Błona komórkowa: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Bot: Removing Link GA template |
|||
Linia 5: | Linia 5: | ||
Podobna asymetria dotyczy także samej błony, która ma zazwyczaj odmienny skład (różne proporcje, ale i jakość) [[Lipidy|lipidowy]] w swojej [[monowarstwa|monowarstwie]] wewnętrznej i zewnętrznej. |
Podobna asymetria dotyczy także samej błony, która ma zazwyczaj odmienny skład (różne proporcje, ale i jakość) [[Lipidy|lipidowy]] w swojej [[monowarstwa|monowarstwie]] wewnętrznej i zewnętrznej. |
||
Asymetria jakościowa rozmieszczenia lipidów może także dotyczyć płaszczyzny błony – w monowarstwach istnieją lokalne obszary o składzie odbiegającym od rozkładu przypadkowego. Są to tak zwane "[[ |
Asymetria jakościowa rozmieszczenia lipidów może także dotyczyć płaszczyzny błony – w monowarstwach istnieją lokalne obszary o składzie odbiegającym od rozkładu przypadkowego. Są to tak zwane "[[Tratwa lipidowa|rafty]]". Są one bogatsze od sąsiednich obszarów monowarstwy w specyficzne lipidy, [[cholesterol]] czy białka. Lipidy znajdujące się w takich domenach mogą być poniżej temperatury głównego [[Przemiana fazowa|przejścia fazowego]] i nie mieć struktury [[ciekły kryształ|ciekłokrystalicznej]], co powoduje ich agregację. Funkcje "raftów" oraz sposoby ich powstawania w błonach nie są jeszcze dokładnie znane, ale nie wyklucza się ich interakcji i wpływania na aktywność [[Białka błonowe|białek błonowych]] czy udział w fuzjach błon. |
||
Błony muszą dla swojego właściwego funkcjonowania zachować półpłynną konsystencję. Zarówno znaczne obniżenie jak i znaczne podwyższenie temperatury zmienia właściwości błony w stopniu, który może być dla komórki śmiertelny. Dlatego organizmy żyjące w różnych temperaturach mają różny skład błon komórkowych. |
Błony muszą dla swojego właściwego funkcjonowania zachować półpłynną konsystencję. Zarówno znaczne obniżenie jak i znaczne podwyższenie temperatury zmienia właściwości błony w stopniu, który może być dla komórki śmiertelny. Dlatego organizmy żyjące w różnych temperaturach mają różny skład błon komórkowych. |
||
Linia 11: | Linia 11: | ||
== Różnice między błonami komórek Archaea a błonami komórek innych organizmów == |
== Różnice między błonami komórek Archaea a błonami komórek innych organizmów == |
||
[[Plik:Cell membrane detailed diagram pl.svg|thumb|400px|Schemat organizacji błony komórkowej komórki zwierzęcej]] |
[[Plik:Cell membrane detailed diagram pl.svg|thumb|400px|Schemat organizacji błony komórkowej komórki zwierzęcej]] |
||
U wszystkich organizmów poza [[ |
U wszystkich organizmów poza [[Archeony|Archaea]], fosfolipidy wchodzące w skład błony komórkowej składają się głównie z [[Gliceryna|D-glicerolu]] połączonego [[Estry|wiązaniem estrowym]] z nierozgałęzionymi kwasami tłuszczowymi, które nie reagują między sobą. Organizmy żyjące w wysokich temperaturach mają też dużo [[cholesterol]]i w błonach komórkowych. |
||
Fosfolipidy błon komórkowych [[ |
Fosfolipidy błon komórkowych [[Archeony|Archaea]] składają się z [[Gliceryna|L-glicerolu]] połączonego wiązaniem eterowym z łańcuchami powstałymi z [[izopren]]u. Łańcuchy te mogą być rozgałęzione, mogą łączyć się ze sobą, mogą nawet łączyć się z fosfolipidami z przeciwnej warstwy błony. Te połączenia stabilizują błonę i umożliwiają niektórym Archaea życie w ekstremalnie wysokich temperaturach. |
||
{{clear}} |
{{clear}} |
||
== Funkcje błon == |
== Funkcje błon == |
Wersja z 22:58, 29 lip 2016
Błona komórkowa, plazmolema, plazmolemma (cytolemma, plasmolemma) – półprzepuszczalna błona biologiczna oddzielająca wnętrze komórki od świata zewnętrznego. Jest ona złożona z dwóch warstw fosfolipidów oraz białek, z których niektóre są luźno związane z powierzchnią błony (białka peryferyjne), a inne przebijają błonę lub są w niej mocno osadzone białkowym lub niebiałkowym motywem (białka błonowe).
