Gwiazdozbiór Sekstantu: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne, źródła/przypisy, drobne techniczne |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
* Najjaśniejsza gwiazda alfa Sextantis (α Sex) ma zaledwie [[Obserwowana wielkość gwiazdowa|jasność]] 4,48{{magnitudo}}, pozostałe są słabsze niż 5<sup>m</sup>. Gwiazda jest zwykłym [[Olbrzym (gwiazda)|olbrzymem typu A]], znajdującym się w odległości 286 [[rok świetlny|lat świetlnych]]. Ten niebieskobiały olbrzym ma masę 3 razy większą od [[Masa Słońca|masy Słońca]] i jest od niego 120 razy jaśniejszy. |
* Najjaśniejsza gwiazda alfa Sextantis (α Sex) ma zaledwie [[Obserwowana wielkość gwiazdowa|jasność]] 4,48{{magnitudo}}, pozostałe są słabsze niż 5<sup>m</sup>. Gwiazda jest zwykłym [[Olbrzym (gwiazda)|olbrzymem typu A]], znajdującym się w odległości 286 [[rok świetlny|lat świetlnych]]. Ten niebieskobiały olbrzym ma masę 3 razy większą od [[Masa Słońca|masy Słońca]] i jest od niego 120 razy jaśniejszy. |
||
* Piątej wielkości gwiazdowej beta (β Sex) jest niebieskobiałą gwiazdą ciągu głównego, znajdującą się w odległości 345 lat świetlnych{{r|gwiazda}}. |
* Piątej wielkości gwiazdowej beta (β Sex) jest niebieskobiałą gwiazdą ciągu głównego, znajdującą się w odległości 345 lat świetlnych{{r|gwiazda}}. |
||
* Dwie niezwiązane ze sobą gwiazdy – 17 i 18 Sextantis – tworzą podwójną parę optyczną, dobrze widoczną przez lornetkę |
* Dwie niezwiązane ze sobą gwiazdy – 17 i 18 Sextantis – tworzą podwójną parę optyczną, dobrze widoczną przez lornetkę{{r|encyklopedia}}. |
||
* Gamma (γ) Sektantu to interesująca [[gwiazda podwójna]]. Jest to para podobnych gwiazd typu A, krążących wokół siebie z okresem 77 lat. Gwiazdy są oddalone o około 260 lat świetlnych. Przy maksymalnym rozdzieleniu – które zdarza się 2-3 razy na stulecie, a ostatnio miało miejsce w 1996 roku – daje się zaobserwować oddzielnie za pomocą 25-centymetrowego teleskopu. |
* Gamma (γ) Sektantu to interesująca [[gwiazda podwójna]]. Jest to para podobnych gwiazd typu A, krążących wokół siebie z okresem 77 lat. Gwiazdy są oddalone o około 260 lat świetlnych. Przy maksymalnym rozdzieleniu – które zdarza się 2-3 razy na stulecie, a ostatnio miało miejsce w 1996 roku – daje się zaobserwować oddzielnie za pomocą 25-centymetrowego teleskopu. |
||
* Delta (δ Sex), gwiazda piątej wielkości znajduje się w odległości 300 lat świetlnych i jest niebieskobiałą gwiazdą ciągu głównego{{r|gwiazda}}. |
* Delta (δ Sex), gwiazda piątej wielkości znajduje się w odległości 300 lat świetlnych i jest niebieskobiałą gwiazdą ciągu głównego{{r|gwiazda}}. |
||
== Interesujące obiekty == |
== Interesujące obiekty == |
||
* W Sekstansie znajduje się [[galaktyka soczewkowata]] [[NGC 3115]] o jasności 10,1<sup>m</sup>. Została odkryta przez [[William Herschel|Williama Herschela]] w 1787 roku. Jest to stara galaktyka (prawie nie posiadająca gazu), wielokrotnie większa od [[Droga Mleczna|naszej]] i odległa o około 32 mln lat świetlnych. W 15-centymetrowym teleskopie wygląda jak małe wrzeciono z bardzo jasnym jądrem. Na podstawie obserwacji [[Teleskop kosmiczny Chandra|teleskopu Chandra]] wywnioskowano, że w centrum NGC 3115 znajduje się [[supermasywna czarna dziura]] o masie dwóch miliardów mas Słońca. Do jej obserwacji wymagany jest teleskop średnich rozmiarów{{r|kosmos}}. |
