Intelligenzaktion Litzmannstadt: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
Anulowanie wersji 46761087 autora 5.92.24.119 (dyskusja) Nie usuwamy uźródłowionych informacji
Linia 3: Linia 3:


== Historia ==
== Historia ==
Akcja ta wymierzona była w polską elitę intelektualną mieszkającą w regionie łódzkim – akcja miała na celu jej całkowitą eliminację i była pierwszym krokiem do [[germanizacja|germanizacji]] tego regionu Polski po [[kampania wrześniowa|klęsce wrześniowej]]. Wymordowano w niej około 500 urzędników, znanych w regionie działaczy społeczno-politycznych i gospodarczych, duchownych, nauczycieli<ref>Na wielką skalę odbywały się aresztowania działaczy politycznych i społecznych, przedstawicieli inteligencji i duchowieństwa, Żydów oraz więźniów, zwolnionych przez władze polskie z chwilą wybuchu wojny; Stanisław Nawrocki, ''Policja hitlerowska w tzw. Kraju Warty w latach 1939–1945'', [[Instytut Zachodni im. Zygmunta Wojciechowskiego|Instytut Zachodni]], Poznań 1970</ref>.
Akcja ta wymierzona była w działaczy żydowskich partii lewicowych<ref>Już w roku 1939 zginęło siedmiu działaczy [[Bund (partia)|Bundu]], między innymi Chaim Poznański i Aleksander Margolis; Paweł Spodenkiewicz, ''Zaginiona dzielnica: Łódź żydowska - ludzie i miejsca'', Łódź 1998, ISBN 8390061910; Andrzej Kempa, Marek Szukalak, ''Żydzi dawnej Łodzi: słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych'', Tom 1, 2001. ISBN 8387522473</ref>, przedstawicieli mieszczaństwa i inteligencji żydowskiej w [[Łódź|Łodzi]], zwłaszcza działaczy politycznych i społecznych<ref>W przeddzień wcielenia Łodzi do Rzeszy, 10 listopada 1939 r. hitlerowcy wymordowali kilkunastoosobową grupę osób, składającą się z przedstawicieli inteligencji żydowskiej, zebranych w kawiarni „Astoria”; Mirosław Cygański, ''Z dziejów okupacji hitlerowskiej w Łodzi'', Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1965, str. 53</ref> oraz polską elitę intelektualną mieszkającą w regionie łódzkim – akcja miała na celu jej całkowitą eliminację i była pierwszym krokiem do [[germanizacja|germanizacji]] tego regionu Polski po [[kampania wrześniowa|klęsce wrześniowej]]. Wymordowano w niej około 500 urzędników, znanych w regionie działaczy społeczno-politycznych i gospodarczych, duchownych, nauczycieli<ref>Na wielką skalę odbywały się aresztowania działaczy politycznych i społecznych, przedstawicieli inteligencji i duchowieństwa, Żydów oraz więźniów, zwolnionych przez władze polskie z chwilą wybuchu wojny; Stanisław Nawrocki, ''Policja hitlerowska w tzw. Kraju Warty w latach 1939–1945'', [[Instytut Zachodni im. Zygmunta Wojciechowskiego|Instytut Zachodni]], Poznań 1970</ref>.


