymi włókienkami. Uszkodzony nie zmienia zabarwienia. Trzony w wiązce owocników na dole zrośnięte<ref name=wag/>.
Grubość do 0,7 cm, wysokość do 10 cm. Nieregularnie cylindryczny, powyginany, wewnątrz pusty. Barwa żółtawa z lekko zielonkawym odcieniem, pokryty (zwłaszcza na dole) brunatnymi włókienkami. Uszkodzony nie zmienia zabarwienia. Trzony w wiązce owocników na dole zrośnięte<ref name=wag/>.

Wersja z 17:07, 19 maj 2015

Maślanka wiązkowa
ilustracja
Systematyka
Domena

{{{domena}}}

Królestwo

grzyby

Gromada

grzyby podstawkowe

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

pierścieniakowate

Rodzaj

maślanka

Gatunek

maślanka wiązkowa

Nazwa systematyczna
{{{nazwa łacińska}}} (Huds.) P. Kumm.
Führ. Pilzk. (Zwickau): 21, 72 (1871)
Zielonkawe zabarwienie blaszek
Nie zawsze jednak zielonkawy kolor blaszek jest tak intensywny
Występuje zwykle grupowo

Maślanka wiązkowa (Hypholoma fasciculare (Huds.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypholoma, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1778 Hudson nadając mu nazwę Agaricus fascicularis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Hypholoma[1]. Ma ponad 40 synonimów łacińskich. Niektóre z nich[2]:

  • Agaricus fascicularis Huds. 1778
  • Agaricus sadleri Berk. & Broome 1879
  • Clitocybe sadleri (Berk. & Broome) Sacc. 1887
  • Dryophila fascicularis (Huds.) Quél. 1888
  • Dryophila fascicularis (Huds.) Quél. 1888 (var. fascicularis
  • Geophila fascicularis (Huds.) Quél. 1886
  • Hypholoma fasciculare var. fasciculare (Huds.) P. Kumm.
  • Hypholoma fasciculare var. pusillum J.E. Lange.
  • Hypholoma sulphureum G.M. Taylor & P.K. Buchanan 1988
  • Naematoloma fasciculare (Huds.) P. Karst. 1880
  • Naematoloma fasciculare (Huds.) P. Karst. 1879 (var. fasciculare)
  • Pratella fascicularis (Huds.) Gray 1821
  • Psilocybe fascicularis (Huds.) Kühner 1980
  • Psilocybe fascicularis (Huds.) Kühner 1980 (var. fascicularis)

Nazwę polską nadał Franciszek Błoński w 1890. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako łysiczka trująca, łysiczka wiązkowa, opieńki olszowe żółte, ostrzępka wiązkowa, opieńka fałszywa, opieńka trująca, opieńka wiązkowa, fałszywa opieńka, maślanka jadowita, maślanka trująca[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica dochodzi do 7 cm, u młodych egzemplarzy półkolisty, następnie wypukły do płaskiego, z niewielkim wybrzuszeniem u starszych. Powierzchnia kapelusza jest sucha i gładka. Barwa żółta lub siarkowożółta, środek kapelusza pomarańczowy do rdzawobrązowego[4]

Trzon

Grubość do 0,7 cm, wysokość do 10 cm. Nieregularnie cylindryczny, powyginany, wewnątrz pusty. Barwa żółtawa z lekko zielonkawym odcieniem, pokryty (zwłaszcza na dole) brunatnymi włókienkami. Uszkodzony nie zmienia zabarwienia. Trzony w wiązce owocników na dole zrośnięte[4].

Miąższ

Cienki i elastyczny, barwa żółtawa lub siarkowożółta, u podstawy trzony brązowa. Smak bardzo gorzki. Uszkodzony nie zmienia zabarwienia[4].

Wysyp zarodników

Szarofioletowy, czasami prawie czarny. Zarodniki elipsoidane, gładkie, o rozmiarach 6-8 × 4 μm[5].

Występowanie i siedlisko

Z wyjątkiem Afryki i Antarktydy występuje na wszystkich kontynentach, także na wielu wyspach. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony[6]. W Polsce bardzo pospolity[5].

Owocniki wyrastają od kwietnia do grudnia w wiązkach liczących nawet po kilkadziesiąt owocników na pniakach obumarłych drzew liściastych oraz iglastych. Wśród grzybów rosnących kępami na pniach jest jednym z najczęstszych, czasami rośnie nawet na drewnie budowlanym. Występuje od wiosny do późnej jesieni[7].

Znaczenie

Saprotrof, grzyb trujący. Powoduje głównie zaburzenia trawienne spowodowane podrażnieniem i zapaleniem śluzówki układu pokarmowego. Objawy: bóle brzucha, mdłości, wymioty, biegunka i wzdęcia. Objawy pojawiają się nie później, niż 3 godz. po spożyciu grzybów i po jakimś czasie (często już po dwóch dniach) mijają, zazwyczaj bez trwałych następstw[4]. Z powodu bardzo gorzkiego smaku zatrucia tym grzybem są jednak rzadkie[7].

Gatunki podobne

  • maślanka łagodna (Hypholoma capnoides). Jest jadalna, ma blaszki niebieskawe, smak łagodny i rośnie tylko na drzewie iglastym[4].
  • maślanka ceglasta (Hypholoma lateritium). Jest większa, ma intensywniejsze zabarwienie i rośnie tylko na drewnie drzew liściastych[4].
  1. a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
  2. Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
  3. Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
  6. Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
  7. a b Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.