Bodzanowice: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m kat. |
m →Nazwa: ->dr. uzup. |
||
| Linia 33: | Linia 33: | ||
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we [[Wrocław]]iu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie stosowaną, polską nazwą ''Bodzanowice'' oraz nazwą [[germanizacja|zgermanizowaną]] ''Bodsanowitz''{{odn|Johann Knie|1830|s=52}}. Polską nazwę ''Bodzanowice'' w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w [[Głogówek|Głogówku]] w 1847 wymienił śląski pisarz [[Józef Lompa]]<ref>[[Józef Lompa]], „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.28.</ref>. |
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we [[Wrocław]]iu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie stosowaną, polską nazwą ''Bodzanowice'' oraz nazwą [[germanizacja|zgermanizowaną]] ''Bodsanowitz''{{odn|Johann Knie|1830|s=52}}. Polską nazwę ''Bodzanowice'' w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w [[Głogówek|Głogówku]] w 1847 wymienił śląski pisarz [[Józef Lompa]]<ref>[[Józef Lompa]], „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.28.</ref>. |
||
Ze względu na polskie pochodzenie nazwy w okresie [[Narodowy socjalizm|reżimu hitlerowskiego]] w latach 1930-1945 [[nazizm|nazistowska]] administracja [[III Rzesza|III Rzeszy]] zmieniła zgermanizowaną nazwę na nową, całkowicie niemiecką - ''Grunsruh''<ref name=autonazwa1 />. |
Ze względu na polskie pochodzenie nazwy w okresie [[Narodowy socjalizm|reżimu hitlerowskiego]] w latach 1930-1945 [[nazizm|nazistowska]] administracja [[III Rzesza|III Rzeszy]] zmieniła zgermanizowaną nazwę na nową, całkowicie niemiecką - ''Grunsruh''<ref name=autonazwa1 />. Od 1946 Bodzanowice<ref name="MP">Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości ({{Monitor Polski | rok = 1946 | numer = 142 | pozycja = 262}})</ref>. |
||
== Położenie == |
== Położenie == |
||
Wersja z 23:45, 19 mar 2017
| wieś | |
 Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny | |
| Państwo | opolskie |
|---|---|
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (31.12.2013) |
995[1] |
| Strefa numeracyjna |
0-34 |
| Kod pocztowy |
46-312 |
| Tablice rejestracyjne |
OOL |
| SIMC |
0139880 |
Położenie na mapie brak | |
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} | |
| Strona internetowa | |
Bodzanowice (niem. Botzanowitz[2]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie oleskim, w gminie Olesno.
Nazwa
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod obecnie stosowaną, polską nazwą Bodzanowice oraz nazwą zgermanizowaną Bodsanowitz[3]. Polską nazwę Bodzanowice w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[4].
Ze względu na polskie pochodzenie nazwy w okresie reżimu hitlerowskiego w latach 1930-1945 nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła zgermanizowaną nazwę na nową, całkowicie niemiecką - Grunsruh[2]. Od 1946 Bodzanowice[5].
Położenie
Bodzanowice leżą na Górnym Śląsku, przy granicy z historyczną Małopolską, którą wyznacza bieg rzeki Liswarty, oraz województwami opolskim i śląskim. Jest to największa wieś w gminie Olesno.
Historia
Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 1447. W 1753 Bodzanowice kupił szlachcic Henryk Leopold Reinchenbach. Po nim wieś odziedziczył jego syn - Karol Henryk Fabian. Sprzedał ją w 1780 za 80 tys. talarów. Po dawnych właścicielach wsi pozostał dworek. Około 1850 zbudowano w Bodzanowicach dwa wielkie piece, wydobywano rudę żelaza i wapień.
Region wieluński i częstochowski były terenami granicznymi zachodniej Polski od schyłku XIV wieku, a linię graniczną stanowiły rzeki Prosna i Liswarta. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, granica polsko-niemiecka na Liswarcie została ustalona w 1918 i potwierdzona traktatem wersalskim 28 czerwca 1919. Do 1945 na terenie wsi znajdowało się polsko-niemieckie przejście graniczne. We wsi istnieją budynki straży granicznej (dzisiaj znajdują się w nich mieszkania).