* W Sekstansie znajduje się [[galaktyka soczewkowata]] [[NGC 3115]] o jasności 10,1<sup>m</sup>, ustawioną do nas bokiem, dlatego oglądana przez teleskop ma silnie eliptyczny kształt{{r|encyklopedia}}. Została odkryta przez [[William Herschel|Williama Herschela]] w 1787 roku. Jest to stara galaktyka (prawie nie posiadająca gazu), wielokrotnie większa od [[Droga Mleczna|naszej]] i odległa o około 32 mln lat świetlnych. W 15-centymetrowym teleskopie wygląda jak małe wrzeciono z bardzo jasnym jądrem. Czasem ze względu na na swój wydłużony kszałt jest nazywana galaktyką Wrzeciono{{r|encyklopedia}}. Na podstawie obserwacji [[Teleskop kosmiczny Chandra|teleskopu Chandra]] wywnioskowano, że w centrum NGC 3115 znajduje się [[supermasywna czarna dziura]] o masie dwóch miliardów mas Słońca. Do jej obserwacji wymagany jest teleskop średnich rozmiarów{{r|kosmos}}. |
||
* Inne ciekawe obiekty to para galaktyk [[NGC 3166]], [[NGC 3169]] oraz [[galaktyka spiralna]] [[NGC 3044]]. |
* Inne ciekawe obiekty to para galaktyk [[NGC 3166]], [[NGC 3169]] oraz [[galaktyka spiralna]] [[NGC 3044]]. |
||
| Linia 44: | Linia 44: | ||
<ref name="kosmos">{{Cytuj książkę | nazwisko = Złoczewski | imię = Kamil | tytuł = Cuda nieba południowego. Przewodnik obserwatora. | wydawca = Amermedia Sp. z o.o. | miejsce = Poznań | data = 2013 | seria = Kosmos. Tajemnice Wszechświata | strony = 23 | isbn = 978-83-252-1916-1}}</ref> |
<ref name="kosmos">{{Cytuj książkę | nazwisko = Złoczewski | imię = Kamil | tytuł = Cuda nieba południowego. Przewodnik obserwatora. | wydawca = Amermedia Sp. z o.o. | miejsce = Poznań | data = 2013 | seria = Kosmos. Tajemnice Wszechświata | strony = 23 | isbn = 978-83-252-1916-1}}</ref> |
||
<ref name="tablice">{{Cytuj książkę | nazwisko = Desselberger | imię = Jan | tytuł = Tablice astronomiczne z przewodnikiem po gwiazdozbiorach. | wydawca = PPU „PARK” Sp. z o.o. | miejsce = Bielsko-Biała | data = 2002 | strony = 163 | isbn = 83-7266-156-1 | nazwisko2 = Szczepanik | imię2 = Jacek}}</ref> |
<ref name="tablice">{{Cytuj książkę | nazwisko = Desselberger | imię = Jan | tytuł = Tablice astronomiczne z przewodnikiem po gwiazdozbiorach. | wydawca = PPU „PARK” Sp. z o.o. | miejsce = Bielsko-Biała | data = 2002 | strony = 163 | isbn = 83-7266-156-1 | nazwisko2 = Szczepanik | imię2 = Jacek}}</ref> |
||
<ref name="encyklopedia">{{Cytuj książkę | autor = Praca zbiorowa | tytuł = Encyklopedia Wszechświat | wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN | miejsce = Warszawa | data = 2006 | strony = 380 | isbn = 978-83-01-14848-5}}</ref> |
|||
}} |
}} |
||
Wersja z 22:24, 13 cze 2015
| |
| Nazwa łacińska |
Sextans |
|---|---|
| Dopełniacz łaciński |
Sextantis |
| Skrót nazwy łacińskiej |
Sex |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Rektascensja |
10 h |
| Deklinacja |
0° |
| Charakterystyka | |
| Powierzchnia |
314 stopni kw. |
| Liczba gwiazd o obserwowanej wielkości gwiazdowej < 3 |
0 |
| Najjaśniejsza gwiazda |
α Sextantis (4,48m) |
| Gwiazdozbiory sąsiadujące |
|
| Widoczny na szerokościach geograficznych pomiędzy 85[1]° S a 77° N. | |
| |
Sekstant (Sekstans, łac. Sextans, dop. Sextantis, skrót Sex) – słabo widoczny gwiazdozbiór, 47. co do wielkości, usytuowany w rejonie równika niebieskiego. W Polsce widoczny zimą i wiosną. Liczba gwiazd widoczna nieuzbrojonym okiem: około 25[2]. Konstelacja położona jest na południe od Lwa, graniczy również z Pucharem i Hydrą[3].
