Łąkówka krasnobrzucha: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
według szacunków może -> mógł - jednak nie wymarł do 2015, ale ma się źle, dodane info z dzisiejszego newsa BirdLife International |
m http -> https, replaced: http://books.google.pl → https://books.google.com przy użyciu AWB |
||
Linia 30: | Linia 30: | ||
== Morfologia == |
== Morfologia == |
||
Długość ciała w przedziale 20–21 |
Długość ciała w przedziale 20–21 cm. Średnia masa ciała 42 g{{r|hbwa}}. Wymiary szczegółowe: długość skrzydła 106–113 mm, ogona 95–110 mm, dzioba 10–12 mm, zaś [[skok (anatomia)|skoku]] 15–17 mm{{r|gb}}. Występuje nieznaczny [[dymorfizm płciowy]]. Samicę wyróżnia bardziej matowe upierzenie i mniejsza barwna plama na brzuchu. Ogólnie upierzenie trawiastozielone{{r|birdlife}}. Z przodu głowy pozioma niebieska kreska, kończąca się na oku; na jej skrajach kolor blednie. Wierzch głowy i [[kantarek]] żółtozielony. Krawędź skrzydła porastają pióra niebiesko–zielone. Wewnętrzne pokrywy skrzydłowe zielone, pozostałe niebieskie, z wyjątkiem granatowych pokryw [[lotki (ornitologia)|lotek]] I rzędu. Lotki czarne, chorągiewki zewnętrzne niebieskie z wyraźnym żółtymi krawędziami. Bliższe ciału lotki II rzędu na chorągiewkach zewnętrznych zielono obrzeżone. Pierś zielona, barwa przechodzi w tył od żółtozieloną i żółtą (na [[pokrywy (ornitologia)|pokrywach]] nadogonowych). Na brzuchu wyraźna pomarańczowa plama. Sterówki leżące z wierzchu niebieskie, boczne (przy złożonym ogonie niewidoczne od góry) żółte z niebieskawozielonymi nasadami. Dziób czarny, [[tęczówka]] ciemnobrązowa, nogi szare{{r|gb}}. |
||
== Zasięg występowania == |
== Zasięg występowania == |
||
Gatunek wędrowny. Gniazduje jedynie w południowo–zachodniej [[Tasmania|Tasmanii]]{{r|hbwa}}, według danych z 2014, jedynie w okolicach wioski [[Melaleuca]]{{r|doc}}. Zimuje wzdłuż wybrzeża (do około 10 |
Gatunek wędrowny. Gniazduje jedynie w południowo–zachodniej [[Tasmania|Tasmanii]]{{r|hbwa}}, według danych z 2014, jedynie w okolicach wioski [[Melaleuca]]{{r|doc}}. Zimuje wzdłuż wybrzeża (do około 10 km od brzegu{{r|gb}}) od południowo–wschodniej [[Australia Południowa|Australii Południowej]] do południowej części [[Wiktoria (stan Australii)|Wiktorii]]{{r|hbwa}}. Ptak zimował również w [[Nowa Południowa Walia|Nowej Południowej Walii]], ostatnia obserwacja (stan na 2014) miała miejsce w 2003, kiedy dostrzeżono dwa osobniki{{r|doc}}. Od końca lat .80 XIX w. do 1907 łąkówka krasnobrzucha występowała także w okolicach [[Sydney]]; stwierdzano wtedy lęgi{{r|hbwa}}. Część populacji zostaje na Tasmanii cały rok{{r|gb}}. |
||
W sezonie lęgowym występuje głównie w lesie eukaliptusowym, gdzie rośnie np. ''[[Eucalyptus nitida]]'' czy ''[[Eucalyptus ovata|E. ovata]]''{{r|hbwa}}; do tego na wrzosowiskach{{r|doc}}. W zimie na zalesionych wybrzeżach{{r|birdlife}}; może przemieszczać się celem szukania pożywienia np. na słone [[mokradło|mokradła]] i inne środowiska z obecnością [[halofity|halofitów]], jak [[soliród]] (''Salicornia''), ''[[Arthrocnemum]]'' ([[komosowate]]), [[Sit (roślina)|sit]] (''Juncus''), [[sodówka (roślina)|sodówka]] (''Suaeda''){{r|gb}}. |