Około połowy sierpnia 1939 w rejon Wichrowa i Bodzanowic przegrupowano 4 Dywizję Pancerną pod dowództwem Hansa Reinhardta. Dywizja liczyła ok. 15 tysięcy żołnierzy, 308 czołgów, 38 samochodów pancernych oraz sprzęt logistyczny. Rozpoczęły się akcje dywersyjne, ostrzeliwane były polskie patrole i placówki straży granicznej. 26 sierpnia 1939 o godzinie 9.30 w Przystajni patrol Straży Granicznej odparł atak żołnierzy niemieckich, którzy przedostali się na stronę polską. W przededniu wojny na terenach przygranicznych zostały rozmieszczenie na rozkaz władz polskich jednostki 7 Dywizji Piechoty. Ich głównym zadaniem była obrona rejonu częstochowskiego na odcinku około 40 km Krzepice - Lubliniec. 31 sierpnia 1939 w Bodzanowicach żołnierze niemieccy skończyli budować most pontonowy, który w nocy przerzucili przez rzekę Liswartę.
Władza samorządowa
Od 1999 Sołtysem wsi jest Jan Pisarek. W marcu 2011 Pisarek został wybrany sołtysem na czwartą kadencję.
Edukacja
- Publiczna Szkoła Podstawowa w Bodzanowicach (ul. Szkolna 1)
- Publiczne Przedszkole w Bodzanowicach (ul. Szkolna 1)
Parafia
Do Parafii Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Bodzanowicach należą wioski: Bodzanowice, Karmonki, Kucoby oraz Wichrów. Kościół Narodzenia NMP wspomniany jest w rejestrze świętopietrza z archiprezbiteriatu oleskiego z 1447. Najstarszy zachowany dokument pochodzi z 1666 i jest to pergamin zawierający akt nadania roli, łąk i lasu Kościołowi przez hrabiego Jerzego Adama Gaszynę. Probostwo prowadziło działalność rolniczą do 1954. Do dziś ziemie należące kiedyś do probostwa nazywa się zwyczajowo jako "farskie". Drewniany kościół zbudowany w 1447 spalono wraz z zabudowaniami w czasie wojny trzydziestoletniej. W 1655 (wg. Roczników Diecezji Opolskiej) o. Jakub Ślimański odbudował kościół, który został poświęcony w 1679. Ponieważ nie istniały kroniki parafialne, ok. 1758 ks. Piotr Paweł Koss, proboszcz (1723 - 1761) bodzanowickiej parafii, spisał dzieje parafii w języku łacińskim i datował odbudowę na rok 1648 (wg. Instrumentum Benedictianis wydanym we Wrocławiu w 1649).
Kościół zbudowany we wsi w 1679 r. pod wezwaniem Narodzenia Najśw.Marii Panny, co potwierdzają protokoły wizytacyjne z lat 1679 i 1687, w czasie, gdy proboszczem był tam “Franciscus Slimonski”; protokół z 1679 r. podaje wymiary kościoła w łokciach: 30 x 15 (= 18,84 x 9,42 rn); protokół następny opisuje kościół dokladniej:
…po zmurszałyrn starym zbudowany na nowo przed ośmiu laty (…) nie jest konsekrowany, a jedynie pobłogosławiony. Jest cały drewniany, dość przestronny i jasny, przekrycie jest z desek całe w forrnie sklepienia, podłoga w prezbiterium ceglana, w nawie z belek (…) zakrystia drewniana, dosyć jasna (…) galeria 1 w nawie, kościół wewnątrz niemalowany (…) jest jedna krypta grobowa sklepiona, luteranie są grzebani w starym kościele (…) dzwonnica drewniana stara, stoi osobno z 2 dzwonarni, trzeci jest w wieżyczce nad kościołem…
W roku 1934 przeniesiony do Ciasnej; zwrócony prezbiterium ku południu; zrębowy, na podmurowanlu ceglanym. Wieża słupowa; nawa prostokątna; prezbiteriurn 3-bocznie zamknięte wewnątrz sklepienia; w połowie długości nawy belka z wypisanymi datami budowy i przenosin. Wyposażenie kościoła odnowione w XX wieku: ołtarz główny barokowy (II poł. XVTI w.) z rzeźbarni 2 świętych i z obrazem św.Trójcy; 2 ołtarze boczne (XVII w.); ambona barokowa (XVII w.); chrzcielnica drewniana barokowa (II poł. XVII w.); Stacje Drogi Krzyżowej (prawdopodobnie I połowa. XIX w.). Kościół spłonął w 1985 roku. W 1906 r. powstała w Bodzanowicach placówka Sióstr Służebniczek NMP. Budynek klasztorny znajdował się w obecnym Ośrodku Zdrowia. W 1934 z inicjatywy proboszcza ks. Izydora Przybysza wybudowano murowany kościół w stylu wiejskiego baroku oraz probostwo. Fundatorami dzwonów byli mieszkańcy Wichrowa. Kościół został poświęcony w 1935 przez delegata biskupa wrocławskiego ks. prałata Kubisa.