W wyniku akcji przeprowadzonej między 9 a 11 listopada 1939 niemiecka policja aresztowała na podstawie specjalnych list proskrypcyjnych (tzw. „[[Sonderfahndungsbuch Polen]]”) około 1500 osób. Zatrzymanych umieszczono w kinie „Wolność” w [[Pabianice|Pabianicach]], w fabryce Arnolda Bayera w [[Ruda Pabianicka|Rudzie Pabianickiej]] oraz w [[Radogoszcz (obóz przejściowy)|obozie w fabryce włókienniczej Michała Glazera na Radogoszczu]], który w następnych dniach stał się głównym miejscem osadzenia więźniów tej akcji. Z czasem, do końca listopada 1939 r., przeniesiono do niego aresztantów z Pabianic i Rudy Pabianickiej po wstępnie dokonanej selekcji. Stąd zabierano ich do siedziby łódzkiego gestapo przy [[Aleja Karola Anstadta w Łodzi|al. K. Anstadta]], gdzie funkcjonował [[Sondergericht|sąd doraźny]]. W ciągu kilkuminutowej rozprawy zapadały w zasadzie tylko wyroki śmierci, które były natychmiast wykonywane zbiorowo w położnym kilka kilometrów na północny-zachód od [[Zgierz]]a [[Lućmierz-Las|lesie lućmierskim]]. Pierwsza egzekucja ok. 40 osób odbyła się dzień później w [[Las Łagiewnicki w Łodzi|lesie łagiewnickim]] i rozstrzelano w niej głównie łódzkich nauczycieli. Kolejne egzekucje odbyły się w dniach 21-30 listopada – między innymi też na poligonie [[Brus (osiedle w Łodzi)|Brus]] w Łodzi – i były kontynuowane do 1940<ref>''Martyrologium łódzkie. Przewodnik po Radogoszczu i Miejscach Pamięci Narodowej'', [[Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi]], Łódź 2005, ISBN 8390742225</ref>.
W wyniku akcji przeprowadzonej między 9 a 11 listopada 1939 niemiecka policja aresztowała na podstawie specjalnych list proskrypcyjnych (tzw. „[[Sonderfahndungsbuch Polen]]”) około 1500 osób. Zatrzymanych umieszczono w kinie „Wolność” w [[Pabianice|Pabianicach]], w fabryce Arnolda Bayera w [[Ruda Pabianicka|Rudzie Pabianickiej]] oraz w [[Radogoszcz (obóz przejściowy)|obozie w fabryce włókienniczej Michała Glazera na Radogoszczu]], który w następnych dniach stał się głównym miejscem osadzenia więźniów tej akcji. Z czasem, do końca listopada 1939 r., przeniesiono do niego aresztantów z Pabianic i Rudy Pabianickiej po wstępnie dokonanej selekcji. Stąd zabierano ich do siedziby łódzkiego gestapo przy [[Aleja Karola Anstadta w Łodzi|al. K. Anstadta]], gdzie funkcjonował [[Sondergericht|sąd doraźny]]. W ciągu kilkuminutowej rozprawy zapadały w zasadzie tylko wyroki śmierci, które były natychmiast wykonywane zbiorowo w położnym kilka kilometrów na północny-zachód od [[Zgierz]]a [[Lućmierz-Las|lesie lućmierskim]]. Pierwsza egzekucja ok. 40 osób odbyła się dzień później w [[Las Łagiewnicki w Łodzi|lesie łagiewnickim]] i rozstrzelano w niej głównie łódzkich nauczycieli. Kolejne egzekucje odbyły się w dniach 21-30 listopada – między innymi też na poligonie [[Brus (osiedle w Łodzi)|Brus]] w Łodzi – i były kontynuowane do 1940<ref>''Martyrologium łódzkie. Przewodnik po Radogoszczu i Miejscach Pamięci Narodowej'', [[Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi]], Łódź 2005, ISBN 8390742225</ref>.

Wersja z 21:05, 7 wrz 2016

Pomnik w lasach lućmierskich upamiętniający ofiary Intelligenzaktion Litzmannstadt.

Intelligenzaktion Litzmannstadt (pol. Akcja Inteligencja – Litzmanstadt) – kryptonim akcji eksterminacyjnej przeprowadzonej przez Niemców w latach 1939–1940 w rejonie Łodzi w ramach tzw. Intelligenzaktion[1].

Historia

Akcja ta wymierzona była w działaczy żydowskich partii lewicowych[2], przedstawicieli mieszczaństwa i inteligencji żydowskiej w Łodzi, zwłaszcza działaczy politycznych i społecznych[3] oraz polską elitę intelektualną mieszkającą w regionie łódzkim – akcja miała na celu jej całkowitą eliminację i była pierwszym krokiem do germanizacji tego regionu Polski po klęsce wrześniowej. Wymordowano w niej około 500 urzędników, znanych w regionie działaczy społeczno-politycznych i gospodarczych, duchownych, nauczycieli[4].