W sezonie lęgowym występuje głównie w lesie eukaliptusowym, gdzie rośnie np. ''[[Eucalyptus nitida]]'' czy ''[[Eucalyptus ovata|E. ovata]]''{{r|hbwa}}; do tego na wrzosowiskach{{r|doc}}. W zimie na zalesionych wybrzeżach{{r|birdlife}}; może przemieszczać się celem szukania pożywienia np. na słone [[mokradło|mokradła]] i inne środowiska z obecnością [[halofity|halofitów]], jak [[soliród]] (''Salicornia''), ''[[Arthrocnemum]]'' ([[komosowate]]), [[Sit (roślina)|sit]] (''Juncus''), [[sodówka (roślina)|sodówka]] (''Suaeda''){{r|gb}}. |
||
== Zachowanie == |
== Zachowanie == |
||
Łąkówka krasnobrzucha odzywa się charakterystycznym brzęczeniem, powstającym poprzez powtarzanie ostrego ''cziter–cziter''. Prócz tego wydaje z siebie miększe, dzwoniące dźwięki{{r|gb}}. Migracje odbywają się głównie w nocy; stwierdzano drapieżnictwo ze strony [[sokół wędrowny|sokołów wędrownych]] (''Falco peregrinus''), co wskazuje na aktywność wędrówkową również za dnia{{r|gb}}. ''N. chrysogaster'', zwłaszcza w lecie, odżywia się głównie nasionami traw, na przykład ''[[Lepyrodia tasmanica]]'' i ''[[Eurychorda complanata]]''{{r|hbwa}}. |
Łąkówka krasnobrzucha odzywa się charakterystycznym brzęczeniem, powstającym poprzez powtarzanie ostrego ''cziter–cziter''. Prócz tego wydaje z siebie miększe, dzwoniące dźwięki{{r|gb}}. Migracje odbywają się głównie w nocy; stwierdzano drapieżnictwo ze strony [[sokół wędrowny|sokołów wędrownych]] (''Falco peregrinus''), co wskazuje na aktywność wędrówkową również za dnia{{r|gb}}. ''N. chrysogaster'', zwłaszcza w lecie, odżywia się głównie nasionami traw, na przykład ''[[Lepyrodia tasmanica]]'' i ''[[Eurychorda complanata]]''{{r|hbwa}}. |
||
== Lęgi == |
== Lęgi == |
||
Linia 50: | Linia 50: | ||
W sezonie lęgowym nie każda samica przystępuje do rozrodu; niekiedy niemal połowa zdawała się być bierna. W blisko 79% gniazd pisklęta dochodzą do etapu opierzenia. W latach 1990–2006 w okolicach Melaleuca średnia przeżywalność młodych wynosiła 56%, dorosłych – 65%. Młode dorastające w latach 1990–1999 przeżywały średnio 2,2 roku{{r|doc}}. W 2014 w naturze żyło około 50 ptaków, w maju 2014 w niewoli było ich 320. W niewoli sukces lęgowy niższy; występuje nierówny stosunek płci młodych, w latach 2007 do 2013 około 30% piskląt stanowiły samce. W naturze prawdopodobnie nastąpił spadek [[różnorodność genetyczna|różnorodności genetycznej]], który biorąc pod uwagę małą populację, może postępować. W latach 2005-2006 z niewyjaśnionych przyczyn umarło 40 młodych odchowanych w niewoli; prawdopodobnie wystąpiła infekcja wirusowa{{r|birdlife}}. |
W sezonie lęgowym nie każda samica przystępuje do rozrodu; niekiedy niemal połowa zdawała się być bierna. W blisko 79% gniazd pisklęta dochodzą do etapu opierzenia. W latach 1990–2006 w okolicach Melaleuca średnia przeżywalność młodych wynosiła 56%, dorosłych – 65%. Młode dorastające w latach 1990–1999 przeżywały średnio 2,2 roku{{r|doc}}. W 2014 w naturze żyło około 50 ptaków, w maju 2014 w niewoli było ich 320. W niewoli sukces lęgowy niższy; występuje nierówny stosunek płci młodych, w latach 2007 do 2013 około 30% piskląt stanowiły samce. W naturze prawdopodobnie nastąpił spadek [[różnorodność genetyczna|różnorodności genetycznej]], który biorąc pod uwagę małą populację, może postępować. W latach 2005-2006 z niewyjaśnionych przyczyn umarło 40 młodych odchowanych w niewoli; prawdopodobnie wystąpiła infekcja wirusowa{{r|birdlife}}. |
