Kąty Bystrzyckie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne techniczne |
treść, źródła/przypisy, ilustracja |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{w edycji}} |
|||
{{Wieś infobox |
{{Wieś infobox |
||
|nazwa = Kąty Bystrzyckie |
|nazwa = Kąty Bystrzyckie |
||
Linia 28: | Linia 27: | ||
|www = |
|www = |
||
}} |
}} |
||
[[Plik:2016 Gotwaldówka w Kątach Bystrzyckich 1.jpg|thumb|240px|Skansen Gotwaldówka w Kątach Bystrzyckich]] |
|||
'''Kąty Bystrzyckie''' ([[Język niemiecki|niem.]] ''Winkeldorf'') – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo dolnośląskie|województwie dolnośląskim]], w [[powiat kłodzki|powiecie kłodzkim]], w [[Lądek-Zdrój (gmina)|gminie Lądek-Zdrój]], w dolinie wśród pasma [[Krowiarki (góry)|Krowiarek]]. |
'''Kąty Bystrzyckie''' ([[Język niemiecki|niem.]] ''Winkeldorf'') – [[wieś]] w [[Polska|Polsce]] położona w [[województwo dolnośląskie|województwie dolnośląskim]], w [[powiat kłodzki|powiecie kłodzkim]], w [[Lądek-Zdrój (gmina)|gminie Lądek-Zdrój]], w dolinie wśród pasma [[Krowiarki (góry)|Krowiarek]]. |
||
Linia 33: | Linia 33: | ||
== Podział administracyjny == |
== Podział administracyjny == |
||
[[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo wałbrzyskie|województwa wałbrzyskiego]]. |
[[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miejscowość administracyjnie należała do [[województwo wałbrzyskie|województwa wałbrzyskiego]]. |
||
== Historia == |
|||
Wieś jest wzmiankowana jako Winklerdorf w dokumencie króla [[Jan Luksemburski|Jana Luksemburskiego]] z roku 1346<ref name="rewasz">{{Cytuj książkę | nazwisko = Brygier | imię = Waldemar | tytuł = Ziemia Kłodzka | wydawca = Oficyna Wydawnicza "Rewasz" | miejsce = Pruszków | data = 2010 | strony = 342 | isbn = 978-83-89188-95-3 | nazwisko2 = Dudziak | imię2 = Tomasz}}</ref>. Była to wtedy duża osada z własnym kościołem i parafią{{r|rewasz}}. W roku 1417 było tu [[wolne sędziostwo]], a na przełomie XV i XVI wieku w okolicy funkcjonowała kopalnia, w której eksploatowano złoża rudy żelaza{{r|rewasz}}. Po wybuchu [[Wojna trzydziestoletnia|wojny trzydziestoletniej]] we wsi w której mieszkali w większości protestanci wybuchły rozruchy związane z przymusowym wprowadzeniem katolicyzmu{{r|rewasz}}. Zamieszki te zostały krwawo stłumione przez armię cesarską{{r|rewasz}}. W XVI i XVII wieku Kąty Bystrzyckie były małą, rolniczą wsią liczącą od 11 do 21 [[Kmieć|kmieci]]{{r|kąty}}. W drugie połowie XVII wieku i w pierwszej połowie następnego stulecia wieś zachowała charakter rolniczy, a rzemiosło reprezentowane było bardzo skromnie, przed rokiem 1789 istniała tu szkoła katolicka{{r|kąty}}. Do połowy XIX wieku wieś podzielona była na dwie części: większą położoną wyżej, dominialną z kościołem filialnym i szkołą, oraz mniejszą, położoną u wylotu doliny, z sędziostwem, młynem i gorzelnią, zwaną Kłodno (niem. Neustift<ref>M. Choroś, Ł. Jarczak, ''Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska'', Opole 1995, s. 56.</ref>). W drugiej połowie XIX wieku obie części zostały scalone<ref name="kąty">{{Cytuj stronę | url = http://ladek.pl/722/katy-bystrzyckie.html | tytuł = Kąty Bystrzyckie | nazwisko = Kaczmarczyk | imię = Roman | data = 06.08.2007 | data dostępu = 2016-10-04}}</ref>. Największą liczbę ludności, 350 osób, odnotowano w Kątach w 1857 roku{{r|kąty}}. |
|||
== Kultura i edukacja == |
|||
Od 1997 roku we wsi działa ''Mała Akademia Sztuki "Kąty Siedem i Pół"'', założona przez malarkę Ewę Konikowską{{r|rewasz}}. Jest to prywatna szkoła artystyczna dla dzieci, stawiająca sobie za cel uwrażliwienie młodych mieszkańców okolic na piękno i wartości kulturowe ziemi kłodzkiej{{r|rewasz}}.<br /> |
|||
