Kaskada dolnej Wisły

Kaskada dolnej Wisły – projekt budowy zespołu zapór wodnych w dolnym biegu Wisły od Warszawy do Gdańska. Powstał w latach 60. XX w. i zakładał budowę zapór w 8 miejscowościach: Wyszogrodzie, Płocku, Włocławku, Nieszawie (lub Ciechocinku), Solcu Kujawskim, Chełmnie, Opaleniu i Tczewie.

Przebieg wykonywania projektu

Bezpośrednio po powstaniu projektu, rozpoczęto jego realizację. Na początku, w latach 1963–1970, wybudowano kompleks elektrowni we Włocławku (tj. zbiornik zaporowy, zapora i elektrownia), który był jednym z pierwszych, jakie zakładał cały projekt. Po udanej budowie rozpoczęto przygotowania do budowy pozostałych kompleksów. Problemy gospodarcze jakie dotknęły Polskę za czasów rządów Gierka zmusiły władze do zaniechania całego przedsięwzięcia, choć jeszcze w roku 1982 położono kamień węgielny pod budowę stopnia wodnego w Ciechocinku.

Przyszłość kaskady

Po upadku komunizmu temat dalszej budowy był kilkukrotnie poruszany. Badania wykazały, że obecna zapora – zaprojektowana jako część kaskady – grozi zawaleniem przy dalszej eksploatacji bez budowy niższych stopni. Mogłoby to spowodować katastrofę ekologiczną w dolnej Wiśle, Zatoce Gdańskiej i Bałtyku. Zbiornik włocławski zgromadził bowiem na swoim dnie około 40 milionów metrów sześciennych groźnych zanieczyszczeń, głównie przemysłowych.

Zwolennicy kontynuowania budowy utrzymują, że konstrukcja kolejnego stopnia Ciechocinek-Nieszawa to najlepsze trwałe rozwiązanie problemu, dające jednocześnie źródło energii elektrycznej.

Przeciwnicy wskazują, że w rozwiniętych krajach zaprzestano budowy zapór na rzekach nizinnych. Wisła jest jedną z ostatnich dzikich rzek w Europie, a budowa kolejnych stopni zniszczyłaby rejony wartościowe przyrodniczo – rezerwaty oraz obszary objęte ochroną w programie Natura 2000.

W sierpniu 2009 r. prezesi Energi SA i Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej podpisali we Włocławku list intencyjny w sprawie budowy tamy na Wiśle w Nieszawie. Towarzysząca zaporze elektrownia ma mieć moc od 60 do 100 MW. Koncern Energa – właściciel zapory włocławskiej – ma zamiar zrealizować inwestycję do roku 2016. Koszty budowy szacuje się na 2,5 mld zł, a okres zwrotu inwestycji – na 15–25 lat.

4 czerwca 2012 koncern Energa ogłosił, iż z proponowanych pięciu wariantów (Włocławek, Przypust, Nieszawa, Siarzewo I, Siarzewo II) do realizacji wybrano lokalizację Siarzewo II położoną na 708. kilometrze rzeki. Zapora w tej lokalizacji zostanie wybudowana pomiędzy lewym brzegiem rzeki a największą wyspą wiślaną Zielona Kępa. Nowa elektrownia wodna na zaporze ma mieć nominalną moc elektryczną 80 MW (odnoszącą się do uśrednionego przepływu rzeki). Zakończenie uzyskiwania koniecznych pozwoleń środowiskowych i budowlanych oraz rozpoczęcie budowy jest planowane ok. roku 2019, a koszt jej budowy wyniesie 2,5 mld zł. W lutym 2016 Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska udzielił negatywnej odpowiedzi na wniosek grupy Energa ze względu na to, że inwestycja nie jest wpisana do planów gospodarowania wodami dorzecza Wisły. Energa zapowiedziała odwołanie się od decyzji do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Ostatecznie odwołanie złożył Marek Wojtkowski, Prezydent Włocławka, który posiada status inwestora na podstawie porozumienia z Energą. GDOŚ uznał zasadność złożonego odwołania. Dalsze decyzje leżą na powrót po stronie RDOŚ w Bydgoszczy.