||
Od 1978 w Melaleuca ptaki są obrączkowane, a populacja monitorowana. W 1983 powołano ''Orange-bellied Parrot Recovery Team''. Regularnie podejmowane są badania terenowe w obszarach poza znanym zasięgiem gatunku. W okolicy Melaleuca, w [[Birchs Inlet]], w latach 1991–94 wypuszczono 38 osobników odchowanych w niewoli. W grudniu 2013 nieopodal Melaleuca 24 ptaki dołączyły do nowej populacji. Rozpoczęto program rozrodu w niewoli nadzorowany przez [[Zoos and Aquarium Association of Australia]]{{r|doc}}. |
Od 1978 w Melaleuca ptaki są obrączkowane, a populacja monitorowana. W 1983 powołano ''Orange-bellied Parrot Recovery Team''. Regularnie podejmowane są badania terenowe w obszarach poza znanym zasięgiem gatunku. W okolicy Melaleuca, w [[Birchs Inlet]], w latach 1991–94 wypuszczono 38 osobników odchowanych w niewoli. W grudniu 2013 nieopodal Melaleuca 24 ptaki dołączyły do nowej populacji. Rozpoczęto program rozrodu w niewoli nadzorowany przez [[Zoos and Aquarium Association of Australia]]{{r|doc}}. |
||
W czerwcu 2012 w ośrodkach w kontynentalnej części Australii i na Tasmanii znajdowało się około 200 ptaków; za cel programu uznano uzyskanie populacji 350 ptaków w latach 2016–2017. Na początku grudnia 2015 roku w ośrodku w Taroona (Tasmania) 14 ptaków zostało zabitych przez szczury; przez wcześniejsze 2 miesiące zginęły dwa inne ptaki. Według [[Matthew Groom|Matthewa Grooma]] ( w momencie zdarzenia ''Minister for Environment, Parks and Heritage''; brak dokładnego polskiego odpowiednika) wieść o śmierci tych ptaków została poważnie przyjęta przez tasmański rząd{{r|czt}}. |
W czerwcu 2012 w ośrodkach w kontynentalnej części Australii i na Tasmanii znajdowało się około 200 ptaków; za cel programu uznano uzyskanie populacji 350 ptaków w latach 2016–2017. Na początku grudnia 2015 roku w ośrodku w Taroona (Tasmania) 14 ptaków zostało zabitych przez szczury; przez wcześniejsze 2 miesiące zginęły dwa inne ptaki. Według [[Matthew Groom|Matthewa Grooma]] ( w momencie zdarzenia ''Minister for Environment, Parks and Heritage''; brak dokładnego polskiego odpowiednika) wieść o śmierci tych ptaków została poważnie przyjęta przez tasmański rząd{{r|czt}}. |
||
{{Przypisy|2|przypisy= |
{{Przypisy|2|przypisy= |
||
<ref name="hbwa">{{cytuj stronę | url = http://www.hbw.com/species/orange-bellied-parrot-neophema-chrysogaster | autor = Collar, N. & Christie, D.A. (2013) | tytuł = Orange-bellied Parrot (''Neophema chrysogaster'') | praca = del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2013). Handbook of the Birds of the World Alive | opublikowany = Lynx Edicions | data dostępu = 5 września 2014}}</ref> |
<ref name="hbwa">{{cytuj stronę | url = http://www.hbw.com/species/orange-bellied-parrot-neophema-chrysogaster | autor = Collar, N. & Christie, D.A. (2013) | tytuł = Orange-bellied Parrot (''Neophema chrysogaster'') | praca = del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2013). Handbook of the Birds of the World Alive | opublikowany = Lynx Edicions | data dostępu = 5 września 2014}}</ref> |