W wyniku akcji przeprowadzonej między 9 a 11 listopada 1939 niemiecka policja aresztowała na podstawie specjalnych list proskrypcyjnych (tzw. „Sonderfahndungsbuch Polen”) około 1500 osób. Zatrzymanych umieszczono w kinie „Wolność” w Pabianicach, w fabryce Arnolda Bayera w Rudzie Pabianickiej oraz w obozie w fabryce włókienniczej Michała Glazera na Radogoszczu, który w następnych dniach stał się głównym miejscem osadzenia więźniów tej akcji. Z czasem, do końca listopada 1939 r., przeniesiono do niego aresztantów z Pabianic i Rudy Pabianickiej po wstępnie dokonanej selekcji. Stąd zabierano ich do siedziby łódzkiego gestapo przy al. K. Anstadta, gdzie funkcjonował sąd doraźny. W ciągu kilkuminutowej rozprawy zapadały w zasadzie tylko wyroki śmierci, które były natychmiast wykonywane zbiorowo w położnym kilka kilometrów na północny-zachód od Zgierza lesie lućmierskim. Pierwsza egzekucja ok. 40 osób odbyła się dzień później w lesie łagiewnickim i rozstrzelano w niej głównie łódzkich nauczycieli. Kolejne egzekucje odbyły się w dniach 21-30 listopada – między innymi też na poligonie Brus w Łodzi – i były kontynuowane do 1940[5].

Kontynuacją tej akcji była akcja w maju 1940 r., tym razem przede wszystkim skierowana przeciwko łódzkiej młodzieży, którą wywieziono, po krótkim pobycie w więzieniu radogoskim do KL Dachau, gdzie wielu z nich zmarło, ale wielu też dotrwało do wyzwolenia. W ramach tej akcji zostali aresztowani między innymi Henryk Debich i Włodzimierz Skoczylas. Pierwszy zwolniony jeszcze w czasie wojny, drugi przeżył obóz.

Ofiary akcji

W regionalnej akcji Intelligenzaktion w regionie łódzkim zginęli m.in.:

Zobacz też

  1. ↑ Eksterminacja inteligencji Łodzi i okręgu łódzkiego 1939–1940, pod. red. Antoniego Galińskiego i Marka Budziarka, Łódź 1992
  2. ↑ Już w roku 1939 zginęło siedmiu działaczy Bundu, między innymi Chaim Poznański i Aleksander Margolis; Paweł Spodenkiewicz, Zaginiona dzielnica: Łódź żydowska - ludzie i miejsca, Łódź 1998, ISBN 8390061910; Andrzej Kempa, Marek Szukalak, Żydzi dawnej Łodzi: słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych, Tom 1, 2001. ISBN 8387522473
  3. ↑ W przeddzień wcielenia Łodzi do Rzeszy, 10 listopada 1939 r. hitlerowcy wymordowali kilkunastoosobową grupę osób, składającą się z przedstawicieli inteligencji żydowskiej, zebranych w kawiarni „Astoria”; Mirosław Cygański, Z dziejów okupacji hitlerowskiej w Łodzi, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1965, str. 53
  4. ↑ Na wielką skalę odbywały się aresztowania działaczy politycznych i społecznych, przedstawicieli inteligencji i duchowieństwa, Żydów oraz więźniów, zwolnionych przez władze polskie z chwilą wybuchu wojny; Stanisław Nawrocki, Policja hitlerowska w tzw. Kraju Warty w latach 1939–1945, Instytut Zachodni, Poznań 1970
  5. ↑ Martyrologium łódzkie. Przewodnik po Radogoszczu i Miejscach Pamięci Narodowej, Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Łódź 2005, ISBN 8390742225
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Intelligenzaktion_Litzmannstadt&oldid=46761701”