Od 2003 roku w XIX-wiecznych zabudowaniach gospodarczych rozpoczął działalność skansen ''Gotwaldówka'', w którym wyeksponowano kolekcję dawnych koronek, oraz grafiki niemieckiego malarza [[Erich Fuchs|Ericha Fuchsa]] przedstawiające kulturę ludową i rzemiosło Sudetów<ref name="skansen">{{Cytuj stronę | url = http://ladek.pl/780/skansen-gotwaldowka.html | tytuł = Skansen Gotwaldówka | nazwisko = Kaczmarczyk | imię = Roman | data = 05.07.2006 | data dostępu = 2016-10-04}}</ref>.<br /> |
|||
W Kątach Bystrzyckich prowadzi też działalność ''Kuźnia Alchemiczna''<ref name="kuźnia">{{Cytuj stronę | url = http://kuzniaalchemiczna.blogspot.com/ | tytuł = Kuźnia Alchemiczna | data dostępu = 2016-10-04}}</ref>. Placówka zajmuje się działalnością edukacyjną i wystawienniczą z zakresu geologii, organizuje warsztaty (nauka płukania złota i samodzielnego poszukiwania minerałów){{r|kuźnia}}. Można tam też kupić okazy minerałów obrabiane we własnej szlifierni{{r|kuźnia}}. |
|||
== Zabytki == |
== Zabytki == |
||
Według rejestru [[Narodowy Instytut Dziedzictwa|Narodowego Instytutu Dziedzictwa]] na listę zabytków wpisany jest<ref name="nid">{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/DLN-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=29 sierpnia 2012|strony=73}}</ref>: |
Według rejestru [[Narodowy Instytut Dziedzictwa|Narodowego Instytutu Dziedzictwa]] na listę zabytków wpisany jest<ref name="nid">{{cytuj stronę|url=http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/DLN-rej.pdf|tytuł=Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego|opublikowany=Narodowy Instytut Dziedzictwa|data dostępu=29 sierpnia 2012|strony=73}}</ref>: |
||
* [[kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Kątach Bystrzyckich|kościół filialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej]] z |
* [[kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Kątach Bystrzyckich|kościół filialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej]] z 1545 roku, przebudowany w XVIII wieku |
||
== |
== Turystyka == |
||
* {{szlak|czerwony}} Przez Kąty Bystrzyckie przechodzi czerwony [[Główny Szlak Sudecki]] z [[Lądek-Zdrój|Lądka Zdroju]] na [[Przełęcz Puchaczówka|Przełęcz Puchaczówkę]]{{r|rewasz}} |
|||
Wieś wzmiankowana jako Winklerdorf w dokumencie z roku 1346. Do połowy XIX w. wieś podzielona była na dwie części – większą położoną wyżej, dominialną z kościołem filialnym i szkołą oraz mniejszą, położoną wylotu doliny, z sędziostwem, młynem i gorzelnią, zwaną Kłodno (niem. Neustift<ref>M. Choroś, Ł. Jarczak, ''Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska'', Opole 1995, s. 56.</ref>). W 2 połowie XIX wieku obie części zostały scalone<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.ladek.pl/cms/php/strona.php3?cms=cms_ladzd&id_dzi=1&id_men=137&id_dok=376 | tytuł = Lądek-Zdrój sołectwa | data dostępu = 2014-08-13}}</ref>. |
|||
{{przypisy}} |
{{przypisy}} |
||
== Bibliografia == |
|||
* [[Waldemar Brygier]], Tomasz Dudziak: ''Ziemia Kłodzka''. [[Pruszków]]: Oficyna Wydawnicza "[[Rewasz (wydawnictwo)|Rewasz]]", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3 |
|||
{{Gmina Lądek-Zdrój}} |
{{Gmina Lądek-Zdrój}} |
||
Wersja z 22:04, 4 paź 2016
wieś | |
Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Kątach Bystrzyckich | |
Państwo | dolnośląskie |
---|---|
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
490-610 m n.p.m. |
Liczba ludności (III 2011) |
62[1] |
Strefa numeracyjna |
74 |
Kod pocztowy |
57-540 |
Tablice rejestracyjne |
DKL |
SIMC |
0853139 |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} |
Kąty Bystrzyckie (niem. Winkeldorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Lądek-Zdrój, w dolinie wśród pasma Krowiarek.