W dniu 20 stycznia 1945 r. przeszedł przez teren parafii front, a Bodzanowice włączono do państwa polskiego jako ziemie odzyskane. W 1948 odmalowano kościół. W 1954 na dwa lata parafię przejął ks. Karol Wypiór. Za jego proboszczostwa wprowadzono dodatkowe lekcje religii, rekolekcje wielkopostne, oraz jako nowość kazania pasyjne głoszone po Gorzkich Żalach. Również w 1954 wysiedlono decyzją władz Siostry Służebniczki. Zostały one wywiezione do miejscowości Wieliczka. W 1955 wybudowano i poświęcono w kościele organy. W 1956 powrócił do parafii ks. Izydor Przybysz oraz Siostry Służebniczki NMP. W dniu 6 czerwca 1965 Siostry Służebniczki NMP zostały przymusowo przeniesione ze swego domu zakonnego z centrum Bodzanowic na peryferie do zabudowań tzw. "Jegrowni". W 1975 proboszczem parafii został ks. Marian Lubas. W 1977 ks. biskup Alfons Nossol poświęcił nowe dzwony, które powstały w firmie Eugeniusza Felczyńskiego w Przemyślu (poprzednie zagrabiono w czasie wojny). Ks. Lubas założył ogrzewanie na probostwie, w kościele oraz nowym domu katechetycznym (zakonnym), który powstał na bazie byłych zabudowań gospodarczych probostwa. W domu tym zamieszkały w 1981 Siostry Służebniczki. W 1984 zmarł ks. Izydor Przybysz. W marcu 1990 parafia została właścicielem zdewastowanego kościółka protestanckiego znajdującego się na terenie parafii. Ze względu na zły stan techniczny obiektu został on rozebrany, a z odzyskanego materiału powstała kaplica cmentarna. Kaplicę poświęcił w 1996 ks. biskup Jan Bagiński. W 1990 wichura zerwała połowę górnego dachu kościoła (dach został pokryty blachą miedzianą).
W kościele parafialnym znajdują się liczne zabytki. Do najcenniejszych należą:
- ołtarz - tryptyk z pięcioma figurami pochodzącymi z końca XV w. szkoły Wita Stwosza
- chrzcielnica i pieta z 1650 także szkoły Wita Stwosza.
Własnością parafii była także pochodząca z 1380 Madonna Królująca, która została przekazana w latach 80. do Muzeum Opolskiego.
Parafia Bodzanowice może poszczycić się wieloma powołaniami zarówno kapłańskimi jak i zakonnymi. Po wojnie księżmi zostali: ks. Edmund Kwapis, ks. Henryk Maj, ks. Norbert Dragon, ks. Franciszek Jędrak, ks. Alojzy Nowak, ks. Joachim Augustyniok, ks. Sylwester Pruski i o. Waldemar Stanuch. W 1958 księdzem został obecny ks. biskup ordynariusz diecezji gliwickiej Jan Wieczorek (sakra biskupia w 1981). Z parafii wyszło również 39 sióstr zakonnych w pięciu zgromadzeniach. Obecnie proboszczem parafii jest ks. Jacek Kuczma.
Znani związani z Bodzanowicami
- Jan Wieczorek - biskup gliwicki.
- Helmuth von Pannwitz - ataman kozacki
- ↑ Miasto i gmina w liczbach. Urząd Miejski w Oleśnie. [dostęp 2014-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-06)].
- ↑ a b M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 28.
- ↑ Johann Knie 1830 ↓, s. 52.
- ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.28.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
Bibliografia
- Johann Knie: Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schliesen.... Breslau: Barth und Comp., 1830.
Linki zewnętrzne
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Osady | |
| Osada leśne | |
| Integralne części wsi |
|