||
<ref name="birdlife">{{cytuj stronę | url = http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=1485 | tytuł = Orange-bellied Parrot ''Neophema chrysogaster'' | opublikowany = BirdLife International | data dostępu = 5 sierpnia 2014}}</ref> |
<ref name="birdlife">{{cytuj stronę | url = http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=1485 | tytuł = Orange-bellied Parrot ''Neophema chrysogaster'' | opublikowany = BirdLife International | data dostępu = 5 sierpnia 2014}}</ref> |
||
<ref name="gb">{{cytuj książkę | url = |
<ref name="gb">{{cytuj książkę | url = https://books.google.com/books?id=2sCkAwAAQBAJ&pg=PA364&dq=Neophema+chrysogaster+tarsus&hl=pl&sa=X&ei=wN0JVPSvLciAywO8qoK4Bw&ved=0CCEQ6AEwAA#v=onepage&q=Neophema%20chrysogaster%20tarsus&f=false | strony = 364–365 | tytuł = Parrots: A Guide to Parrots of the World | autor = Mike Parr, Tony Juniper (red.) | rok = 2010 | wydawca = Bloomsbury Publishing | isbn = 9781408135747}}</ref> |
||
<ref name=ioc>{{Cytuj stronę | autor = Frank Gill & David Donsker | url = http://www.worldbirdnames.org/bow/parrots/ | tytuł = Family Psittacidae | opublikowany = IOC World Bird List (v4.3) |język = en |data dostępu = 2014-09-05}}</ref> |
<ref name=ioc>{{Cytuj stronę | autor = Frank Gill & David Donsker | url = http://www.worldbirdnames.org/bow/parrots/ | tytuł = Family Psittacidae | opublikowany = IOC World Bird List (v4.3) |język = en |data dostępu = 2014-09-05}}</ref> |
||
<ref name="doc">{{cytuj stronę | url = http://www.environment.gov.au/system/files/resources/d2aefeef-8225-4d05-a309-1af98293b606/files/orange-bellied-parrot-recovery-plan.docx | tytuł = National Recovery Plan for the Orange-bellied Parrot, ''Neophema chrysogaster'' | opublikowany = Department of the Environment, Australia | data dostępu = 5 września 2014 | data = 12 maja 2014}}</ref> |
<ref name="doc">{{cytuj stronę | url = http://www.environment.gov.au/system/files/resources/d2aefeef-8225-4d05-a309-1af98293b606/files/orange-bellied-parrot-recovery-plan.docx | tytuł = National Recovery Plan for the Orange-bellied Parrot, ''Neophema chrysogaster'' | opublikowany = Department of the Environment, Australia | data dostępu = 5 września 2014 | data = 12 maja 2014}}</ref> |
Wersja z 12:14, 12 sie 2017
Neophema chrysogaster[1] | |
(Latham, 1790) | |
Samiec | |
Samica | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Gromada | |
Podgromada | |
Infragromada | |
Rząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Plemię | |
Rodzaj | |
Gatunek |
łąkówka krasnobrzucha |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
Łąkówka krasnobrzucha (Neophema chrysogaster) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papug wschodnich, podrodziny dam. Gniazduje jedynie w zachodniej Tasmanii, zimuje w południowej Australii. Krytycznie zagrożony wyginięciem.
Taksonomia
Gatunek opisał po raz pierwszy John Latham w 1790. Nadał mu nazwę Psittacus chrysogaster. Holotyp pochodził z bliżej nieokreślonej lokacji na Tasmanii[3]. Obecnie (2015) IOC umieszcza gatunek w rodzaju Neophema[4]. Monotypowy[3][4].