Zazwyczaj inne białka występują po wewnętrznej, a inne po zewnętrznej stronie błony. Cząsteczki należące do błony mogą z łatwością poruszać się wewnątrz swojej warstwy (dyfuzja lateralna, o ile nie są związane na przykład od wewnątrz z białkami cytoszkieletu), jednak napotykają duże trudności z przejściem do warstwy przeciwnej.
Podobna asymetria dotyczy także samej błony, która ma zazwyczaj odmienny skład (różne proporcje, ale i jakość) lipidowy w swojej monowarstwie wewnętrznej i zewnętrznej. Asymetria jakościowa rozmieszczenia lipidów może także dotyczyć płaszczyzny błony – w monowarstwach istnieją lokalne obszary o składzie odbiegającym od rozkładu przypadkowego. Są to tak zwane "rafty". Są one bogatsze od sąsiednich obszarów monowarstwy w specyficzne lipidy, cholesterol czy białka. Lipidy znajdujące się w takich domenach mogą być poniżej temperatury głównego przejścia fazowego i nie mieć struktury ciekłokrystalicznej, co powoduje ich agregację. Funkcje "raftów" oraz sposoby ich powstawania w błonach nie są jeszcze dokładnie znane, ale nie wyklucza się ich interakcji i wpływania na aktywność białek błonowych czy udział w fuzjach błon.
Błony muszą dla swojego właściwego funkcjonowania zachować półpłynną konsystencję. Zarówno znaczne obniżenie jak i znaczne podwyższenie temperatury zmienia właściwości błony w stopniu, który może być dla komórki śmiertelny. Dlatego organizmy żyjące w różnych temperaturach mają różny skład błon komórkowych.
Różnice między błonami komórek Archaea a błonami komórek innych organizmów
U wszystkich organizmów poza Archaea, fosfolipidy wchodzące w skład błony komórkowej składają się głównie z D-glicerolu połączonego wiązaniem estrowym z nierozgałęzionymi kwasami tłuszczowymi, które nie reagują między sobą. Organizmy żyjące w wysokich temperaturach mają też dużo cholesteroli w błonach komórkowych.
Fosfolipidy błon komórkowych Archaea składają się z L-glicerolu połączonego wiązaniem eterowym z łańcuchami powstałymi z izoprenu. Łańcuchy te mogą być rozgałęzione, mogą łączyć się ze sobą, mogą nawet łączyć się z fosfolipidami z przeciwnej warstwy błony. Te połączenia stabilizują błonę i umożliwiają niektórym Archaea życie w ekstremalnie wysokich temperaturach.
Funkcje błon
- chronią komórki przed działaniem czynników fizycznych i chemicznych, a także przed wnikaniem obcych organizmów, w szczególności chorobotwórczych,
- regulują transport wybranych substancji z i do komórki,
- reagują na bodźce chemiczne, termiczne i mechaniczne,
- pełnią także funkcje enzymatyczne, katalizując różne reakcje metaboliczne,
- utrzymują równowagę między ciśnieniem osmotycznym wewnątrz i na zewnątrz komórki.