Tadeusz Reger: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m drobne merytoryczne |
m linki zewnętrzne |
||
Linia 19: | Linia 19: | ||
Był synem Karola (architekta) i Emmy z domu Koch. Po powrocie z [[USA]] zamieszkał w [[Przemyśl]]u. W 1889 ukończył [[Gimnazjum św. Anny w Krakowie|Gimnazjum Św. Anny w Krakowie]]. Po trzech latach praktyki aptekarskiej poświęcił się studiom farmaceutycznym na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]], których nie ukończył. |
Był synem Karola (architekta) i Emmy z domu Koch. Po powrocie z [[USA]] zamieszkał w [[Przemyśl]]u. W 1889 ukończył [[Gimnazjum św. Anny w Krakowie|Gimnazjum Św. Anny w Krakowie]]. Po trzech latach praktyki aptekarskiej poświęcił się studiom farmaceutycznym na [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytecie Jagiellońskim]], których nie ukończył. |
||
Już w czasie nauki zaangażował się w działalność socjalistyczną, był kilkakrotnie więziony przez władze austriackie. Udzielał się w piśmie [[Naprzód]], organie prasowym [[PPSD|Polskiej Partii Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego]]. Do 1895 roku pełnił funkcję redaktora naczelnego gazety, stanowisko po nim objął [[Emil Haecker]]<ref>[[Histmag]]: [http://histmag.org/Powstanie-i-rozwoj-Naprzodu-organu-prasowego-PPSD-4010 Powstanie i rozwój "Naprzodu" - organu prasowego PPSD]. Daria Domarańczyk, 2010.</ref>. W 1895 Reger zamieszkał w Porębie koło [[Karwina|Karwiny]], zajął się wspieraniem polskiego ruchu socjalistycznego na terenie [[Śląsk Cieszyński|Śląska Cieszyńskiego]]. W 1897 założył tam czasopismo "Równość", by po jego zbankrutowaniu w 1903 redagować "Robotnika Śląskiego". |
Już w czasie nauki zaangażował się w działalność socjalistyczną, był kilkakrotnie więziony przez władze austriackie. Udzielał się w piśmie [[Naprzód]], organie prasowym [[PPSD|Polskiej Partii Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego]]. Do 1895 roku pełnił funkcję redaktora naczelnego gazety, stanowisko po nim objął [[Emil Haecker]]<ref>[[Histmag]]: [http://histmag.org/Powstanie-i-rozwoj-Naprzodu-organu-prasowego-PPSD-4010 Powstanie i rozwój "Naprzodu" - organu prasowego PPSD]. Daria Domarańczyk, 2010.</ref>. W 1895 Reger zamieszkał w [[Poręba (Orłowa)|Porębie]] koło [[Karwina|Karwiny]], zajął się wspieraniem polskiego ruchu socjalistycznego na terenie [[Śląsk Cieszyński|Śląska Cieszyńskiego]]. W 1897 założył tam czasopismo "Równość", by po jego zbankrutowaniu w 1903 redagować "Robotnika Śląskiego". |
||
Blisko współpracował z czeską socjaldemokracją – w 1897 przyczynił się do wyboru czeskiego socjalisty Petra Cingra na posła do parlamentu w [[Wiedeń|Wiedniu]]. W 1901 utworzył socjalistyczny Związek Górników Moraw, Galicji i Śląska (otwarty dla wszystkich narodowości), którego został sekretarzem. |
Blisko współpracował z czeską socjaldemokracją – w 1897 przyczynił się do wyboru czeskiego socjalisty Petra Cingra na posła do parlamentu w [[Wiedeń|Wiedniu]]. W 1901 utworzył socjalistyczny Związek Górników Moraw, Galicji i Śląska (otwarty dla wszystkich narodowości), którego został sekretarzem. |
||
Linia 51: | Linia 51: | ||
* ''Biografický slovník Slezska a severní Moravy. Sešit 4'', Ostrava 1993 |
* ''Biografický slovník Slezska a severní Moravy. Sešit 4'', Ostrava 1993 |
||
* {{cytuj stronę|url=http://www.ipsb.nina.gov.pl/index.php/a/witold-waclaw-reger|tytuł=Witold Wacław Reger|opublikowany=ipsb.nina.gov.pl|data dostępu=2015-08-22}} |
* {{cytuj stronę|url=http://www.ipsb.nina.gov.pl/index.php/a/witold-waclaw-reger|tytuł=Witold Wacław Reger|opublikowany=ipsb.nina.gov.pl|data dostępu=2015-08-22}} |
||
* {{cytuj stronę|url=http://wiadomosci.ox.pl/wiadomosc,32442,teki-regera-dostepne-online.html|tytuł=Teki Regera dostępne online|opublikowany=ox.pl|data dostępu=2016-02-29}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
{{Kontrola autorytatywna}} |
Wersja z 10:39, 29 lut 2016
Fotografia portretowa z 1928 | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
Tadeusz Reger (ur. 12 kwietnia 1872 w Nowym Jorku, zm. 15 października 1938 w Bystrej Śląskiej) – polski działacz socjalistyczny na Śląsku Cieszyńskim, poseł do parlamentu Rzeszy i na sejm II RP (1919–1935), prezes Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego.
Biografia
Był synem Karola (architekta) i Emmy z domu Koch. Po powrocie z USA zamieszkał w Przemyślu. W 1889 ukończył Gimnazjum Św. Anny w Krakowie. Po trzech latach praktyki aptekarskiej poświęcił się studiom farmaceutycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim, których nie ukończył.