Morfologia
Długość ciała w przedziale 20–21 cm. Średnia masa ciała 42 g[3]. Wymiary szczegółowe: długość skrzydła 106–113 mm, ogona 95–110 mm, dzioba 10–12 mm, zaś skoku 15–17 mm[5]. Występuje nieznaczny dymorfizm płciowy. Samicę wyróżnia bardziej matowe upierzenie i mniejsza barwna plama na brzuchu. Ogólnie upierzenie trawiastozielone[6]. Z przodu głowy pozioma niebieska kreska, kończąca się na oku; na jej skrajach kolor blednie. Wierzch głowy i kantarek żółtozielony. Krawędź skrzydła porastają pióra niebiesko–zielone. Wewnętrzne pokrywy skrzydłowe zielone, pozostałe niebieskie, z wyjątkiem granatowych pokryw lotek I rzędu. Lotki czarne, chorągiewki zewnętrzne niebieskie z wyraźnym żółtymi krawędziami. Bliższe ciału lotki II rzędu na chorągiewkach zewnętrznych zielono obrzeżone. Pierś zielona, barwa przechodzi w tył od żółtozieloną i żółtą (na pokrywach nadogonowych). Na brzuchu wyraźna pomarańczowa plama. Sterówki leżące z wierzchu niebieskie, boczne (przy złożonym ogonie niewidoczne od góry) żółte z niebieskawozielonymi nasadami. Dziób czarny, tęczówka ciemnobrązowa, nogi szare[5].
Zasięg występowania
Gatunek wędrowny. Gniazduje jedynie w południowo–zachodniej Tasmanii[3], według danych z 2014, jedynie w okolicach wioski Melaleuca[7]. Zimuje wzdłuż wybrzeża (do około 10 km od brzegu[5]) od południowo–wschodniej Australii Południowej do południowej części Wiktorii[3]. Ptak zimował również w Nowej Południowej Walii, ostatnia obserwacja (stan na 2014) miała miejsce w 2003, kiedy dostrzeżono dwa osobniki[7]. Od końca lat .80 XIX w. do 1907 łąkówka krasnobrzucha występowała także w okolicach Sydney; stwierdzano wtedy lęgi[3]. Część populacji zostaje na Tasmanii cały rok[5].
W sezonie lęgowym występuje głównie w lesie eukaliptusowym, gdzie rośnie np. Eucalyptus nitida czy E. ovata[3]; do tego na wrzosowiskach[7]. W zimie na zalesionych wybrzeżach[6]; może przemieszczać się celem szukania pożywienia np. na słone mokradła i inne środowiska z obecnością halofitów, jak soliród (Salicornia), Arthrocnemum (komosowate), sit (Juncus), sodówka (Suaeda)[5].
Zachowanie
Łąkówka krasnobrzucha odzywa się charakterystycznym brzęczeniem, powstającym poprzez powtarzanie ostrego cziter–cziter. Prócz tego wydaje z siebie miększe, dzwoniące dźwięki[5]. Migracje odbywają się głównie w nocy; stwierdzano drapieżnictwo ze strony sokołów wędrownych (Falco peregrinus), co wskazuje na aktywność wędrówkową również za dnia[5]. N. chrysogaster, zwłaszcza w lecie, odżywia się głównie nasionami traw, na przykład Lepyrodia tasmanica i Eurychorda complanata[3].
Lęgi
Okres lęgowy trwa od października do marca lub kwietnia (według autorów HBW od listopada do grudnia[3]). Gniazdo mieści się w dziupli eukaliptusa na wysokości 8–25 m[3], niekiedy używanej klika lat z rzędu; ptaki mogą połączyć się w parę na całe życie[5]. W zniesieniu 3–6 jaj[3]. Inkubacja trwa 21 dni. Wysiaduje jedynie samica, karmiona wówczas przesz samca. Młode są w pełni opierzone po 30 dniach od wyklucia[5].
Status zagrożenia
IUCN klasyfikuje gatunek jako krytycznie zagrożony wyginięciem (CR, Critically Endangered). Ranga utrzymuje się od 2000 roku; wcześniej, w latach 1994 i 1996, łąkówce krasnobrzuchej przypisano status zagrożonej (EN, Endangered)[6].