Pochodzenie nazwy
Został wprowadzony przez gdańskiego astronoma Jana Heweliusza w 1687 roku, opublikowany w 1690 roku, w pośmiertnie wydanym atlasie Firmamentum Sobiescianum; poświęcony muzie astronomii, pod pierwotną nazwą Sekstans Uranii. Wyobraża jeden z XVII-wiecznych instrumentów do pomiaru pozycji gwiazd i planet, którego egzemplarz spłonął w pożarze obserwatorium Heweliusza[2]. W ten sposób astronom upamiętnił instrument, którego używał do określenia położenia gwiazd. Heweliusz prowadził obserwacje nieuzbrojonym okiem, jedynie z użyciem sekstantu, mimo że w jego czasach już używano teleskopów. Utworzył on gwiazdozbiór Sekstantu z gwiazd o jasności obserwowanej nie większej od 4,5 m co dowodzi bystrego wzroku astronoma[4]. Od czasów Heweliusza konstelacja nie podlegała znaczącym zmianom poza skróceniem nazwy do Sextans.
Gwiazdy Sekstantu
- Najjaśniejsza gwiazda alfa Sextantis (α Sex) ma zaledwie jasność 4,48m, pozostałe są słabsze niż 5m. Gwiazda jest zwykłym olbrzymem typu A, znajdującym się w odległości 286 lat świetlnych. Ten niebieskobiały olbrzym ma masę 3 razy większą od masy Słońca i jest od niego 120 razy jaśniejszy.
- Piątej wielkości gwiazdowej beta (β Sex) jest niebieskobiałą gwiazdą ciągu głównego, znajdującą się w odległości 345 lat świetlnych[4].
- Dwie niezwiązane ze sobą gwiazdy – 17 i 18 Sextantis – tworzą podwójną parę optyczną, dobrze widoczną przez lornetkę[5].
- Gamma (γ) Sektantu to interesująca gwiazda podwójna. Jest to para podobnych gwiazd typu A, krążących wokół siebie z okresem 77 lat. Gwiazdy są oddalone o około 260 lat świetlnych. Przy maksymalnym rozdzieleniu – które zdarza się 2-3 razy na stulecie, a ostatnio miało miejsce w 1996 roku – daje się zaobserwować oddzielnie za pomocą 25-centymetrowego teleskopu.
- Delta (δ Sex), gwiazda piątej wielkości znajduje się w odległości 300 lat świetlnych i jest niebieskobiałą gwiazdą ciągu głównego[4].
Interesujące obiekty
- W Sekstansie znajduje się galaktyka soczewkowata NGC 3115 o jasności 10,1m, ustawioną do nas bokiem, dlatego oglądana przez teleskop ma silnie eliptyczny kształt[5]. Została odkryta przez Williama Herschela w 1787 roku. Jest to stara galaktyka (prawie nie posiadająca gazu), wielokrotnie większa od naszej i odległa o około 32 mln lat świetlnych. W 15-centymetrowym teleskopie wygląda jak małe wrzeciono z bardzo jasnym jądrem. Czasem ze względu na na swój wydłużony kszałt jest nazywana galaktyką Wrzeciono[5]. Na podstawie obserwacji teleskopu Chandra wywnioskowano, że w centrum NGC 3115 znajduje się supermasywna czarna dziura o masie dwóch miliardów mas Słońca. Do jej obserwacji wymagany jest teleskop średnich rozmiarów[3].
- Inne ciekawe obiekty to para galaktyk NGC 3166, NGC 3169 oraz galaktyka spiralna NGC 3044.
Zobacz też
- lista gwiazd w gwiazdozbiorze Sekstantu
- lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
- ↑ Praca zbiorowa: Kosmos. Warszawa: Buchmann Sp. z o.o., 2012, s. 458-459. ISBN 978-83-7670-323-7.
- ↑ a b Jan Desselberger, Jacek Szczepanik: Tablice astronomiczne z przewodnikiem po gwiazdozbiorach.. Bielsko-Biała: PPU „PARK” Sp. z o.o., 2002, s. 163. ISBN 83-7266-156-1.
- ↑ a b Kamil Złoczewski: Cuda nieba południowego. Przewodnik obserwatora.. Poznań: Amermedia Sp. z o.o., 2013, s. 23, seria: Kosmos. Tajemnice Wszechświata. ISBN 978-83-252-1916-1.
- ↑ a b c Ian Ridpath: Gwiazdy i planety. Przewodnik Collinsa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 236-237. ISBN 978-83-7073-928-7.
- ↑ a b c Praca zbiorowa: Encyklopedia Wszechświat. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 380. ISBN 978-83-01-14848-5.
Bibliografia
- Ian Ridpath, Wil Tirion: Collins Stars and Planets Guide (Collins Guide). London: Collins, 2007. ISBN 978-0-00-725120-9.
Linki zewnętrzne