Już w czasie nauki zaangażował się w działalność socjalistyczną, był kilkakrotnie więziony przez władze austriackie. Udzielał się w piśmie Naprzód, organie prasowym Polskiej Partii Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego. Do 1895 roku pełnił funkcję redaktora naczelnego gazety, stanowisko po nim objął Emil Haecker[1]. W 1895 Reger zamieszkał w Porębie koło Karwiny, zajął się wspieraniem polskiego ruchu socjalistycznego na terenie Śląska Cieszyńskiego. W 1897 założył tam czasopismo "Równość", by po jego zbankrutowaniu w 1903 redagować "Robotnika Śląskiego".
Blisko współpracował z czeską socjaldemokracją – w 1897 przyczynił się do wyboru czeskiego socjalisty Petra Cingra na posła do parlamentu w Wiedniu. W 1901 utworzył socjalistyczny Związek Górników Moraw, Galicji i Śląska (otwarty dla wszystkich narodowości), którego został sekretarzem.
W 1906 jego żoną została wdowa po bracie Witoldzie (1876-1904, działacz socjalistyczny), Michalina (z domu Olearczyk).
W 1906 organizował śląski oddział PPSD, z ramienia której wybrano go w 1907 posłem do parlamentu w Wiedniu – reprezentować miał reprezentować okręg Frysztat–Bogumin, jednak zrzekł się mandatu na rzecz Ignacego Daszyńskiego z Krakowa. Ponownie wybrany w 1911. W Radzie Państwa zajmował się sprawami socjalnymi górników i robotników śląskich. Opowiadał się przeciwko tzw. koncepcjom autonomizacyjnym czeskich socjalistów, dopatrując się w nich ukrytej chęci czechizacji polskich robotników i chłopów w Cieszyńskiem.
W 1907 współzakładał cieszyńską "Siłę", która stała się bazą członkowską dla powstałego w 1910 również z inicjatywy Regera Związku Strzeleckiego Śląska Cieszyńskiego. Od 1913 był radnym miejskim w Cieszynie.
W czasie I wojny światowej wspierał orientację austrofilską, w 1914 roku był członkiem Naczelnego Komitetu Narodowego[2]. Od grudnia 1915 do czerwca 1917 służył w Legionach Piłsudskiego.
Na wiosnę 1917 wypowiedział się na forum parlamentu Rzeszy za przyłączeniem Śląska Cieszyńskiego do Polski. Jesienią 1917 wybrano go do zarządu Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego z ramienia której prowadził negocjacje ze stroną czeską na temat podziału tego obszaru. Był jednym z sygnatariuszy umowy z 5 listopada 1918.
Na początku 1919 wybrany delegatem do Sejmu Ustawodawczego, stał się członkiem klubu PPSD, a po zjednoczeniu polskiego ruchu socjalistycznego na wiosnę tego roku został członkiem partii i klubu poselskiego PPS. Posłem z Cieszyńskiego wybierano go również w latach 1922, 1928 i 1930.
Utrzymywał kontakty z polskim ruchem narodowym i socjalistycznym (PSPR) na Śląsku Zaolziańskim, nastawiony był krytycznie do idei aneksji czeskiego Śląska przez Polskę w 1938.
Działał społecznie: przyczynił się do budowy gmachu Kasy Chorych w Cieszynie i sanatorium górniczego w Bystrej Śląskiej.
Zmarł podczas kuracji w Bystrej, załamany przedwczesną śmiercią syna Witolda zabitego przez wojsko czeskie w trakcie przejmowania przez Polaków Zaolzia. 18 października 1938 został pochowany w Cieszynie[3].
Jego imieniem nazwano ulice w Cieszynie, Warszawie i Łodzi, a ulicę imienia jego brata Witolda nazwano w Przemyślu (1991).
- ↑ Histmag: Powstanie i rozwój "Naprzodu" - organu prasowego PPSD. Daria Domarańczyk, 2010.
- ↑ Adolf Nowaczyński, Dokumenty historyczne z wojny europejskiej, z. 1. Warszawa 1922, s. 28.
- ↑ Pogrzeb ś. p. Tadeusza Regera. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 239 z 20 października 1938.
Bibliografia
- Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 2, Cieszyn 1995, s. 197.
- Garlicki A., Landau Z., Roszkowski W., Stawecki P., Tomaszewski J. (red. red.) "Encyklopedia historii II Rzeczypospolitej", Warszawa 1999, ISBN 83-214-1101-0,
- Miękina L., Prekursorzy, Cieszyn 1988, s. 116.
- Biografický slovník Slezska a severní Moravy. Sešit 4, Ostrava 1993
- Witold Wacław Reger. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2015-08-22].
- Teki Regera dostępne online. ox.pl. [dostęp 2016-02-29].
- Członkowie Naczelnego Komitetu Narodowego
- Członkowie Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego
- Ludzie związani ze Śląskiem Cieszyńskim
- Polscy publicyści
- Politycy Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego
- Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej
- Polscy posłowie do Rady Państwa w Wiedniu
- Posłowie na Sejm Ustawodawczy (1919-1922)
- Posłowie na Sejm I kadencji (1922-1927)
- Posłowie na Sejm II kadencji (1928-1930)
- Posłowie na Sejm III kadencji (1930-1935)
- Urodzeni w 1872
- Zmarli w 1938