Według szacunków z roku 2010 gatunek mógł wymrzeć w latach 2013–2015[6]. Prócz niewysokiego sukcesu lęgowego łąkówkom krasnobrzuchym zagraża niszczenie środowiska na zimowiskach poprzez dostosowywanie terenu do potrzeb rolnictwa. Do tego wprowadzone drobne ziarnojady konkurują o pokarm z tymi papugami[6]. N. chrysogaster pada ofiarą kotów, szczurów[6]; jaja lub pisklęta i młode mogą być zjadane przez kurawongi tasmańskie (Strepera fuliginosa), węże i lotopałanki karłowate (Petaurus breviceps) – nawet, gdy lęg znajduje się w budce[7]. Dodatkowym zagrożeniem jest PBFD. Podczas epidemii PBFD w 2015 zarażonymi okazało się 19 spośród 26 zbadanych piskląt wyklutych na wolności[8].
W sezonie lęgowym nie każda samica przystępuje do rozrodu; niekiedy niemal połowa zdawała się być bierna. W blisko 79% gniazd pisklęta dochodzą do etapu opierzenia. W latach 1990–2006 w okolicach Melaleuca średnia przeżywalność młodych wynosiła 56%, dorosłych – 65%. Młode dorastające w latach 1990–1999 przeżywały średnio 2,2 roku[7]. W 2014 w naturze żyło około 50 ptaków, w maju 2014 w niewoli było ich 320. W niewoli sukces lęgowy niższy; występuje nierówny stosunek płci młodych, w latach 2007 do 2013 około 30% piskląt stanowiły samce. W naturze prawdopodobnie nastąpił spadek różnorodności genetycznej, który biorąc pod uwagę małą populację, może postępować. W latach 2005-2006 z niewyjaśnionych przyczyn umarło 40 młodych odchowanych w niewoli; prawdopodobnie wystąpiła infekcja wirusowa[6].
Od 1978 w Melaleuca ptaki są obrączkowane, a populacja monitorowana. W 1983 powołano Orange-bellied Parrot Recovery Team. Regularnie podejmowane są badania terenowe w obszarach poza znanym zasięgiem gatunku. W okolicy Melaleuca, w Birchs Inlet, w latach 1991–94 wypuszczono 38 osobników odchowanych w niewoli. W grudniu 2013 nieopodal Melaleuca 24 ptaki dołączyły do nowej populacji. Rozpoczęto program rozrodu w niewoli nadzorowany przez Zoos and Aquarium Association of Australia[7].
W czerwcu 2012 w ośrodkach w kontynentalnej części Australii i na Tasmanii znajdowało się około 200 ptaków; za cel programu uznano uzyskanie populacji 350 ptaków w latach 2016–2017. Na początku grudnia 2015 roku w ośrodku w Taroona (Tasmania) 14 ptaków zostało zabitych przez szczury; przez wcześniejsze 2 miesiące zginęły dwa inne ptaki. Według Matthewa Grooma ( w momencie zdarzenia Minister for Environment, Parks and Heritage; brak dokładnego polskiego odpowiednika) wieść o śmierci tych ptaków została poważnie przyjęta przez tasmański rząd[8].
- ↑ Neophema chrysogaster, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Neophema chrysogaster, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Collar, N. & Christie, D.A. (2013): Orange-bellied Parrot (Neophema chrysogaster). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.) (2013). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions. [dostęp 5 września 2014].
- ↑ a b Frank Gill & David Donsker: Family Psittacidae. IOC World Bird List (v4.3). [dostęp 2014-09-05]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Mike Parr, Tony Juniper (red.): Parrots: A Guide to Parrots of the World. Bloomsbury Publishing, 2010, s. 364–365. ISBN 978-1-4081-3574-7.
- ↑ a b c d e f g Orange-bellied Parrot Neophema chrysogaster. BirdLife International. [dostęp 5 sierpnia 2014].
- ↑ a b c d e f National Recovery Plan for the Orange-bellied Parrot, Neophema chrysogaster. Department of the Environment, Australia, 12 maja 2014. [dostęp 5 września 2014].
- ↑ a b Ed Parnell: Critically Endangered parrots killed by rats at breeding facility. BirLife International Pacific - News, 7 stycznia 2016. [dostęp 7 stycznia 2016].