Podział administracyjny
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Historia
Wieś jest wzmiankowana jako Winklerdorf w dokumencie króla Jana Luksemburskiego z roku 1346[2]. Była to wtedy duża osada z własnym kościołem i parafią[2]. W roku 1417 było tu wolne sędziostwo, a na przełomie XV i XVI wieku w okolicy funkcjonowała kopalnia, w której eksploatowano złoża rudy żelaza[2]. Po wybuchu wojny trzydziestoletniej we wsi w której mieszkali w większości protestanci wybuchły rozruchy związane z przymusowym wprowadzeniem katolicyzmu[2]. Zamieszki te zostały krwawo stłumione przez armię cesarską[2]. W XVI i XVII wieku Kąty Bystrzyckie były małą, rolniczą wsią liczącą od 11 do 21 kmieci[3]. W drugie połowie XVII wieku i w pierwszej połowie następnego stulecia wieś zachowała charakter rolniczy, a rzemiosło reprezentowane było bardzo skromnie, przed rokiem 1789 istniała tu szkoła katolicka[3]. Do połowy XIX wieku wieś podzielona była na dwie części: większą położoną wyżej, dominialną z kościołem filialnym i szkołą, oraz mniejszą, położoną u wylotu doliny, z sędziostwem, młynem i gorzelnią, zwaną Kłodno (niem. Neustift[4]). W drugiej połowie XIX wieku obie części zostały scalone[3]. Największą liczbę ludności, 350 osób, odnotowano w Kątach w 1857 roku[3].
Kultura i edukacja
Od 1997 roku we wsi działa Mała Akademia Sztuki "Kąty Siedem i Pół", założona przez malarkę Ewę Konikowską[2]. Jest to prywatna szkoła artystyczna dla dzieci, stawiająca sobie za cel uwrażliwienie młodych mieszkańców okolic na piękno i wartości kulturowe ziemi kłodzkiej[2].
Od 2003 roku w XIX-wiecznych zabudowaniach gospodarczych rozpoczął działalność skansen Gotwaldówka, w którym wyeksponowano kolekcję dawnych koronek, oraz grafiki niemieckiego malarza Ericha Fuchsa przedstawiające kulturę ludową i rzemiosło Sudetów[5].
W Kątach Bystrzyckich prowadzi też działalność Kuźnia Alchemiczna[6]. Placówka zajmuje się działalnością edukacyjną i wystawienniczą z zakresu geologii, organizuje warsztaty (nauka płukania złota i samodzielnego poszukiwania minerałów)[6]. Można tam też kupić okazy minerałów obrabiane we własnej szlifierni[6].
Zabytki
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisany jest[7]:
- kościół filialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej z 1545 roku, przebudowany w XVIII wieku
Turystyka
- Przez Kąty Bystrzyckie przechodzi czerwony Główny Szlak Sudecki z Lądka Zdroju na Przełęcz Puchaczówkę[2]
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ a b c d e f g h Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 342. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ a b c d Roman Kaczmarczyk: Kąty Bystrzyckie. 06.08.2007. [dostęp 2016-10-04].
- ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska, Opole 1995, s. 56.
- ↑ Roman Kaczmarczyk: Skansen Gotwaldówka. 05.07.2006. [dostęp 2016-10-04].
- ↑ a b c Kuźnia Alchemiczna. [dostęp 2016-10-04].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 73. [dostęp 29 sierpnia 2012].
Bibliografia
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3